เจาะลึกเบื้องหลังแฟชั่น ‘สมเด็จพระพันปีหลวง’ กับดีไซเนอร์คู่บารมี ‘ปิแอร์ บัลแมง’ | คมชัดลึก

 

ภาพลักษณ์ของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ปรากฏต่อสายตาชาวโลกคือความสง่างามเหนือกาลเวลา โดยเฉพาะฉลองพระองค์ชุดไทยที่ตัดเย็บจากผ้าไหมไทยอันวิจิตรแต่ดูทันสมัย ซึ่งภาพจำเหล่านี้มีเบื้องหลังความร่วมมือทางศิลปะที่ยิ่งใหญ่กับ ปิแอร์ บัลแมง (Pierre Balmain) กูตูริเยร์ชาวฝรั่งเศส ฉายา “สถาปนิกแห่งการเคลื่อนไหว” ความร่วมมือทางวิชาชีพที่ยาวนานถึง 22 ปี (ค.ศ. 1960–1982) ระหว่างสุดยอดนักออกแบบแห่งปารีสกับพระบรมราชินีนาถแห่งสยาม ไม่ได้เป็นเพียงการสร้างสรรค์แฟชั่นชั้นสูง แต่ยังเป็นส่วนสำคัญของ “การทูตทางวัฒนธรรม” และมรดกสำคัญแห่งศตวรรษที่ 20

 

 

 

 

ภารกิจสำคัญปี 1960: แฟชั่นคือ Soft Power

จุดเริ่มต้นความสัมพันธ์แห่งวงการแฟชั่นระดับโลกคือการเสด็จพระราชดำเนินเยือนสหรัฐอเมริกาและยุโรปของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในปี ค.ศ. 1960

ในยุคสงครามเย็น การเสด็จฯ ครั้งนี้ถือเป็นภารกิจทางการทูตที่สำคัญยิ่ง เพื่อยกระดับภาพลักษณ์ของประเทศไทยในเวทีนานาชาติ โดยสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงทรงมีพระราชวิสัยทัศน์ที่ล้ำหน้า ทรงตระหนักว่า ฉลองพระองค์ของพระองค์คือเครื่องมือสื่อสารระหว่างประเทศ หรือ "อำนาจอ่อน" (Soft Power) ที่ทรงพลังที่สุด 

 

เหตุผลสำคัญที่ทรงเลือก บัลแมง

• การตัดสินพระทัยเลือกกูตูริเยร์จึงมีความสำคัญสูงสุด โดยมีเหตุผลประกอบที่ทำให้ ปิแอร์ บัลแมง เป็นตัวเลือกที่สมบูรณ์แบบปราศจากความเสี่ยง

 

• ความเชี่ยวชาญและภาพลักษณ์ที่เหมาะสม: ในเวลานั้น ดีไซเนอร์ชั้นนำอย่าง คริสตีย็อง ดียอร์ เพิ่งถึงแก่อสัญกรรม ขณะที่ โคโค่ ชาแนล มีชื่อเสียงที่มัวหมองจากช่วงสงคราม บัลแมงนั้นมีชื่อเสียงด้านความสง่างามเรียบหรู คลาสสิก และมีประสบการณ์ออกแบบถวายราชวงศ์ ทำให้มีภาพลักษณ์ที่ปราศจากข้อกังขา

 

• ขาดช่างไทยผู้เชี่ยวชาญ: คุณอุไร ลืออำรุง ช่างตัดฉลองพระองค์ประจำราชสำนัก ได้ถวายคำแนะนำว่า ในขณะนั้นยังไม่มีดีไซเนอร์ไทยที่มีความเชี่ยวชาญด้านฉลองพระองค์ทางการแบบตะวันตก ที่เข้าใจธรรมเนียมราชสำนักยุโรปและสามารถตัดเย็บฉลองพระองค์ที่เหมาะกับวาระ โอกาส หรือภูมิอากาศที่แตกต่างกันในการเสด็จฯ ต่างประเทศ

 

• ความอัจฉริยะในการผสานตะวันออก-ตะวันตก: บัลแมงได้รับฉายาว่า "สถาปนิก" ที่สร้างโครงแบบตะวันตกที่สมบูรณ์แบบเพื่อ "ขับเน้น" ความงามและจิตวิญญาณของ "ผ้าไหมไทย" ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดยเขาไม่ได้พยายามเปลี่ยนผ้าไทยให้เป็นผ้าตะวันตก แต่เคารพในเอกลักษณ์ของผ้า ซึ่งสอดคล้องกับพระราชวิสัยทัศน์ในการส่งเสริมงานหัตถศิลป์ไทย

 

 

นอกเหนือจากการใช้ผ้าไทยในการตัดเย็บฉลองพระองค์แล้ว, พระองค์ยังทรงมีพระราชดำริให้มี การออกแบบชุดไทยพระราชนิยม 8 แบบ (เช่น ชุดไทยจักรี ชุดไทยดุสิต ชุดไทยบรมพิมาน) เพื่อให้สตรีไทยมีชุดประจำชาติที่เป็นเอกลักษณ์ ฉลองพระองค์เหล่านี้จัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ ณ หอรัษฎากรพิพัฒน์ ในพระบรมมหาราชวัง ความร่วมมืออันยิ่งใหญ่ระหว่างสมเด็จพระนางเจ้าฯ ปิแอร์ บัลแมง และช่างหัตถศิลป์ไทย จึงเป็นมากกว่าประวัติศาสตร์ของแฟชั่นชั้นสูง หากเป็นการสะท้อนถึง พระราชปณิธานอันแน่วแน่ และพระวิสัยทัศน์ที่ก้าวล้ำเกินยุคสมัย

 

 

 

ความร่วมมือนี้ทำให้สมเด็จพระพันปีหลวงได้รับการยกย่องจากสื่อทั่วโลกว่าเป็น พระราชินีที่มีพระสิริโฉมงดงาม The Most Beautiful Queen และได้รับการจารึกพระนามาภิไธย 'International Best Dressed List' ในฐานะ 1 ใน 12 สุภาพสตรีที่แต่งกายงามที่สุดในโลก  การที่โลก 'ยอมรับ' รสนิยมและ 'ผ้าไหมไทย' ไปพร้อมกัน 'Thai Silk' กลายเป็นคำที่มีมูลค่าทางการตลาดมหาศาล และเป็นที่ต้องการในตลาดโลก