แห่ถาม MOU "แรร์เอิร์ธ" ทำไทยเสียประโยชน์ขนาดไหน แต่ใครได้ประโยชน์ | คมชัดลึก

27ต.ค. 2568 นายภัทรพงษ์ ลีลาภัทร์ สส.เชียงใหม่ พรรคประชาชน โพสต์ถามกรณีนายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี ลงนามฯMOU ไทย–สหรัฐฯ ด้วยความร่วมมือพัฒนาแร่หายากหรือ "แรร์เอิร์ธ" ว่า 

 

MOU แรร์เอิร์ธ ไทยได้อะไร อนุทินเซ็น MOU ที่ทำให้ไทยเสียเปรียบสหรัฐฯมากขนาดนี้ได้อย่างไร โดนล็อคทุกทาง หนักกว่านั้นคือ ไม่มีแม้แต่การระบุเรื่องสิ่งแวดล้อมจากกระบวนการแรร์เอิร์ธ ทั้งที่ภาคเหนือกำลังเผชิญปัญหาน้ำเป็นพิษอย่างหนักจากเหมืองในประเทศเพื่อนบ้าน​ ปัญหาในประเทศยังไม่แก้ แต่กลับไปสร้างปัญหาใหม่เพิ่ม

จาก MOU ที่นายกรัฐมนตรีลงนามร่วมกับประธานาธิบดีสหรัฐฯ เมื่อวานนี้ สิ่งที่ผมตั้งคำถามอย่างแรกคือ

"เราไปลงนามด้านสันติภาพ แล้วแรร์เอิร์ธ เกี่ยวอะไรด้วย?" เพราะมันไม่มีความจำเป็นใด ๆ ในการเซ็น MOU นี้เลย คำถามต่อมาคือ
นายกฯบอกว่าได้มีการนำเข้าที่ประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 21 ตุลาคมที่ผ่านมาแล้ว โดยกรมเหมืองแร่ฯ ผมรีบกลับไปย้อนดูสรุปผลการประชุมครม.ทันที เพราะไม่เคยเห็นประเด็นนี้เลย #สุดท้ายก็ไม่มีเรื่องนี้ระบุในสรุปผลประชุมครม.เลยจริงๆ

อีกทั้งกรมเหมืองแร่ฯเองก็ยังไม่มีความเชี่ยวชาญในประเด็นแรร์เอิร์ธเลย ในที่ประชุมอนุกรรมาธิการมลพิษทางน้ำข้ามแดน กรมฯยังไม่สามารถอธิบายได้เลยว่า การทำเหมืองแรร์เอิร์ธในประเทศเพื่อนบ้านทำด้วยวิธีอะไร ผมต้องไล่อธิบายวิธีทำแบบ In-situ leeching ที่เจาะรูแล้วฉีดสารเคมีลงดินให้กรมฯฟัง ในเมื่อรัฐไทยยังไม่มีความพร้อม แล้วรัฐบาลยอมเซ็นให้ประเทศเสียเปรียบขนาดนี้ได้อย่างไร และใน MOU ฉบับนี้ก็ยังไม่มีการระบุเรื่องการทำเหมืองที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมด้วยซ้ำ ทั้ง ๆ ที่เรากำลังเจอปัญหาน้ำเป็นพิษที่เชียงใหม่และเชียงรายกันอย่างหนัก รัฐบาลทำให้ไทยกลายเป็นแค่หมากในสงครามแรร์เอิร์ธระหว่างจีน-สหรัฐไปแล้ว

 

 

นายภัทรพงษ์ กล่าวต่อว่า ที่แย่ขึ้นไปอีก คือ แม้แต่กฎหมายภายในประเทศของเราเองทุกวันนี้ เรายังไม่มีการตรวจสอบ Supply chain ของแร่ที่นำเข้าจากประเทศเพื่อนบ้านมาในประเทศเรา ผู้นำเข้าไม่ต้องระบุว่าเอามาจากเหมืองไหน มีการจัดการด้านมลพิษในเหมืองนั้นอย่างไร บอกแค่ว่ามาจากประเทศไหนแค่นั้น นำเข้าได้แล้ว ชัดเจนว่า ภายในประเทศเรายังไม่จัดการ ทางแก้ปัญหาเดิมยังไม่มี แต่รัฐบาลกลับเลือกสร้างปัญหาใหม่

MOU ฉบับนี้ถูกบีบเอาไว้หลายประการ

 

