จับตา 'ไข้เลือดออกไครเมียคองโก' ระบาดหลายประเทศ เสี่ยงระบาดทั่วโลก

ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ เปิดข้อมูล องค์การอนามัยโลก กำลังให้ความสำคัญกับ 'ไข้เลือดออกไครเมียคองโก' ที่มีการระบาดในอัฟกานิสถาน ซึ่งเป็นอีกหนึ่งโรคติดเชื้อสำคัญที่สุ่มเสี่ยงจะระบาดไปทั่วโลก

'ไข้เลือดออกไครเมียคองโก' (Crimean-Congo Hemorrhagic Fever : CCHF) เป็นโรคไวรัสที่อันตรายและอาจถึงตายได้ซึ่งติดต่อโดยเห็บ พบการระบาดในหลายส่วนของโลก รวมถึงแอฟริกา เอเชีย ตะวันออกกลาง ยุโรปตะวันออก อเมริกาใต้ และเอเชียกลาง โรคนี้พบครั้งแรกในแหลมไครเมียในปี 2487 และต่อมามีการระบาดในคองโก จึงเป็นที่มาของชื่อ 'ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก'

องค์การอนามัยโลก ให้ความสำคัญและจัดให้เป็นหนึ่งในสิบโรคติดเชื้อไวรัสที่มีศักยภาพจะแพร่ระบาดไปทั่วโลก เพราะพบการระบาดของโรคไข้เลือดออกไครเมีย-คองโกถี่ขึ้นในช่วงปี 2564-2566

• พบการระบาดในอิรัก 380 รายในปี 2565 เสียชีวิต 74 ราย 
• อิหร่านช่วงเดือนมีนาคม 2564-มีนาคม 2565 มีผู้ได้รับการวินิจฉัยว่าติดเชื้อ ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก13 คนในประเทศ เพิ่มขึ้น 500 เปอร์เซ็นต์ โดย 2 คนเสียชีวิต และหนึ่งปีก่อนหน้านั้น พบติดเชื้อ ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก 40 คนและเสียชีวิต 5 คน
• อัฟกานิสถาน มีรายงานผู้ป่วย 111 ราย และเสียชีวิต 6 รายจากโรคไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก ตั้งแต่ปี 2565 จนถึงปี 2566  ขณะนี้จำนวนผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นและโรคแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว เจ้าหน้าที่สาธารณสุขของอัฟกานิสถานกำลังทำงานแข่งกับเวลาเพื่อควบคุมการแพร่ระบาดและปกป้องประชากรจากอันตรายเพิ่มเติม
• ยังไม่พบการระบาดในไทย

'ไข้เลือดออกไครเมียคองโก' มีสาเหตุมาจาก ไวรัสไนโร (Nairovirus) ที่มีเห็บเป็นพาหะ ซึ่งอยู่ในวงศ์ของไวรัส บันยาวิริเด (Bunyaviridae) มีจีโนมเป็นอาร์เอ็นเอสายเดี่ยว แบ่งเป็นสามท่อน (L, M และ S) แพร่เชื้อโดย เห็บ (Ixodidae และ Argasidae) เป็นหลัก อีกทั้งสามารถแพร่เชื้อตามธรรมชาติระหว่างสัตว์สู่สัตว์เช่นในนก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก (ค้างคาว หนู ตัวตุ่น และเม่น) และสัตว์เท้ากีบ ร่วมด้วย ในบางกรณีมีการติดเชื้อ ไวรัสไนโร แพร่กระจายไปยังมนุษย์ โดยพบระบาดในผู้คนเลี้ยงสัตว์ และพนักงานในโรงฆ่าสัตว์

องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังติดตามสถานการณ์ในอัฟกานิสถานอย่างใกล้ชิด เนื่องจาก ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก ถือเป็นภัยคุกคามด้านสาธารณสุขที่สำคัญ 

ไวรัส 'ไข้เลือดออกไครเมียคองโก' ติดเชื้อมายังมนุษย์จากการถูกเห็บกัดหรือการสัมผัสกับเลือดหรือเนื้อเยื่อของสัตว์หรือคนที่ติดเชื้อ อาการจะเกิดขึ้นระหว่าง 1-14 วันหลังเห็บกัดหรือสัมผัสสารคัดหลั่ง โดยจะมีอาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย และมีเลือดออก กรณีที่รุนแรงอาจทำให้อวัยวะล้มเหลวและเสียชีวิตได้ จึงมีความจำเป็นเร่งด่วนที่ประเทศต่างๆ ควรเร่งเตรียมพร้อมสำหรับการระบาดที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

แม้จะไม่มีการรักษาเฉพาะ แต่การดูแลแบบประคับประคองสามารถเพิ่มโอกาสรอดชีวิตในผู้ป่วย ไข้เลือดออกไครเมีย-คองโก ได้ โดยมีอัตราการเสียชีวิตของโรคอยู่ในระหว่าง 10-40% และอาจพุ่งสูงถึง 60% ในช่วงที่มีการระบาด ตัวเลขเหล่านี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของมาตรการป้องกัน เช่น หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับเห็บ ใช้ยาขับไล่แมลง และการรักษาโดยทันทีเมื่อเห็บกัด ในโรงงานฆ่าสัตว์คนงานควรสวมถุงมือและชุดป้องกันการสัมผัสกับเลือดหรือเนื้อเยื่อของสัตว์ติดเชื้อ