นครพนม บุญเดือน 3 ซนเผ่าไทโส้ โชว์ฟ้อนโส้ทั่งบั้ง สืบสานประเพณีโบราณ ความเชื่อ มายาวนาน  

  วันที่ 9 ก.พ.63 บริเวณสนามหญ้าหน้าโรงเรียนบ้านห้วยพระ หมู่ 9 ต.ท่าจำปา อ.ท่าอุเทน จ.นครพนม ศูนย์วัฒนธรรมไทโส้ตำบลท่าจำปา ได้จัดงานบุญประเพณีไทโส้ บุญเดือน 3 ประจำปี 2563 ได้ดำเนินงานตั้งแต่ปี 2549  ปีนี้เป็นครั้งที่ 14  เพื่ออนุรักษ์ สืบสาน ขนบธรรมเนียม ประเพณีวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่นให้คงอยู่ต่อไป โดยมีนายศุภชัย โพธิ์สุ รองประธานสภาผู้แทนราษฎร ส.ส.นครพนม พร้อมด้วยนางพูนสุข โพธิ์สุ อดีตรองนายก อบจ.นครพนม  เป็นประธานเปิดงาน ซึ่งมีนายวรลภย์ ศรีบุญเรือง นายก อบต.ท่าจำปา นายคมสัน โยบุดดา กำนันตำบลท่าจำปา และชาวบ้านเชื้อสายไทโส้จาก 6 หมู่บ้าน ร่วมกันจัดงานดังกล่าวขึ้น  ภายในงานได้จัดให้มีการละเล่นประจำชนเผ่า ประกวดตูบ(กระต๊อบ) ซึ่งเป็นการจำลองวิถีชีวิตของชนเผ่าไทโส้ ประกวดอาหารพื้นบ้าน ได้แก่ แกงไก่บ้าน หมกปลา อ่อมไก่ แกงเห็ด  แกงอ่อมหวาย ตำเมี่ยง อุ๊กะปู ฯลฯ 

ซึ่งอาหารของชาวไทโส้นั้น พึ่งพาธรรมชาติเป็นหลัก เนื่องจากที่ตั้งของชนเผ่ามีสภาพแวดล้อมป่าชุมชนเป็นแหล่งรวบรวมอาหารที่อุดมสมบูรณ์ ดังนั้นชนเผ่าไทยโส้จึงสร้างสรรค์อาหารอันโอชะที่ธรรมชาติมอบให้ เช่น เห็ดต่าง ๆ ตามฤดูกาล หวาย หน่อไม้ ผักหวานป่า ไข่มดแดง แมงแคง จักจั่น เป็นต้น ประกอบไทโส้เป็นกลุ่มคนที่กินง่ายอยู่ง่าย พืชผัก ผลไม้ สมุนไพรที่ปลูกไว้ในบ้านจึงสามารถนำมาประกอบอาหารได้หมด  พร้อมได้นำ ชาวบ้าน ลูกหลานจากทั้ง  6 หมู่บ้าน ฟ้อนโส้ทั่งบั้ง ฟ้อนรำประกอบเพลง ให้กับแขกที่มาในงานได้รับชม ก่อนจะพาเดินชิมเมนูอาหารในซุ้มต่าง ๆ และได้เยี่ยมชมสินค้าพื้นบ้านที่ชาวบ้านได้นำมาจัดแสดงให้ชมในงานอีกด้วย

โดยงานประเพณีไทโส้ บุญเดือน 3  คือพิธีโซ่ถั่งบั้ง เป็นพิธีกรรมของชาวไทโส้ คำว่า "โซ่" หมายถึงพวกกะโซ่ คำว่า "ถั่ง" หมายถึงกระทุ้งหรือกระแทก คำว่า "บั้ง" หมายถึงบ้องกระบอกไม้ไผ่ โซ่ถั่งบั้งก็คือพิธีกรรมใช้กระบอก ไผ่ยาวประมาณ 3 ปล้อง กระทุ้งดินเป็นจังหวะแล้วมีการร่ายรำและร้องไปตามจังหวะในพิธีกรรมของชาวไทโส้ ปกติประเพณีโซ่ถั่งบั้ง นิยมทำกันในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 เพื่อบอกกล่าวและแสดงออกถึงความกตัญญูที่มีต่อบรรพบุรุษที่ให้ข้าวปลาอาหารอุดมสมบูรณ์และมีความสุข โซ่ถั่งบั้งนี้ ชาวไทโส้ทั่วไปเรียกว่า แซงสนาม หรือ เหยา(เยา) ประวัติความเป็นมาชนเผ่าไทโส้หรือกะโซ่ ถิ่นเดิมอยู่ที่เมืองมหาชัย ก่องแก้ว และแขวงคำม่วน สปป.ลาว อพยพเข้ามาอยู่ในประเทศไทย สมัยรัชกาลที่ 3 หลังปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ เป็นชนเผ่าที่มีความเชื่อ และความศรัทธาในบรรพบุรุษ มีพิธีกรรมที่สำคัญคือโส้ถั่งบั้ง ซึ่งเดิมเป็นพิธีการบวงสรวงวิญญาณประจำปีของบรรพบุรุษ หรือเรียกขวัญและรักษาผู้ป่วย ชนเผ่าไทโส้เรียกว่าพิธีซางกะมูด โดยพิธีเหยา เป็นพิธีกรรมที่เกี่ยวกับความเชื่อทางศาสนาของคนไทยแถบภาคอีสาน โดยจะนิยมทำในแถบภูไทหรือผู้ไทย,ผู้ไท (จ.กาฬสินธุ์,จ.นครพนม,จ.มุกดาหาร,จ.สกลนคร)พิธีกรรมนี้เป็นการเสี่ยงทาย เมื่อมีการเจ็บป่วยในครอบครัว โดยการเจ็บป่วยนี้จะเชื่อว่าเป็นการกระทำของผี จึงต้องทำการเหยาเพื่อแก้ผี และเพื่อจะได้ทราบว่าผีต้องการอะไร หรือผู้เจ็บป่วยทำผิดผีอะไร จะได้ทำตาม เชื่อว่า หากแก้ผีแล้ว อาการเจ็บป่วยจะหายเป็นปกติ

ข่าว/ภาพ ประทีป วชิระธัญญากุล นครพนม