ระเบิดบ่ทันแตก : ทุกข์เข็ญคนลาว | คมชัดลึก

คนลาวส่วนใหญ่ตื่นเต้นกับการเยือน สปป.ลาว ของโอบามา และถือว่าเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ แต่ก็มีคนลาวอีกจำนวนไม่น้อยที่ยังไม่ลืมภาพความโหดร้ายของสงครามอินโดจีน

จากรายงานผลการสำรวจและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการทิ้งระเบิดของสหรัฐ ในช่วงปี 1964-1973 นั้น เฉพาะการระดมทิ้งระเบิดในลาวนั้น มีปริมาณรวมกันเกือบ 3 ล้านตัน จากการปฏิบัติภารกิจของนักบินแห่งกองทัพสหรัฐมากกว่า 5 แสนเที่ยว

แน่นอนเครื่องบินทิ้งระเบิดเหล่านั้นส่วนหนึ่งได้บินขึ้นจากสนามบินอู่ตะเภา, ตาคลี, นครราชสีมา, อุบลฯ, อุดรฯ และนครพนม

ทุกวันนี้ เกษตรกรลาวกว่า 80% ของจำนวนประชากรลาว 6.4 ล้านคน ยังต้องทำการบุกเบิกที่ดินทำกินด้วยการที่จะต้องเสี่ยงภัยจาก “ระเบิดบ่ทันแตก” ซึ่งยังคงตกค้างอยู่ในแผ่นดินลาวเป็นจำนวนมาก

ระเบิดบ่ทันแตก หรือ Unexploded Ordnance (UXO) เป็นระเบิดที่ถูกทิ้งจากอากาศยานลงมาสู่พื้นดิน แล้วไม่เกิดการระเบิดและตกค้างอย่างกระจัดกระจายไปทั่ว แต่มันก็พร้อมที่จะเกิดการระเบิดตลอดเวลา ถ้าหากมีใครหรือสิ่งใดไปสัมผัสมันเข้า

รัฐบาล สปป.ลาว จึงต้องทำการเก็บกู้ โดยการช่วยเหลือจากนานาชาติ ซึ่งในปี 1996 มีการจัดตั้ง “องค์การเก็บกู้ระเบิดแห่งชาติลาว” (Lao UXO) ซึ่งก่อตั้งขึ้นมาด้วยความช่วยเหลือจากต่างประเทศ

จากการสำรวจพบว่ามีระเบิดบ่ทันแตก คิดเป็นสัดส่วนกว่า 30% ของปริมาณระเบิดทั้งหมด และตกค้างอยู่อย่างกระจัดกระจายกว่า 270 ล้านชิ้นในอาณาบริเวณ 87,200 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ 15 แขวง จากทั้งหมด 17 แขวงของลาว

ตั้งแต่รัฐบาลลาวได้ก่อตั้งองค์การเก็บกู้ระเบิดแห่งชาติเป็นต้นมา จนถึงทุกวันนี้ก็สามารถเก็บกู้ “ระเบิดบ่ทันแตก” ออกไปจากที่ดินทำกินของประชาชนลาวได้เพียง 63,300 กว่าไร่ ซึ่งไม่ถึง 1% ของพื้นที่ที่มีระเบิดตกค้างอยู่ และได้ทำลายระเบิดไปเพียง 7 แสนกว่าลูกเท่านั้น ขณะที่มีระเบิดตกค้างอยู่ในลาวมากกว่า 80 ล้านลูก

ทั้งนี้ โดยบุนปอน ไซยะเสน ผู้อำนวยการโครงการเก็บกู้ระเบิดของ Lao UXO การชี้แจงว่าในช่วงปี 1997-2007 ที่ผ่านมาการเก็บกู้ระเบิด UXO ในลาวได้ใช้งบประมาณไปแล้วมากกว่า 30 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และเป็นงบประมาณที่ได้รับความช่วยเหลือจากต่างประเทศทั้งสิ้น

สหรัฐเป็นหนึ่งในหลายประเทศที่ช่วยลาวเก็บกู้ระเบิดนับแต่ปี 2015 สหรัฐได้เพิ่มการช่วยเหลือสำหรับการเก็บกู้ระเบิดที่ตกค้างเป็น 13 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี

โดยการเก็บกู้ระเบิดแต่ละลูกมีต้นทุนผลิตลูกละ 3 ดอลลาร์สหรัฐนั้น จะต้องใช้งบประมาณเฉลี่ย 300 ดอลลาร์สหรัฐ หมายความว่า รัฐบาลลาวจะต้องใช้งบประมาณมากกว่า 24,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จึงจะสามารถเก็บกู้ระเบิดให้หมดไปจากแผ่นดินลาวได้

สหรัฐยังอนุมัติงบประมาณ 6.5 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งแบ่งเป็น 5 ล้านดอลลาร์สหรัฐ สำหรับให้การช่วยเหลือแก่ผู้ที่พิการจากระเบิด UXO ในลาว ที่มีจำนวนมากกว่า 70,000 คนในปัจจุบัน ซึ่งดำเนินโครงการโดย World Education ภายใต้ 4 เป้าหมายที่สำคัญ คือ การฝึกอบรม การเพิ่มขีดความสามารถด้านเศรษฐกิจ การเข้าถึงเทคโนโลยี และการฟื้นฟูทางการแพทย์สำหรับคนพิการ

อีก 1.5 ล้านดอลลาร์สหรัฐนั้น สำหรับให้การสนับสนุนแก่โครงการผลิตอวัยวะเทียมและอุปกรณ์สำหรับคนพิการในระยะ 3 ปีเช่นกัน

นับจากปี 1993 เป็นต้นมา สหรัฐได้ช่วยเหลือลาวในการเก็บกู้ “ระเบิดบ่ทันแตก” ไปแล้วกว่า 83 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

มีรายงานข่าวว่า โอบามาประกาศจะเพิ่มงบ 90 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ช่วยลาวเก็บกู้ระเบิด เนื่องในโอกาสเดินทางมาเยี่ยมเยือน สปป.ลาว

 ระเบิดบ่ทันแตกเป็น “บาดแผลสงคราม” ที่ค้างคาใจชาวลาว และการเดินทางมาเยือนลาวของโอบามา นับเป็นวาระอันสำคัญยิ่งของสายพัวพันลาว-สหรัฐ