เมื่อถึงเทศกาล สารทจีน ชาวไทยเชื้อสายจีนต้องเตรียมอาหารและของไหว้ตามประเพณี ซึ่งมีทั้งไหว้เจ้าที่ บรรพบุรุษและผู้ล่วงลับ ซึ่งก็มีวิธีการไหว้ที่แตกต่างทั้งอาหารและพิธีกรรม ไปดูกันว่าต้องทำอย่างไรกันบ้าง
วันสารทจีน เป็นวันที่ชาวจีนเรียกว่า กุ่ย เจี๋ย หรือ หวางเหรินเจี๋ย จะตรงกับวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำเดือน 7 (ตามปฏิทินจีน) เชื่อกันว่าเป็นวันและเดือนที่วิญญาณผู้ล่วงลับจะได้กลับมายังโลกมนุษย์เพื่อเยี่ยมครอบครัว ดังนั้นในวันนี้ลูกหลานหรือครอบครัวชาวจีนก็จะนำอาหารคาว ของหวาน และกระดาษเงินกระดาษทองมาทำพิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษเพื่อแสดงความกตัญญู และแผ่ส่วนบุญส่วนกุศลให้วิญญาณเร่ร่อนหรือผีไม่มีญาติ
นอกจากนี้ยังมีบางตำนานที่เล่าเกี่ยวกับสารทจีน เรื่องของยมบาลที่จะมาเปิดประตูอบายภูมิ นรกภูมิ ดวงวิญญาณสัมพะเวสิ และดวงวิญญาณที่ตกทุกข์ได้ยาก ที่อยู่ในอบายภูมิจะขึ้นมาอยู่บนโลกมนุษย์ในวันนี้ โดยถือว่าวันนี้เป็นวันเปิด 3 โลกธาตุ ได้แก่อบายภูมิ มนุษยโลก เเละสวรรค์ หากทำบุญวันนี้จะได้บุญจากทั้ง 3 โลก ถือเป็นวันที่ได้บุญกุศลแรงและเป็นมงคลต่อการทำบุญ
เตรียมพร้อมก่อนวันสารทจีน ซึ่งชาวจีนมีความเชื่อว่า
- ต้องจัดเตรียมบ้านให้สะอาด จัดหิ้งบรรพบุรุษ โกศบรรจุอังคารผู้ล่วงลับอย่างปราณีต เปลี่ยนดอกไม้ หรือของบูชาที่ชำรุดเสียใหม่
- จัดวางหิ้งบูชา รูป และโกศ ไว้คนละหิ้งกับหิ้งบูชาพระ
- ไม่ตั้งหิ้งบูชารูปภาพบรรบุรุษให้เกิดเงาสะท้อนกับกระจก และไม่ควรหันหลังพิงกับผนังห้องน้ำหรือผนังห้องครัว
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
- โซเชียลฮือฮา "กงเต๊กวัคซีน" ไหว้ "สารทจีน" มีให้เลือก 3 ยี่ห้อ
- เลือกของไหว้เสริมสิริมงคล
- ขอบคุณ"ท็อป ดารณีนุช"มีน้ำใจ เป็นที่พึ่งจนชาวเน็ตแห่ชม
เตรียมจัดชุดไหว้ ในวันสารทจีนชาวจีนจะจัดของไหว้ไว้ 3 ชุด นั่นคือ
1. ชุดไหว้เจ้าที่
2. ชุดไหว้วิญญาณบรรพบุรุษ
3. ชุดไหว้ต้นตระกูลจีน
โดยของไหว้สารทจีน มักจะมีอาหารหรือเครื่องไหว้ที่สำคัญ นั่นคือ
อาหารคาว : ได้แก่ เป็ด ไก่ ต้มทั้งตัว เนื้อหมูติดหนังหรือหมูสามชั้น กุ้งต้ม และปลานึ่งหรือต้มทั้งตัว หรือในบางครั้งก็อาจจะมีของต้ม 2 - 3 อย่างนี้ ร่วมกับข้าวสวย ผัดหมี่ซั่ว หรือหมูพะโล้ และแกงที่มีน้ำ ตามแต่บ้านไหนจะสะดวกหรือเป็นอาหารที่บรรบุรุษชอบ
อาหารหวานและผลไม้ : หลังอาหารคาวจะมีของหวานและผลไม้เพื่อไหว้ ซึ่งนอกจากจะมีขนมถ้วยฟู ขนมเทียน ซาลาเปา ขนมเข่ง ขนมเปี๊ยะ ขนมกุยช่ายแล้ว ก็มักจะผลไม้ที่มีชื่อเป็นมงคล 3 - 5 อย่าง ส้ม กล้วย สับปะรด องุ่น แอปเปิ้ล แก้วมังกร สาลี่ ลูกพลับ และอาจมีฟักทองตามความเชื่อแต่ละบ้าน
