ส่อง "เงินเดือนพระสงฆ์" ระดับไหนได้เท่าไหร่ สาเหตุใด "พระ" ต้องมีเงินเดือน

เชื่อว่าหลายคนคงยังไม่รู้ว่า ในส่วนของ "พระสงฆ์" ที่นอกเหนือจากเงินปัจจัย ที่ได้รับการถวายจากแหล่งต่าง ๆ แล้ว พระสงฆ์ในประเทศไทย ยังมีเงินเดือนประจำด้วย โดยเงินดังกล่าวเรียกว่า "อัตรานิตยภัต" ที่รัฐบาลเป็นผู้จ่าย เพื่อสนับสนุนเป็นค่าภัตตาหารประจํา ตามความเหมาะสม แด่พระสังฆาธิการ พระสมณศักดิ์ พระเปรียญธรรม 9 ประโยค และพระเลขานุการ ตามความเหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบัน

 

นิตยภัต ในความหมายคือ "อาหาร หรือค่าอาหารที่ถวายแก่ภิกษุสามเณรเป็นประจำ" ส่วนในคู่มือการปฏิบัติงานนิตยภัต อธิบายว่า 

 

"นิตยภัต คือค่าภัตตาหารที่พระมหากษัตริย์ถวายแก่พระภิกษุสามเณร เนื่องจากนิตยภัตถวายให้พระสงฆ์เป็นประจำทุกเดือน เช่นเดียวกับเงินเดือนฆราวาส คนจำนวนมาก จึงเรียกนิตยภัตว่า เงินเดือนสงฆ์"
 

ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มีพระราชดำริว่า การพระราชทานนิตยภัต 2 ประเภท คือ ถวายเป็นภัตตาหารสำรับเช้า และสำรับเพล กับถวายเป็นเงินรายเดือน (เดิมการถวายจากทางราชการแผ่นดินเป็นเงินหวัดเงินปี) แต่ไม่ปรากฏว่า พระสงฆ์ที่ได้รับเป็นพระสงฆ์ประเภทใด

 

มาถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว การจ่ายนิตยภัตเป็นเงิน มาปรากฏหลักฐานว่า พ.ศ. 2371 เมื่อพระราชทานสมณศักดิ์แก่พระสงฆ์รูปใดแล้ว ก็พระราชทานนิตยภัต และกำหนดอัตรานิตยภัตไว้ด้วย ดังนี้ สมเด็จพระสังฆราช 5 ตำลึง, สมเด็จพระพนรัตน์ 5 ตำลึง, กรมหมื่นนุชิตชิโนรส 5 ตำลึง, พระพรหมมุนี 5 ตำลึง, พระพุทธโฆษา 5 ตำลึง, พระพิมลธรรม 4 ตำลึง 3 บาท และพระธรรมอุดม 4 ตำลึง 3 บาท

 

กระทั่งสมัยรัชกาลที่ 6 พ.ศ.2467 ได้มีการปรับปรุงอัตรา นิตยภัตทุกอัตรา โดยเฉพาะตําแหน่งสมเด็จพระราชาคณะชั้นสุพรรณบัฏ และพระราชาคณะ ชั้นหิรัญบัฏ ที่ได้รับการสถาปนาก่อน พ.ศ. 2459 นอกจากจะได้รับนิตยภัต ตามอัตราที่ทรงกําหนดแล้ว ยังได้รับค่าข้าวสารอีกเดือนละ 1 บาท ส่วนผู้ที่ได้รับการสถาปนาหลัง พ.ศ.2459 ไม่ได้รับค่าข้าวสาร

 

 

 

จากข้อมูลเมื่อปี 2554 พบว่า คณะรัฐมนตรี (ครม.) ในขณะนั้น ได้เห็นชอบเพิ่มเงินนิตยภัต เพื่อสนับสนุนส่งเสริมการประกอบกิจพระศาสนา 195,572,400 บาท จากเดิมได้รับ 930 ล้านบาท รวมเป็น 1,122,572,400 บาท

 

