วิถีแห่งปฏิทิน

 

          แฟนละครช่องน้อยสี ย่อมรู้กันดีว่า ปฏิทินส่งท้ายปีมันเป็นอะไรที่...ควรมีหรือสะสมไว้อีกอย่างหนึ่ง ในจำนวนของสรรพสิ่งสวยงามจรรโลงใจช่วงท้ายปี

          หลายปีที่ผ่านมา มีหลายคนออกปากบ่นกันว่า ปฏิทินลดจำนวนลงในอัตราน่าตกใจ เมื่อเหลียวหลังกลับไปมองการหดตัวของสื่อสิ่งพิมพ์อื่นๆ เช่น หนังสือพิมพ์ นิตยสาร

 

          เมื่อบ่นกันแบบนั้น จึงมีคำถามว่า แล้วทุกวันนี้ ยังดูวันเดือนล่วงหน้า(หรือแม้แต่ย้อนกลับไปดูวันในอดีตที่จดบันทึก)ผ่านปฏิทินกันอยู่อีกหรือ

          ก็ในเมื่อแท็บเล็ต สมาร์ทโฟน ล้วนบรรจุไว้ด้วยปฏิทินทั้งวันเดือนปีย้อนหลัง และยังเดินหน้าไปเกินจำเป็นจวบจนถึงวันโลกสลายเห็นจะได้

          จะยังหลงเหลือกลุ่มคนประเภทไหน หรืออีกสักเท่าไรกัน ที่ยังดูปฏิทินแขวนข้างฝาหรือตั้งโต๊ะ

          หรือว่า ต้องตรวจนับวันเป็น “ค่ำ” ข้างขึ้น ข้างแรม ทางจันทรคติ

          คำตอบคือ น่าจะน้อยลง แต่หากมีไว้ก็ดี เพราะกิจกรรมบางอย่างต้องพึ่งพาปฏิทิน เช่น วันสำคัญต่างๆ ดูวันหยุดหน้าหลังเสาร์-อาทิตย์เพื่อควบวันหยุดนักขัตฤกษ์หยุดชดเชย แถมด้วยวันลาเพื่อพักผ่อนนอนยาวไปเลย

          แต่พันธกิจของปฏิทินในความหมายที่เป็น “หมุดหมายวันเดือน” บันทึกนัดล่วงหน้าผ่านแผ่นกระดาษแบบเอาจริงเอาจังนั้น อาจจะกลายเป็นเรื่องรอง

          เพราะประโยชน์เช่นว่า มันได้ถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยีไปอย่างสมบูรณ์แบบแล้ว

 

          ดังนั้น เป้าหมายหลักของการได้ครอบครองปฏิทินสักชิ้นหนึ่ง จึงค่อยๆเปลี่ยนเป็นไปตามกาลเวลา จนถึงเป็นการมีไว้ซึ่งภาพพิมพ์บันทึกเรื่องราวทั้งที่สวยงาม น่าจดจำ รวมไปถึง เครื่องเตือนสติ การเคารพบูชากราบไหว้

          ในนัยนี้ ปฏิทินจึงเป็นงานจิตรกรรมที่ถ่ายทอดสื่อสารงานศิลป์ด้านอื่นๆ ได้ครบถ้วนทุกแขนงผ่านการสื่อด้วยภาพไม่ว่าจะเป็นภาพถ่ายหรือภาพวาด ทั้งประติมากรรม สถาปัตยกรรม หรือแม้แต่วรรณกรรมที่ผสมผสานมากับงานศิลป์อื่นๆ เช่น โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน อันจรรโลงลงเคียงภาพบนปฏิทิน

          ดังนั้น ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร เทคโนโลยีดิจิทัลจะไปไกลขนาดไหน การพิมพ์ปฏิทินแจกจ่ายให้กันก็ยังมีความจำเป็น

 

          ยังมีบริษัทห้างร้านอีกมาก ที่จัดพิมพ์ปฏิทินเพื่อมอบเป็นของกำนัลแก่ลูกค้าในช่วงส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ โดยไม่จำเป็นว่า ภาพบนปฏิทิน

