ฆ่าเชื้อ..ไม่ฆ่านก!!
โดย - รศ.นสพ.ปานเทพ รัตนากร
มีแฟนคอลัมน์ “พิชิตปัญหาสัตว์เลี้ยง” หลายท่านที่เลี้ยงนกไว้ในบ้าน (ไม่ใช่น้องนกที่เป็นคน ซึ่งหลายท่านเลี้ยงไว้นะครับ!) ทั้งประเภทสวยงาม จำพวกเลิฟเบิร์ด ฟินช์ หงส์หยก หรือนกเลี้ยงอื่นๆ ต่างถามกันบ่อยครั้ง ถึงวิธีการทำความสะอาด เพื่อฆ่าเชื้อโรคให้เจ้านกทั้งหลายเหล่านี้ ว่ามีวิธีใดบ้าง เป็นการป้องกันไว้ก่อน!
การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อโรคในการป้องกันการแพร่เชื้อโรคสำหรับการเลี้ยงนกสวยงาม หรือนกเลี้ยงอื่นๆ เป็นสิ่งสำคัญ ดังที่คุณเข้าใจถูกแล้วครับ “ป้องกันไว้ดีกว่าแก้ แย่แล้วจะแก้ไม่ทัน” ข้อที่ต้องตระหนักเสมอคือ น้ำยาที่ใช้ต้องปลอดภัยแก่ตัวนกและผู้ใช้ นั่นคือ “ฆ่าเชื้อโดยไม่ฆ่านก” ดังมีชนิดและข้อแนะนำดังต่อไปนี้ :-
1) คลอรีน หรือยาฟอก (กัด)สี(ผ้า) อย่างที่เราเคยใช้กันเป็นประจำวัน เช่น คลอ-ร็อกซ์ เราใช้น้ำยานี้ 50 ซีซี ผสมน้ำ 1 ลิตร เพื่อพ่น ชโลม แช่ วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้เลี้ยงนกทิ้งไว้ 30 นาที แล้วล้างออกให้เกลี้ยง ข้อดีคือ คลอรีนใช้ฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรียได้แทบทุกชนิด แต่ข้อเสียคือมันมีฤทธิ์กัดกร่อนสูงมาก จึงต้องล้างออกให้หมดจริงๆ อีกทั้งยังห้ามสัมผัสตัวนกและผู้ใช้อีกด้วย
2) ควอเตอร์นารี แอมโมเนียม คอมเปาวนด์ เป็นสารเคมีที่อยู่ในรูปของเหลว เป็นน้ำยาฆ่าเชื้อที่ใช้ทั่วไปในวงการปศุสัตว์ ราคาถูก ปลอดภัยสูง สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียทั่วไปได้ดี หาซื้อได้ทั่วไป
3) ฟีนอล เป็นน้ำยาฆ่าเชื้อที่ใช้ทั่วไปดังที่ท่านได้กลิ่นเวลาไปโรงพยาบาล (คน) นั่นแหละครับ น้ำยาตัวนี้ให้ผลดีในการฆ่าเชื้อที่สำคัญของนกเลี้ยงคือ สูโดโมนาส มัยโคแบคทีเรีย แคนดิดา และเชื้อราพวก ตริโคไฟตอน รวมถึงเชื้อไวรัสจำพวกนิวคาสเซิสด้วย น้ำยาฟีนอล มีผลระคายเคืองต่อผิวหนังและตา ฉะนั้นต้องป้องกันให้ดีเช่น ใส่ถุงมือ สวมแว่นตา ฯลฯ และชะล้างออกให้หมดหลังใช้
4) คลอเฮกซิดีน เป็นน้ำยาฆ่าเชื้อที่ใช้แพร่หลายในห้องผ่าตัด และกรณีโรค ไวรัสระบาด แต่ให้ผลในการกำจัดเชื้อแบคทีเรียบางจำพวกไม่ดีนัก เช่น สูโดโมนาส ฯลฯ
สิ่งที่ต้องได้รับการฆ่าเชื้อเป็นประจำทุกวันก็คือ ภาชนะใส่น้ำและอาหาร ซึ่งเป็นแหล่งสะสมเชื้อที่ดีมาก เพราะหากปราศจากการทำความสะอาดและฆ่าเชื้อรายวันแล้ว เศษอาหารในภาชนะนี้จะเป็นแหล่งเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา อันนำมาซึ่งปัญหาสุขภาพแก่นกเลี้ยงเป็นอย่างยิ่ง ครับ!