บัญชีอัตรานิตยภัต ของพระสังฆาธิการ พระสมณศักดิ์ และเปรียญธรรม (ป.ธ.) 9 ประโยค และพระเลขานุการ ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือน เมษายน 2554 เป็นต้นมา 

 

1. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า 37,700 บาท
2. สมเด็จพระสังฆราช 34,200 บาท
3. ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช 30,800 บาท
4. สมเด็จพระราชาคณะ 27,400 บาท
5. กรรมการมหาเถรสมาคม 23,900 บาท
6. เจ้าคณะใหญ่หนต่าง ๆ 23,900 บาท
7. พระราชาคณะเจ้าคณะรองชั้นหิรัณยบัฏ 20,500 บาท
8. เจ้าคณะภาค 17,100 บาท
9. แม่กองบาลี 17,100 บาท
10. แม่กองธรรม 17,100 บาท
11. รองเจ้าคณะภาค 13,700 บาท
12. เจ้าคณะจังหวัด 10,300 บาท
13. เลขานุการสมเด็จพระสังฆราช 10,300 บาท
14. พระราชาคณะเจ้าคณะรองชั้นสัญญาบัตร 13,700 บาท
15. พระราชาคณะชั้นธรรม 13,700 บาท
16. พระราชาคณะชั้นเทพ 10,300 บาท
17. พระราชาคณะเจ้าคณะจังหวัด 10,300 บาท
18. พระราชาคณะชั้นราช 6,900 บาท
19. พระราชาคณะปลัดขวา 5,500 บาท
20. พระราชาคณะปลัดซ้าย 5,500 บาท
21. พระราชาคณะปลัดกลาง 5,500 บาท
22. พระราชาคณะชั้นสามัญ ป.ธ.9 ประโยค 5,500 บาท
23. พระราชาคณะชั้นสามัญ ป.ธ.7-8 ประโยค 5,200 บาท
24. พระราชาคณะชั้นสามัญ ป.ธ.5-6 ประโยค 4,800 บาท
25. พระราชาคณะชั้นสามัญ เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นเอก 4,800 บาท
26. พระราชาคณะชั้นสามัญ ป.ธ.4/รองเจ้าคณะจังหวัด 4,500 บาท
27. พระราชาคณะชั้นสามัญ เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นโท 4,500 บาท
28. พระราชาคณะชั้นสามัญป.ธ.3 ได้ 4,100 บาท
29. พระราชาคณะชั้นสามัญยก ฝ่ายวิปัสสนาธุระ 4,100 บาท
30. พระราชาคณะชั้นสามัญยก (เจ้าคณะอำเภอ) 4,100 บาท
31. พระราชาคณะชั้นสามัญ เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นตรี 4,100 บาท
32. พระป.ธ.9 ประโยค 4,100 บาท
33. พระคณาจารย์เอก 4,100 บาท
34. พระราชาคณะชั้นสามัญยก 3,800 บาท
35. พระครูปลัดชั้นเอกของสมเด็จพระราชาคณะ 3,800 บาท
36. พระคณาจารย์โท 3,800 บาท 
37. พระราชาคณะชั้นสามัญยก/เจ้าคณะอำเภอชั้นพิเศษ 3,800 บาท
38. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นเอก  3,800  บาท 
39. เลขานุการเจ้าคณะใหญ่หนต่าง ๆ (มหานิกาย/ธรรมยุต)  3,800 บาท
40. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นโท 3,400 บาท
41. พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะอำเภอชั้นเอก 3,400 บาท
42. พระครูสัญญาบัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นพิเศษ 3,400 บาท
43. พระครูสัญญาบัตร เทียบเท่าผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นพิเศษ 3,400 บาท
44. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นเอก 3,400 บาท
45. เลขานุการเจ้าคณะภาค 3,400 บาท
46. พระครูปลัด รองสมเด็จพระราชาคณะ 3,400 บาท
47. พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะอำเภอชั้นโท 3,100 บาท
48. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นตรี 3,100 บาท
49. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นโท 3,100 บาท
50. พระครูสัญญาบัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นเอก 3,100 บาท
51. พระครูสัญญาบัตร เทียบเท่าผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นเอก 3,100 บาท
52. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าคณะอำเภอชั้นเอก 3,100 บาท
53. พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะตำบลชั้นเอก 3,100 บาท
54. เลขานุการรองเจ้าคณะภาค 3,100 บาท 
55. เลขานุการเจ้าคณะจังหวัด 3,100 บาท
56. พระครูปลัดของเทียบรองสมเด็จพระราชาคณะ 3,100 บาท
57. พระครูฐานานุกรมของสมเด็จพระสังฆราช ชั้นเอก 3,100 บาท
58. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าคณะอำเภอชั้นโท 2,700 บาท
59. พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะตำบลชั้นโท 2,700 บาท
60. พระครูสัญญาบัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นโท 2,700 บาท
61. พระครูสัญญาบัตร เทียบเท่าผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นโท 2,700 บาท
62. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสวัดราษฎร์ ชั้นเอก 2,700 บาท
63. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าอาวาสพระอารามหลวงชั้นตรี 2,700 บาท
64. พระครูฐานานุกรมของสมเด็จพระสังฆราชชั้นโท 2,700 บาท
65. พระครูปลัดของพระราชาคณะชั้นธรรม 2,700 บาท
66. เลขานุการรองเจ้าคณะจังหวัด 2,700 บาท
67. พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะตำบลชั้นตรี 2,500 บาท
68. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสวัดราษฎร์ชั้นโท 2,500 บาท
69. เจ้าอธิการ 2,500 บาท
70. พระครูสัญญาบัตร เจ้าอาวาสวัดราษฎร์ ชั้นตรี 2,200 บาท
71. เลขานุการเจ้าคณะอำเภอ 2,200 บาท
72. พระครูสัญญาบัตร รองเจ้าอาวาสวัดราษฎร์ 1,800 บาท
73. พระครูสัญญาบัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดราษฎร์  1,800  บาท 
74. เลขานุการรองเจ้าคณะอำเภอ 1,800 บาท
75. พระอธิการ 1,800 บาท
76. เลขานุการเจ้าคณะตำบล 1,200 บาท

