พาไปรู้จัก “ชฎา” และความประณีตของชฎาต่างๆ ในประเทศไทย | คมชัดลึก

          แม้หลายคนจะรู้แล้วว่าใน MV ที่กำลังโด่งดังของ “Lisa” นักร้องสาวคนไทยหนึ่งเดี่ยวของวง Balckpink ที่ใส่ร้องและเต้นในเพลงนั้นไม่ใช่ "ชฎา" แต่มีผู้เชี่ยวชาญได้ออกมาบอกว่าเป็น “รัดเกล้ายอด” แต่หลายคนก็สงสัยว่าแล้วแบบไหนคือชฎา ชฎามีแบบไหนแล้วแตกต่างกันอย่างไรบ้าง เราจึงไปหาคำตอบมาฝากกันค่ะ

         สำนักงานราชบัณฑิตยสภาให้ข้อมูลไว้ว่า “ชฎา” เป็นเครื่องสวมศีรษะที่ประดิษฐ์ขึ้นด้วยเครื่องทองหรือเงิน ประดับอัญมณีและพวงดอกไม้โลหะ ชฎาที่เป็นเครื่องราชศิราภรณ์ส่วนใหญ่เรียกว่า “พระชฎา” หรือ “มงกุฎรอง”

         ส่วนข้อมูลของผู้เชี่ยวชาญด้านการแต่งกายชุดไทยออกมาบอกว่า “ชฎา” จะมีเส้นรอบวงที่มีขนาดใหญ่สุด มียอดแหลมสูงสุด และตัวชฎาจะมีกรอบหน้าและมีกรรเจียก หรือจอนที่หู ใส่ประกบ 2 ข้างเสมอ  ในขณะที่ “รัดเกล้ายอด” จะมีเส้นรอบวงขนาดกลางๆ ลงมา สามารถวางพอดีรอบกระโหลก มียอดแหลม ไม่มีกรอบหน้า ที่ขอบด้านล่างจะเรียบ เวลาใส่ จะมีจอนหู หรือไม่มีก็ได้ แล้วแต่การออกบแบบสร้างสรรค์

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• เปิดข้อมูล "ลิซ่า ลลิษา" สวมเครื่องหัวที่จริงไม่ใช่ ชฎา ครูไก่ ตอบชี้ชัด
• เปิดภาพ รัดเกล้ายอด และ ศิราภรณ์ สมัย ร. 5 ในงานแสดง หลัง "ลิซ่า" ทำฟีเวอร์
• 2 พส. ไม่ตกเทรนด์ หวดดราม่า "รัดเกล้ายอด" ลิซ่า ลลิษา สภาพมาเต็ม

พระชฎาและชฎา ในสมัยรัตนโกสินทร์มีดังนี้

•  พระชฎา ๕ ยอด หรือพระชฎามหากฐิน ปัจจุบันมี ๔ องค์ คือ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑ รัชกาลที่ ๕ รัชกาลที่ ๖ และรัชกาลที่ ๗ พระชฎามหากฐิน ๔ องค์นี้ทำด้วยทองคำลงยาประดับเพชร มีส่วนประกอบ คือ มาลา เกี้ยว ส่วนยอดเป็น ๕ แฉก ยอดกลางสูง อีก ๔ ยอดเล็กและต่ำกว่า  พระชฎา ๕ ยอดใช้สำหรับทรงในการพระราชพิธีสำคัญ เช่นการเสด็จพระราชดำเนินกระบวนพยุหยาตราเลียบพระนครหรือเสด็จพระราชดำเนินพระราชทานผ้าพระกฐิน พระชฎา ๕ ยอด เป็นเครื่องราชศิราภรณ์สำหรับพระมหากษัตริย์และมีเครื่องต้นประกอบ
• ชฎาพระกลีบ สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทำด้วยทองคำลงยาประดับเพชรมีส่วนประกอบคือ มาลาไม่มีเกี้ยว ส่วนยอดค่อนข้างแบนจำหลักเป็นกลีบ  เป็นเครื่องราชศิราภรณ์สำหรับพระมหากษัตริย์และมีเครื่องต้นประกอบ

• พระชฎาเดินหน สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เป็นเครื่องราชศิราภรณ์ใช้สำหรับพระมหากษัตริย์และมีเครื่องต้นประกอบ ทำด้วยทองคำลงยาประดับเพชร พระชฎาเดินหนนี้ปรากฏว่าเคยพระราชทานให้เจ้านายบางพระองค์ทรงด้วย

• ชฎาพอก ทำด้วยผ้าหรือกระดาษรูปลักษณะอย่างลอมพอกแต่มีเกี้ยว ประดับดอกไม้ไหวทำด้วยทองคำหรือเงินตามระดับฐานะ ชฎาพอกนี้ใช้สวมพระศพเจ้านายตลอดลงมาถึงขุนนางที่ได้รับเกียรติบรรจุโกศ ส่วนพระบรมศพของพระมหากษัตริย์ใช้พระชฎามหากฐินของรัชกาลนั้น ทรงตามพระราชประเพณี หากพระมหากษัตริย์พระองค์ใดเสด็จสวรรคตก่อน โดยที่ยังมิได้สร้างพระชฎามหากฐินไว้เป็นเครื่องทรงประจำพระองค์ เมื่อจะอัญเชิญพระบรมศพลงพระโกศ ก็ทรงพระชฎามหากฐินของพระมหากษัตริย์พระองค์อื่นสวมถวาย

• ชฎาแปลง ชฎารูปร่างคล้ายชฎกลีบ แต่ไม่มีลวดลายจำหลักหรือลายเขียน
• ชฎาดอกลำโพง มีลักษณะอย่างเดียวกับมงกุฎจีบแต่มักเรียกกันโดยทั่วไปว่า ชฎาดอกลำโพง
• ชฎามนุษย์ ชฎายอดพันผ้าใช้ในราชการ มีลักษณะอย่างลอมพอก
• ชฎายักษ์ เป็นชฎาที่มีรูปทรงสำหรับยักษ์ในลักษณะต่างๆ กันหลายแบบ

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก https://venngage.net, https://www.silpa-mag.com,

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา http://legacy.orst.go.th, https://m.facebook.com/288484338545677/photos/a.288498288544282/316778925716218/?type=3&source=48, https://www.baanrukhuakhon.com, https://m.facebook.com/sirapornbykunkornyasothon/posts/668168560246894/