เครื่องดื่ม : น้ำชา น้ำเปล่า เหล้า
อุปกรณ์ของไหว้ : กระถางธูป เชิงเทียน กระดาษเงิน กระดาษทอง ธูป เทียนแดงสำหรับไหว้เจ้า แจกันใส่ดอกไม้
การไหว้สารทจีนแต่ละชุด จะเริ่มจากไหว้เจ้าที่เจ้าทางก่อน แล้วต่อมาจึงไหว้บรรพบุรุษ และสุดท้ายคือชุดสำหรับไหว้วิญญาณ
ไหว้เจ้าที่
การไหว้เจ้าที่จะเริ่มไหว้ในตอนเช้า โดยจัดอาหารและของวางไว้บนโต๊ะหน้าเจ้าที่หรือตี่จู่เอี้ย ถ้าหากวางบนพื้นควรปูเสื่อแล้วรองด้วยผ้าขาวก่อนนำของไหว้มาวาง จากนั้นจัดวางกระถางธูป และเชิงเทียน
- จัดอาหารคาว เช่น หมู เป็ด ไก่ ปลา ไข่ ข้าวสวยหรือผัดหมี่ รวม 3-5 อย่าง
- จัดชุดขนมมงคล ที่แต้มจุดสีแดง อาทิ ขนมเข่ง ขนมเทียน ขนมเปี๊ยะ ขนมถ้วยฟู
- วางผลไม้มงคล อาทิ ส้ม กล้วย สับปะรด องุ่น แก้วมังกร สาลี่
- วางถ้วยน้ำชา 5 ถ้วย และอาจมีเหล้า 5 ถ้วยตามแต่ความเชื่อของแต่ละบ้าน
- ชุดกระดาษไหว้เจ้าที่ แจกันใส่ดอกไม้ เชิงเทียนและเทียนแดง 1 คู่
- จุดธูป 5 ดอก เสร็จแล้วตั้งจิตอธิษฐานขอพร จากนั้นจึงค่อยทำการเผากระดาษเงินกระดาษทอง
ไหว้บรรพบุรุษ
หลายๆ ครอบครัวอาจจะทำการไหว้บรรพบุรุษพร้อมกับการไหว้เจ้าที่ หรือจัดไหว้บรรพบุรุษในตอนบ่าย
- จัดอาหารคาว ประกอบด้วย หมู เป็ด ไก่ ปลา ไข่ ประมาณ 3-5 อย่าง
- จัดวางอาหารที่บรรพบุรุษชอบ พร้อมข้าวสวย และตะเกียบ ตามจำนวนบรรพบุรุษ
- วางชุดขนมมงคล และ ผลไม้มงคล
- ชุดน้ำชา 5 ถ้วย และเหล้า 5 หรือตามจำนวนบรรพบุรุษ
- วางแจกันใส่ดอกไม้ เชิงเทียนและเทียนแดง
- จุดธูป 3 ดอก เสร็จแล้วไหว้บรรพบุรุษ และมีการเผากระดาษเงินกระดาษทอง
ชุดไหว้วิญญาณ เป็นการไหว้วิญญาณเร่ร่อนหรือวิญญาณที่ไม่มีญาติให้ได้รับผลบุญเสริมมงคลแก่ตัวเอง โดยการไหว้จะทำที่นอกบ้าน โดยมีทั้งอาหารคาวและอาหารหวาน พร้อมน้ำชา และจะมีขนมหวานและผลไม้ตามต้องการ และที่พิเศษคืออาจมีข้าวหอมแบบจีนโบราณ คอปึ่ง เผือกนึ่งผ่าซีกเป็นเสี้ยวใส่ถาด เส้นหมี่ห่อใหญ่ ส่วนใหญ่จะจุดธูป 1 ดอกหรือตามแต่ความเชื่อ และมีกระดาษเงินกระดาษทองแบบเฉพาะเรียกว่า 'อ่วงแซจิว' เชื่อว่าเป็นใบเบิกทางสวรรค์สำหรับวิญญาณเร่ร่อนผู้ล่วงลับ
...เทศกาลสารทของชาวจีน ถือว่าเป็นประเพณีที่มีความพิถีพิถันและเลือกสรรอาหาร เพราะอาหารทุกอย่างทั้งคาวและหวานที่ถูกนำมาเป็นของไหว้นั้นล้วนมีความหมายที่ซ่อนอยู่และเป็นสิริมงคลทั้งสิ้น
ขอบคุณข้อมูลจาก ความรู้เรื่องจีนจากผู้เฒ่า จิตรา ก่อนันทเกียรติ.2540, https://archive.clib.psu.ac.th, https://www.wongnai.com, สํานักศิลปวัฒนธรรมและพัฒนาชุมชน ภาพ สสส.
ข่าวที่เกี่ยวข้อง