          นั้นต้องสื่อสารถึงสินค้าโดยตรง และยิ่งนับวัน การพิมพ์ปฏิทินก็จะดำเนินไปในทิศทางของงานศิลป์ และการประโลมใจ

          ถึงแม้เมื่อไม่นานมานี้ ยังคงมีปฏิทินแนวเร้าอารมณ์ซึ่งนิยมกันเฉพาะกลุ่ม ที่มักจัดทำโดยสินค้าจำพวก มอเตอร์ไซค์ น้ำมันเครื่อง เหล้า เบียร์ ฯลฯ แต่ดูเหมือนทั้งคนให้และคนรับต้องกระทำกันในสถานที่รโหฐานมากขึ้น

          เพราะการแจกจ่ายปฏิทิน แม้จะส่งมอบกันด้วยมือแบบตัวต่อตัวก็ตาม แต่การจัดพิมพ์เป็นจำนวนมาก และแพร่หลายสู่สังคม ก็เกือบๆ จะเข้าข่ายเป็นการสื่อสารมวลชนแขนงเล็กๆ ได้ด้วยเหมือนกัน

          เมื่อ 8 ปีก่อน มีข่าวฮือฮา ปฏิทินวาบหวิว จัดทำโดยค่ายเบียร์ยักษ์ใหญ่ ถูกนำมาอภินันทนาการในทำเนียบรัฐบาล สุดท้ายคนแจกถึงกับจบ

          นั่นก็เพราะว่า หลักใหญ่ใจความของภาพในปฏิทิน ไม่เฉพาะแต่ที่ค่ายเบียร์แจกเท่านั้น แต่ตามธรรมเนียมที่ทำกันมาก็คือ ต้องมีคุณค่าทางใจทั้งผู้ให้และผู้รับ

          ว่ากันตามจริง การแจกจ่ายปฏิทินภาพนางแบบเร้าอารมณ์ มีมาก่อนหน้านั้นนานเป็นสิบๆ ปี จนถือเป็นประเพณีนิยมเมื่อใกล้สิ้นปีหนุ่มๆ ตามหากันให้วุ่น ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร (และก็ไม่ผิดกฎหมายข้อใดด้วย) ถ้าหากจะแจกจ่ายกันเป็นการเฉพาะเจาะจง เพื่อหลีกเลี่ยงการกระทบกระทั่งกับจริตแห่งธรรมจรรยา

          นั่นเป็นปฏิทิน ที่พิมพ์ขึ้นมาเพื่อทาร์เก็ตกรุ๊ป ซึ่งก็แล้วแต่ผู้ผลิตหรือเจ้าของสินค้าจะพินิจพิเคราะห์เลือกเอาเองว่า ต้องการเข้าถึงใคร และในรูปแบบใดโดยตรง

          ในทางตรงกันข้าม ก็ยังมีปฏิทินอีกบางประเภท ที่คนให้อาจจะไม่รู้ว่า คนรับไม่อยากจะได้ ถ้าหากปฏิทินนั้น ขัดกับรสนิยม ความเชื่อ แต่ถ้าเป็นการแจกจ่ายกันแบบตัวต่อตัว คนรับก็ต้องรับไว้ เพราะเกรงใจ รู้จักเห็นหน้าค่าตากันอยู่ ไม่เช่นนั้นแล้ว ปฏิทินอันเป็นสื่อส่งความปรารถนาดีกันทางหนึ่ง ก็จะทำให้กลายเป็นเรื่องผิดข้องหมองใจกันเล็กๆ ขึ้นมาได้เหมือนกัน

          มิติของการแจกจ่ายปฏิทินนั้น ยังมีความสลับซับซ้อน ละเอียดอ่อนมากกว่าที่กล่าวมานี้อีกเยอะ

          การแจกจ่ายปฏิทินอย่างที่เห็นๆ เป็นข่าวใหญ่กันอยู่ นับเป็นกลยุทธ์ทางการตลาดอย่างหนึ่ง

          แม้จะไม่จรรโลงใจด้วยคุณค่าทางศิลปะด้านใดเลยก็ตาม ขอให้บรรลุเป้าหมายเป็นพอ