สองขั้วใครตั้งรัฐบาลก่อนมารยาทและธรรมเนียม

 

 

          “พรรคการเมืองที่คะแนนมากกว่าจะมีสิทธิ์จัดตั้งรัฐบาลก่อน แต่ถ้าไม่สามารถจัดตั้งได้ พรรคการเมืองที่คะแนนตามมาจึงจะมีสิทธิ์จัดตั้งรัฐบาลแทน” รศ.ดร.เจษฎ์ โทณวณิก

 

 

          การอ้างความชอบธรรมในการเป็นแกนนำจัดตั้งรัฐบาล ระหว่างคะแนนสูงสุดจากป๊อปปูลาร์โหวตของพรรคพลังประชารัฐ กับ จำนวน ส.ส.ที่ได้รับเลือกมากที่สุดของพรรคเพื่อไทย เป็นประเด็นถกเถียง และชวนให้คิดว่า จริงๆ แล้ว เจตนารมณ์ของกฎหมายเป็นอย่างไร 

 

 

 

 

          ลองมาฟังความจากนักวิชาการ ที่น่าจะให้ข้อคิดแก่ทุกฝ่าย นำไปไตร่ตรองได้เป็นอย่างดี อย่างน้อยที่สุด ก็ยืนอยู่บนครรลองของระบอบประชาธิปไตย และขนบธรรมเนียมและประเพณีทางการเมืองของประเทศไทยที่เคยปฏิบัติกันมา

          รศ.ดร.เจษฎ์ โทณวณิก อดีตที่ปรึกษาคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ บอกว่า ในรัฐธรรมนูญไม่ได้มีระบุไว้ว่า จะเลือกจากคะแนนดิบ คะแนนนิยม หรือจำนวนที่นั่งในรัฐสภา แต่ระบบของการเลือกตั้งต้องดูว่า เครื่องมือในการนำมาจัดตั้งรัฐบาล และตัวนายกรัฐมนตรีนั้น คือ จำนวนที่นั่งในรัฐสภา ฉะนั้น หากมีการขัดกันอยู่ระหว่างคะแนนนิยมกับคะแนนเลือกตั้งตามระบบ แต่ความจริงจะต้องใช้คะแนนที่มาจากการเลือกตั้ง ซึ่งนานาชาติ แม้แต่สหรัฐอเมริกา ก็ยังใช้คะแนนที่มาจากการเลือกตั้ง ซึ่งพรรคการเมืองที่คะแนนมากกว่าจะมีสิทธิ์จัดตั้งรัฐบาลก่อน แต่ถ้าไม่สามารถจัดตั้งได้ พรรคการเมืองที่คะแนนตามมาจึงจะมีสิทธิ์จัดตั้งรัฐบาลแทน ซึ่งพรรคการเมืองที่ได้คะแนนอันดับสองจัดตั้งรัฐบาลได้ก็จะสามารถเดินหน้าได้ต่อไป

 

 

 

          แต่ตามมารยาทในทางการเมืองหรือธรรมเนียมของรัฐสภา จะต้องให้พรรคการเมืองที่ได้รับคะแนนเสียงมากกว่ามีสิทธิ์เป็นพรรคแรกที่จัดตั้งรัฐบาล แต่ไม่ได้หมายความว่าเป็นสิทธิ์ขาดในการจัดตั้งรัฐบาล

          “ความแตกต่างระหว่างสหรัฐกับไทย คือ เขามีการระบุถึงคะแนนที่ได้มาจากการเลือกตั้งให้พรรคการเมืองที่มีคะแนนมากกว่าสามารถจัดตั้งรัฐบาลก่อน ซึ่งบ้านเราก็จะต้องยึดหลักในรัฐสภา และท้ายที่สุดไม่ว่ารัฐสภาประเทศไหนก็จะต้องยึดหลักของรัฐสภา โดยผมยืนยันว่า พรรคการเมืองที่ได้คะแนนจากการเลือกตั้ง ไม่ใช่ได้สิทธิ์ในการจัดตั้งรัฐบาล แต่ได้โอกาสก่อนในการจัดตั้งรัฐบาล”

 

 

 

          ส่วนประเด็นการเตรียมจัดตั้งรัฐบาลของพรรคการเมืองทั้งพรรคเพื่อไทย และพลังประชารัฐ ที่เหมือนจะเดินหน้าไปคู่กันนั้น มองว่า ควรจะให้หลักแก่ประชาชนที่มีสิทธิ์เลือกตั้งได้รับทราบว่า ควรจะใช้หลักใดในการจัดตั้งรัฐบาลกันแน่ ฉะนั้น ควรจะต้องเคารพขนบธรรมเนียมและประเพณีทางการเมืองที่เคยใช้ในอดีตของประเทศไทยด้วย

 

 

 

          อดีตที่ปรึกษาคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ ยังบอกอีกว่า หากท้ายที่สุดแล้ว ยังไม่มีทางออกว่าใครจะได้เป็นผู้จัดตั้งรัฐบาลก่อนนั้น พรรคการเมืองที่ได้โอกาสจัดตั้งรัฐบาลก่อน จะมีการประกาศออกมาว่า จะชวนพรรคการเมืองไหนมาร่วมในรัฐบาล ซึ่งพรรคการเมืองที่ถูกประกาศชื่อออกมาก็จะตอบรับหรือไม่ ก็จะมีการแจ้งกลับมา และจะได้ทราบว่าเสียงที่มีมากหรือน้อยกว่ากึ่งหนึ่งของทั้งหมด แต่สุดท้ายแล้วไม่ว่าจะใช้วิธีการใดก็ไม่ผิด เพราะจะได้เป็นธรรมเนียมในการจัดแข่งขันให้แก่การเมืองของประเทศไทย แต่ไม่ใช่ว่าจะมาอ้างว่า การจัดตั้งรัฐบาลครั้งนี้ใช้หลักการนี้ แต่ครั้งหน้าใช้อีกรูปแบบ ไม่ได้