• หนึ่ง ให้สิทธิสหรัฐมาวิเคราะห์การขยายพื้นที่และพิกัดของแร่หายากในประเทศไทย
• สอง หากเจอพื้นที่แร่หายาก สหรัฐรู้ก่อนนะ โดยระบุไว้เลยว่า ต้องบอกสหรัฐให้เร็วที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ และสหรัฐคาดหวังว่าจะได้โอกาสในการลงทุนก่อนเจ้าอื่นด้วย
• สาม กระบวนการอนุญาตต่าง ๆ จากผู้ลงทุนของสหรัฐ ทั้งจากกฎหมายระดับชาติ หรือ ท้องถิ่น ต้องถูกทำให้รวดเร็วและคล่องตัวมากขึ้นด้วย
• สี่ แม้การยกเลิก MOU ฉบับนี้ถูกระบุให้สามารถทำได้ทุกเมื่อ แต่ ก็ระบุแนบท้ายไว้ด้วยเช่นกันว่า โครงการใด ๆ ที่ตกลงกันแล้วก่อนยกเลิก ให้ยึดถือการดำเนินการตาม MOU ฉบับนี้ต่อ แม้ MOU จะถูกยกเลิกไปแล้ว

 

นี่ทรัพยากรของประเทศนะครับ ไม่ใช่สิ่งที่จะเอาไปต่อรองเพื่อผลประโยชน์แอบแฝงอะไรแบบนี้ ผมไม่สามารถเชื่อได้เลยว่า รัฐบาลจะยอมเซ็น MOU ที่ประเทศไทยเสียเปรียบทุกทางแบบนี้ โดยไม่มีผลประโยชน์ใด ๆ เลย และการยกเลิก MOU กับประเทศใหญ่ที่มีช่องทางบีบเราได้หลายทางแบบนี้ไม่ใช่เรื่องง่ายด้วยนะครับ รัฐบาลทำพลาดมาก​ หากรัฐบาลจะอ้างว่า​ MOU ผูกพันทั้งสองฝ่ายเท่า​ ๆ กันในลักษณะที่ไม่ใช่สนธิสัญญา แต่อ่านถ้อยคำที่ระบุล้วนแต่เอื้อประโยชน์ต่อฝ่ายสหรัฐ เพราะฝ่ายไทยไม่สามารถไปลงทุนแรร์เอิร์ธในสหรัฐแน่นอน​ เพราะการทำแรร์เอิร์ธในทวีปอเมริกาต้องใช้ต้นทุนสูงกว่าฝั่งประเทศเราหลายเท่า​ เนื่องจากต้องเจาะผ่านชั้นหินแข็ง​ และโอกาสที่จะเจอ​ Heavy rare earth ที่มีราคาตลาดสูงมาก​ ๆ​ ก็น้อย​ ส่วนมากจะเป็น​ Light rare earth ที่มีราคาตลาดต่ำกว่ามาก​

นายภัทรพงษ์  ยืนยันชัดเจนว่า ไม่เห็นด้วยกับการลงนาม MOU ฉบับนี้ เพราะฉะนั้นจาก MOU ฉบับนี้ ในระหว่างที่รัฐบาลเป็นรัฐบาลชั่วคราวก่อนยุบสภา รัฐบาลต้องไม่พิจารณาการทำเหมืองแรร์เอิร์ทในประเทศและห้ามเปิดช่องให้สหรัฐใช้ MOU ฉบับนี้มาบีบให้ไทยต้องเปิดทางการทำเหมืองแร่แรร์เอิร์ธภายในประเทศให้กับสหรัฐอเมริกา และเร่งการทำ domestic law ตาม MOU ให้เข้มขึ้นจากการออกกฎหมายลูกต่าง ๆ ตามพ.ร.บ.แร่ ให้เข้มงวด ในระหว่างที่รอการแก้พ.ร.บ.แร่ เพื่อเพิ่มความรัดกุมรอบด้าน​ ไม่ให้เกิดความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อมของชาติ

 

 

ขณะที่ นายกัณวีร์ สืบแสง สส.พรรคเป็นธรรม โพสต์ถึงประเด็นดังกล่าวด้วยว่า อย่าหลงดีใจกับการลงนามข้อตกลงกับสหรัฐฯ มากไปเรื่อง MOU ว่าด้วยความร่วมมือในการพัฒนาความหลากหลายของห่วงโซ่อุปทานของแร่ธาตุฯ เพราะสิ่งที่รัฐบาลควรทำคือ MOU แก้ไขปัญหามลพิษข้ามแดนครับ ไม่ใช่ MOU ที่จะเพิ่มปัญหามลพิษข้ามแดน !!

