'หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า' กำเนิดมาจาก 'ชมรมแพทย์ชนบท'

งานวิจัยบทบาทของขบวนการแพทย์ชนบทในการผลักดันนโยบายสาธารณะศึกษากรณีนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า  โดย พรสวรรค์ จันทรัตน์ คณะรัฐศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยบันทึกไว้ว่า  ชมรมแพทย์ชนบท คือ องค์การพัฒนาเอกชน ( Non-Governmental Organization; NGO) หรือองค์การนอกระบบราชการที่มีการดำเนินงานอย่างเป็นอิสระและไม่มีวัตถุประสงค์ในการแสวงหากำไร โดยมีเครือข่ายครอบคลุมวิชาชีพแพทย์ผู้ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลชนบท

ที่มาของชมรมแพทย์ชนบท

ชมรมแพทย์ชนบทมีจุดเริ่มต้นมาจากมติคณะรัฐมนตรีเมื่อปี ค.ศ. 1967 กำหนดให้นักศึกษาแพทย์ผู้ไม่ประสงค์จ่ายค่าบำรุงการศึกษาทำสัญญาปฏิบัติงานในระบบราชการหรือการใช้ทุนโดยสมัครใจ และต่อมาในปี ค.ศ.1973 ได้มีมติคณะรัฐมนตรีกำหนดให้นักศึกษาแพทย์ต้องใช้ทุนทุกราย จากความยากลำบากและปัญหาที่พบระหว่างการปฏิบัติงานของบรรดาแพทย์ชนบทรุ่นแรก ๆ จึงเกิดการรวมกลุ่มเพื่อแลกเปลี่ยนความคิด แบ่งปันประสบการณ์ และร่วมกันแก้ปัญหา กลายเป็นกลุ่มสหพันธ์แพทย์ชนบทในปี คศ. 1976 ก่อนจะเปลี่ยนชื่อเป็นชมรมแพทย์ชนบทในปี ค.ศ. 1978 และก่อตั้งมูลนิธิแพทย์ชนบทดำเนินงานควบคู่กันไปในปี ค.ศ. 1982 ทั้งชมรมแพทย์ชนบทและมูลนิธิแพทย์ชนบท มีส่วนร่วมกับการพัฒนาระบบสาธารณสุขไทยมาอย่างต่อเนื่อง

ผลงานสำคัญ

ท่ามกลางกระแสการพัฒนาอย่างมีส่วนร่วมภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ค.ศ. 1997 รัฐธรรมนูญฉบับแรกที่มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการองค์กรเครือข่ายในการผลักตันนโยบายที่สร้างหลักประกันด้านเสนอร่างกฎหมายโดยประชาชน คือ ประชาชนมีสิทธิเข้าชื่อเสนอสุขภาพให้กับประชาชน ทำให้ประชาชนไทยที่ไม่มีสิทธิกฎหมายได้เป็นครั้งแรกตามมาตรา 170 ของรัฐธรรมนูญสวัสดิการรักษาพยาบาลสามารถเข้ารับบริการทางด้านกำหนดให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งไม่น้อยกว่า 50,000 คน สามารถเข้าชื่อสาธารณสุขในโรงพยาบาล สร้างโอกาสในการเข้าถึงสวัสดิการร้องขอต่อประธานรัฐสภาในการเสนอกฎหมายได้  ชมรมแพทย์ชนบทและองค์กรเครือข่ายร่วมกันผลักดันนโยบายที่สร้างหลักประกันด้านสุขภาพให้กับประชาชน ทำให้ประชาชนไทยที่ไม่มีสิทธิ สวัสดิการรักษาพยาบาลสามารถเข้ารับบริการทางด้าน สาธารณสุขในโรงพยาบาล สร้างโอกาสในการเข้าถึงสวัสดิการ ของรัฐ และเกิดประโยชน์ต่อประชาชนในวงกว้าง ในนามหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า 

อดีตประธานชมรมแพทย์ชนบท ที่ได้รับการยกย่องเป็นรัฐบุรุษแห่งวงการสาธารณสุขไทย คือนายแพทย์สงวน นิตยารัมภ์พงศ์ ผู้บุกเบิกและผลักดันโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ซึ่งรัฐบาลพรรคไทยรักไทย รับไปผลิตเป็นนโยบาย30 บาทรักษาทุกโรค ถือเป็นต้นแบบในแวดวงสาธารณสุขที่ทั่วโลกให้การยอมรับ