รู้จัก "โรคเอ็กซ์" หรือ "Disease X" โรคทางเดินหายใจเฉียบพลัน คร่าชีวิตคนแล้วนับสิบรายใน อัฟกานิสถาน โรคอันตราย ที่เป็นภัยต่อมนุษย์
องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังเฝ้าติดตามการระบาดของ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง ในหมู่บ้าน ปามีร์ คาลัน (Pamir Kalan) ในจังหวัดบาดัคชาน (Badakhshan) ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอัฟกานิสถาน โดย WHO ได้กำหนดให้มีการรับมือภายใต้โค้ดเนม "โรคเอ็กซ์"
WHO ระบุว่าขณะนี้มีผู้ติดเชื้อโดยไม่ทราบสาเหตุว่าเป็นจุลชีพหรือไวรัสประเภทใดจำนวน 97 ราย ในหมู่บ้านปามีร์ คาลัน เสียชีวิตแล้ว 17 ราย
WHO ได้ประสานให้ความช่วยเหลือครอบครัวที่ได้รับผลกระทบโดยเฉพาะผู้สูงอายุและเด็กในหมู่บ้านดังกล่าวที่เข้าถึงลำบากเนื่องจากสภาพอากาศที่เลวร้าย หิมะตกหนักทำให้ "ทีมเผชิญเหตุ" ยังไม่สามารถเข้าถึงพื้นที่ได้ แต่ยาและเวชภัณฑ์ได้ถูกส่งไปยังพื้นที่ระบาดล่วงหน้าแล้ว
"โรคเอ็กซ์" หรือ "Disease X" หมายถึงบรรดาจุลชีพหรือไวรัสก่อโรคที่เราไม่รู้จัก หรือยังรู้จักไม่เพียงพอซึ่งมีศักยภาพในการก่อให้เกิดโรคระบาดร้ายแรงระหว่างประเทศ
"Disease X" เป็นชื่อที่ องค์การอนามัยโลก ตั้งขึ้นในเดือนกุมภาพันธ์ปี 2018 เพื่อบรรจุในรายชื่อ blueprint priority diseases หรือ รายชื่อโรคที่ต้องให้ความสำคัญในการทำวิจัยและพัฒนาเป็นลำดับแรก โดย องค์การอนามัยโลก หมายเหตุ ความหมายของ "Disease X" เอาไว้ว่า เป็นตัวแทนขององค์ความรู้ที่คาดหมายเอาไว้ว่าอาจเกิดโรคระบาดครั้งใหญ่ขึ้นได้ในอนาคต ซึ่งจำเป็นต้องมีการวิจัยและพัฒนาที่รวดเร็วเพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับ "Disease X"
"Disease X" สามารถแพร่ระบาดเหมือน โควิด แต่อาจมีความรุนแรงและการแพร่ระบาดที่รวดเร็วกว่ามาก โดยผู้ป่วยจะมีอัตราเสียชีวิตถึง 50 - 90 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งคาดว่าไวรัสดังกล่าวเกิดขึ้นในเขตป่าฝนร้อนชื้น ในทวีปแอฟริกา
WHO กำลังปรับปรุงรายชื่อเพื่อเป็นแนวทางให้ทั่วโลกทั้งภาครัฐ เอกชน และ NGO ร่วมกันลงทุนในด้านการวิจัยและพัฒนา (R&D) ล่วงหน้าโดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านวัคซีน การทดสอบทางห้องปฏิบัติการ และการรักษา เพื่อจะผลิตภัณฑ์ใช้ได้ทันท่วงทีเมื่อเกิดการระบาด
กระบวนการอัปเดตเริ่มต้นเมื่อปลายเดือนตุลาคม 2565 โดยอาศัยนักวิทยาศาสตร์กว่า 300 คนทั่วโลกมาร่วมกันวิเคราะห์หลักฐานเกี่ยวกับตระกูลไวรัสและแบคทีเรียมากกว่า 24 ตระกูล มุ่งเน้นไปที่สายพันธุ์ที่ยังไม่มียารักษา ยังไม่มีวัคซีนในการป้องกัน เป็นอันดับแรก
ปัจจุบันมีไวรัสไม่น้อยกว่า 320,000 ชนิดที่แพร่ติดต่ออยู่ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม แต่ไวรัสที่พบติดต่อและก่อโรคในมนุษย์มีเพียง "219 ชนิด" หรือเป็นเพียง "ร้อยละ 0.06" อันหมายถึงยังมีไวรัสอีกมากจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่พร้อมจะแพร่ติดต่อข้ามมาสู่คนหากมีโอกาสเหมาะ
รายการนี้เผยแพร่ครั้งแรกในปี 2560 และจัดลำดับความสำคัญครั้งสุดท้ายในปี 2561 รายชื่อปัจจุบันประกอบด้วย โควิด-19, ไข้เลือดออกไครเมียคอง, โรคไวรัสอีโบลาและโรคไวรัสมาร์บวร์ก, ไข้ลาสซา, โรคทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (MERS) และ โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS), โรคนิปาห์และโรคเฮนิปาไวรัส, ไข้ริฟต์วัลเลย์, ซิกา และ "โรคเอ็กซ์" รายชื่อเชื้อโรคที่แก้ไขคาดว่าจะออกในไตรมาสแรกของปี 2566
รายการเชื้อโรคที่สำคัญนี้ได้กลายเป็นจุดอ้างอิงสำหรับนักวิจัยทั่วโลกว่าควรมุ่งเน้นสรรพกำลังเพื่อจัดการกับภัยคุกคามต่อประชาชนในระดับพื้นที่ ประเทศ และทั่วโลก
ในส่วนของ ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ รพ.รามาธิบดี ได้เตรียมพร้อมถอดรหัสพันธุ์จาก ทั้งดีเอ็นเอ และ อาร์เอ็นเอ ที่สกัดได้จากสิ่งส่งตรวจประเภทต่างๆ จากผู้ติดเชื้อที่คาดว่าเป็น "โรคเอ็กซ์" รวมทั้งจากสิ่งแวดล้อม จากนั้นนำมาวิเคราะห์เพื่อหาว่าเป็นจุลชีพหรือไวรัสสายพันธุ์ใดจากสิ่งส่งตรวจให้แล้วเสร็จภายในหนึ่งสัปดาห์ เพื่อตอบโจทย์ของ "โรคเอ็กซ์"
ข่าวที่เกี่ยวข้อง