 

หลายคนคงคิดว่าไทยทำข้อตกลงร่วมกับสหรัฐฯ สำเร็จอีกขั้นแล้ว ผมก็อยากจะไชโยนะ แต่ !! มันรู้สึกตงิดๆ ใจแบบว่า ไม่ใช่อ่ะ อย่ารีบร้อน ทำไมไม่ดูบริบทเรื่องมลพิษข้ามแดนและการแข่งขันของประเทศมหาอำนาจในการเข้าถึงแร่ธาตุต่างๆ ที่หายาก แต่มันไม่คำนึงถึงเรื่องธุรกิจและสิทธิมนุษยชน (Business and Human Rights) กันเลย

 

ไทยตกเป็นเบี้ยล่างอีกแล้ว แต่ยังดีนะครับ ไอ้ตัวปัญหาที่เกิดขึ้นในข้อตกลงไทย-สหรัฐฯ ที่เพิ่งลงนามไปมันยังเป็นแค่ MOU ที่ไม่ผูกพันทางกฎหมาย ซึ่งช่วยให้ไทยสามารถปรับใช้ตามบริบทของตนได้ ไม่ถูกกดดันจนเกินไป และเป็นเพียงความตั้งใจ ยังไม่มีโครงการหรือหมายเลขงบประมาณชัดเจน แต่ก็ไว้ใจไม่ได้ครับ เพราะไปเซ็นต์กันเอง เดี๋ยวจะมาโยนให้ประชาขนทำประชามติอีกหรือเปล่า เหมือน MOU 43/44 ฝั่งกัมพูชา !!

 

ขอบอกอย่างนี้นะครับว่าไม่เหมาะไม่ควรด้วยประการทั้งปวง เรามีปัญหาเรื่องมลพิษข้ามแดนที่จีนไปลงทุนในพม่า รัฐฉานที่มีกองกำลังว้าควบคุมพื้นที่ทำเหมืองแร่แรเอิร์ธ และทำแบบไร้ความรับผิดชอบที่สุด โดยทิ้งสารหนูและโลหะหนักลงแม่น้ำ โดยไม่ทำการกำจัดและบำบัดตามกระบวนการทางเทคนิคที่ควรเป็น จึงทำให้มีผลกระทบจากมลพิษข้ามแดน ทำให้เกิดสารพิษต่างๆ เหล่านี้เข้ามาในไทยกระทบแม่น้ำกก-รวก-สาย-โขง ส่งผลกระทบต่อประเทศตามลุ่มแม่น้ำต่างๆ ทั้งหมดอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ กระทบทั้งเศรษฐกิจ วิถีชีวิต ความมั่นคงของมนุษย์ แหล่งทรัพยากรธรรมชาติ และกระทบกับชีวิตมนุษย์อย่างหนักหน่วง

 

คิดให้ดี วิเคราะห์ให้ออกนะครับ ทำไมสหรัฐฯ ถึงมารีบทำตอนนี้ และทำไมไทยถึงต้องกระเหี้ยนกระหือรือไปลงนามกับเค้า !! ตอนเนี้ยไม่คิดจะถามประชาขน หรืออย่างน้อยไม่ถามสภาฯ ผู้แทนประชาชนบ้างเหรอครับ แหมทีจะเลิก MOU 43/44 ขอให้ทำประชามติซะงั้น !!

ถ้าวิเคราะห์อย่างเร็ว สหรัฐฯ ขาดแคลนแร่แรเอิร์ธอย่างมาก เสียดุลจากจีน เพราะจีนก็ไม่ยอมส่งออกแร่แรเอิร์ธให้สหรัฐฯ เลย ไทยถูกมองว่าเป็นประเทศส่งออกแร่แรเอิร์ธออกต่างประเทศทั้งๆ ที่ไม่มีเหมืองแร่แรเอิร์ธในประเทศแต่อย่างใด ?? เรารับเข้ามาจากพม่าแล้วส่งออกครับ !!

 

ไอ้คนที่ร่างข้อตกลงเนี่ยรู้มั้ย ผมว่ารู้ แต่แกล้งไม่ฉลาด ก็จะเอาอ่ะจะทำไม ?!

 

นอกจากนี้นายกัณวีร์ วิเคราะห์ถึงวัตถุประสงค์ของ MOU ดังกล่าวคืออะไร