 

 

แต่นอกจาก เงิน "นิตยภัต" หรือ "เงินเดือนพระสงฆ์" แล้ว พระสงฆ์ ยังมีรายได้จากกิจนิมนต์ หรือประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ที่ญาติโยมมานิมนต์ไป หากลองคำนวนแบบขั้นต่ำสุด ๆ โดยใช้ฐานของพระบวชใหม่ จะได้ดังต่อไปนี้

 

• กิจนิมนต์ 200-500 ต่อครั้ง  สัปดาห์ละประมาณ 3-5 วัน
• สวดอภิธรรมศพ 200-500 ต่อครั้ง  สัปดาห์ละประมาณ 3-5 วัน
• รายได้อื่นๆ เช่น มีผู้ถวายสังฆทาน, ใส่บาตรถวายปัจจัย ฯลฯ

 

 

หากคำนวนว่า มีกิจนิมนต์+สวดอภิธรรม สัปดาห์ละ 5 วัน ได้รับถวายปัจจัย 500 บาท จะรวมเป็นเงินประมาณ 10,000 - 15,000 บาท รายได้นี้คิดเฉพาะพระบวชใหม่ อายุจำพรรษาน้อย ยังไม่รวมพระที่ชั้นสูงขึ้นไป และพระที่ตั้งสำนักใบ้หวยทรงเจ้า ประกอบพิธีกรรมไสยศาสตร์ หากรวมพระเหล่านั้นแล้ว รายได้ต่อเดือน คาดว่า ไม่น่าจะต่ำกว่า 20,000 บาทแน่นอน ซึ่งหลายคนตั้งข้อสงสัยว่า พระสงฆ์ต้องใช้เงินด้วยหรือ นั่นจึงน่าจะเป็น 1 ในเหตุผล ที่ทำให้วงการ "พระสงฆ์" ร้อนแรงมาอย่างต่อเนื่อง

 

 

 

 

 

ที่มา : วิกิพีเดีย,สำนักงานพระพุทธศาสนา,ศิลปวัฒนธรรม