'จำปาบาน'เหนือแผ่นดินล้านช้าง | คมชัดลึก

             "โอ้ดวงจำปา เวลาชมน้อง คิดถึงพันช่อง มองเห็นหัวใจ เฮานึกขึ้นได้ ในกลิ่นเจ้าหอม เห็นสวนดอกไม้ บิดาปลูกไว้ ตั้งแต่ใดมา เวลาง่วมเหงา ยังช่วยบรรเทา ให้หายโศกา โอ้ดวงจำปา คู่เคียงเฮามา แต่ยามน้อยเอย"
    
             คงมิมีใครไม่รู้จักเพลงนี้.. "ดวงจำปา" หรือ "จำปาเมืองลาว" ผมจำไม่ได้แล้วว่า มีการทำซ้ำในเวอร์ชั่นนักร้องไทยไปกี่มากน้อย
    
             เมื่อวันกรรมกรที่ผ่านมา ผมเห็นสื่อโซเชียลลาวโปรโมทงาน "อลังการจำปาบาน 2015" ระหว่างวันที่ 1-3 พฤษภาคมนี้ ตอนแรกก็รู้สึกเฉยๆ นึกว่าเป็นงานจัดสวนโชว์ดอกไม้ธรรมดาๆ จนกระทั่งได้เห็นเฟซบุ๊กส่วนตัวของ สมสุก สุกสะหวัด นักเขียนซีไรต์ลาวคนล่าสุด ได้บอกเล่าเรื่องการไปเยี่ยมชมสวนดอกจำปา และเกิดความประทับใจจนเขียนบทกวีสั้นๆ
    
             "จำปาไขกลีบอ้า บานเฮื่อเฮืองสี ฟ้ามุ่ยขาว...แสดแดงเหลืองอ้ำ เหมือนดั่งมีฮอยยิ้ม นงคราญหวานใส่กลางสวนเพลงอิ่นอ้อย ดวงจำปาชื่นช้อย จนหลงฮ้องว่าตาม คักเด"
    
             ที่สำคัญไปกว่านั้น เจ้าของสวนดอกจำปาคือ ป้าอุดทะกี จุนละมะนี ซึ่งเป็นลูกสาวคนโตของ "ท่านอุตตะมะ จุนละมะนี"    
             
             ดั่งที่ทราบกัน เมื่อ 70 ปีที่แล้ว ท่านอุตตะมะ ร่วมกับพระมหาพูมี จิดพง สร้างสรรค์เพลง "จำปาเมืองลาว" หรือเพลงดวงจำปา อมตะเพลงลาวที่ได้รับความนิยมตลอดกาล
    
             จริงๆ แล้ว เพลงจำปาเมืองลาว มีสถานะดุจเพลงชาติ เพราะดอกจำปา เป็นดอกไม้ประจำชาติลาว
    
             ท่านอุตตะมะ เป็นปัญญาชนลาวที่เติบโตในยุคอาณานิคมฝรั่งเศส มีความชื่นชอบในศิลปะการดนตรี และเล่นไวโอลินได้ดีเยี่ยม
    
             ในห้วงเวลาของการกอบกู้ชาติบ้านเมือง ท่านอุตตะมะได้เข้าร่วมกับขบวนการลาวเป็นลาว ของเจ้าเพ็ดชะลาด ต่อสู้เพื่อให้ลาวมีเอกราช
    
             ลาวเป็นเอกราชได้ไม่นาน จักรวรรดินิยมสหรัฐฯ ก็เข้าครอบงำแผ่นดินล้านช้าง ท่านอุตตะมะ จึงออกจากบ้านไปร่วมต่อสู้กับแนวลาวฮักชาติ ที่แขวงหัวพัน โดยเป็นผู้นำแนวรบด้านวัฒนธรรม
    
             ปี 1973 สมัยรัฐบาลผสม ก่อนการปลดปล่อย ท่านอุตตะมะ ได้นำพา "คณะศิลปินศูนย์กลาง" จากเมืองเวียงไซ แขวงหัวพัน เดินทางสู่นครหลวงเวียงจันทน์ เปิดการแสดงศิลปวัฒนธรรมที่ก้าวหน้าให้มวลชนได้ชม
    
             เพลง "จำปาเมืองลาว" ที่ดังก้องจากถ้ำช้างลอด เมืองเวียงไซ ก็กระหึ่มใจกลางนครหลวงของลาวล้านช้าง
    
             ปี 1975 ปีแห่งการสถาปนาระบอบใหม่ ท่านอุตตะมะ ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษา แต่โชคร้ายสุขภาพไม่อำนวย ท่านอุตตะมะถึงแก่กรรมในอีก 2 ปีถัดมา
    
             บทเพลงจำปาเมืองลาว จึงเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของท่าน ที่มีคนรุ่นหลังได้นำมาขับขานทั้งสองฝั่งโขง
    
             ปี 2545 ดาวเวียง บุดนาโค อาสาพาผมไปเยี่ยมบ้านท่านอุตตะมะ เป็นครั้งแรก ซึ่งอยู่แถวดงป่าแหลบ เมืองจันทะบุลี วันนั้น ผมได้พบกับลูกสาวคนโตของท่านอุตตะมะ ก็ได้ข้อมูลเกี่ยวกับท่านอุตตะมะมาบ้าง
    
             แม้วันที่ผมไปเยี่ยมยามถามข่าวครอบครัวจุนละมะนี เพลงดวงจำปาจะดังลั่นสองฝั่งโขง แต่ที่บ้านหลังนั้น ก็เงียบเหงาจนวังเวง เหมือนไม่มีผู้ใดสนใจพวกเขา
    
             ครั้งที่ 2 ผมไปที่บ้านท่านอุตตะมะอีก คราวนี้ไปเจอภรรยาของน้องชายท่านอุตตะมะ ที่ปลูกบ้านอยู่ข้างๆ กัน ผมได้หนังสือประวัติท่านอุตตะมะมา 1 เล่ม เขียนโดยน้องชายท่านอุตตะมะ ผมดีใจสุดๆ ที่ได้รู้จักตัวตนของปัญญาชนลาวผู้จิตวิญญาณศิลปิน และมีจิตใจรักชาติ
    
             มาถึง พ.ศ.นี้ ผมแสนปีติยิ่ง เมื่อทราบข่าวลูกสาวท่านอุตตะมะ ปลูกดอกจำปาจนกลายเป็น "สวนจำปามงคล" ที่มีมากกว่า 200 สายพันธุ์ ดอกจำปา 5 พันต้นที่กำลังออกดอกกว่าล้านดอก
    
             สวนจำปามงคล ตั้งอยู่ที่บ้านนาแค หลัก 15 ทางหลวงหมายเลข 13 ใต้ อยู่ก่อนถึงสนามกีฬาแห่งชาติ หลัก 16 หรือติดตามข่าวสารได้ที่แฟนเพจ Champa Garden
    
             ผู้ใดที่ฮักหอมดวงจำปา ขอเชิญไปเที่ยวชมสวนดอกจำปา เพื่อหวนคิดถึงเจ้าของเพลง "โอ้ดวงจำปา..." ผู้ลาลับ