รู้จัก "ไซยาไนด์" คืออะไร อาการเมื่อได้รับพิษ นิดเดียวถึงตาย | คมชัดลึก

"สารไซยาไนด์" เป็นสารพิษอันตราย สามารถทำให้ถึงแก่ความตายได้ ก๊าซไฮโดรเจนไซยาไนด์ จึงถูกใช้ในการประหารนักโทษระหว่างสงคราม "ไซยาไนด์" ที่ควรรู้จักมี 2 ตัวคือตัวหนึ่งเป็นของแข็ง เกลือไซยาไนด์ ซึ่งเป็นโซเดียมไซยาไนด์ หรือ โปรแตสเซียม ไซยาไนด์ และอีกตัวมีสถานะเป็นก๊าซคือ ไฮโดรเจน ไซยาไนด์ ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยา เมื่อเอากรด เช่นกรดเกลือ หรือกรดกำมะถัน ผสมกับเกลือไซยาไนด์ 

 

"สารไซยาไนด์" รูปแบบที่เป็นพิษ คือรูปอิสระหรือไฮโดรเจนไซยาไนด์ (hydrogen cyanide, HCN) อาการของพิษเฉียบพลันของไซยาไนด์คือ หายใจติดขัด ชักและหมดสติ อวัยวะที่ถูกกระทบคือระบบประสาทส่วนกลาง ตับ ไต และระบบหัวใจ ระดับของไซยาไนด์ที่เป็นพิษ (lethal dose) ต่อมนุษย์นั้นคือ 0.5–3.5 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ซึ่งถือเป็นปริมาณที่น้อยมากๆ

รู้จักวายร้าย มือสังหารที่ชื่อ "ไซยาไนด์" : Cyanide 

คือ สารเคมีอันตรายที่ออกฤทธิ์ได้อย่างรวดเร็ว เป็นกลุ่มของสารเคมี ที่มีไซยาไนด์ไอออน (CN-) เป็นองค์ประกอบ สารเคมีกลุ่มนี้มีความเป็นพิษสูงมาก มักพบในรูปของสารประกอบโลหะอัลคาไลด์ ที่เป็นของแข็งสีขาว และสารประกอบโลหะหนัก พบได้มากในพืช ในรูปของกรดไฮโดรไซยานิค สามารถวิเคราะห์หาได้ในรูปของไซยาไนด์ไอออน สามารถวิเคราะห์หาไซยาไนด์ได้โดยใช้วิธีการกลั่น (Distillation Measurement) เมื่อเข้าสู่ร่างกาย จะเข้าไปยับยั้งการทำงานของเซลล์ จนอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

 

ไซยาไนด์ แบ่งออกเป็น 2 ชนิด

สารกลุ่ม “ไซยาไนด์” ที่ควรรู้จักมี 2 ตัว คือ ตัวหนึ่งเป็นของแข็ง เกลือไซยาไนด์ ซึ่งเป็น โซเดียมไซยาไนด์ หรือ โปรแตสเซียม ไซยาไนด์ ส่วนอีกตัว มีสถานะเป็นก๊าซ คือ ไฮโดรเจน ไซยาไนด์ ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยา เมื่อเอากรด เช่น กรดเกลือ หรือกรดกำมะถัน ผสมกับเกลือไซยาไนด์ ประการสำคัญ คือ พิษต่อร่างกายไม่ว่าจะเป็นเกลือไซยาไนด์ หรือก๊าซ เป็นอันตรายถึงตายได้เหมือนกัน ก๊าซไฮโดรเจนไซยาไนด์ จึงถูกใช้ในการประหารนักโทษระหว่างสงคราม
 

ฤทธิ์เดชของไซยาไนด์

ไซยาไนด์สามารถฆ่าคนได้อย่างรวดเร็ว สามารถเข้าสู่ร่างกายคนได้จากหลายเส้นทาง ทั้งการสูดก๊าซไซยาไนด์เข้าไป การกินไซยาไนด์ ทั้งชนิดเม็ดและชนิดน้ำ หรือแม้แต่การสัมผัสกับสารไซยาไนด์ หากกินไซยาไนด์เข้าไปขณะท้องว่าง จะใช้เวลาออกฤทธิ์เป็นหน่วยนาที แต่ถ้ามีอาหารอยู่เต็มกระเพาะแล้ว จะหน่วงเวลาเสียชีวิตเป็นหน่วยชั่วโมงแทน เพราะในกระเพาะเรามีกรดที่ใช้ในการย่อยอาหารอยู่ การกินเกลือไซยาไนด์เข้าไปขณะท้องว่าง ไซยาไนด์จะทำปฏิกิริยากับกรดในกระเพาะ เป็นก๊าซไซยาไนด์อยู่ในกระเพาะอาหาร และออกฤทธิ์อย่างรวดเร็ว แต่ถ้าสูดไฮโดรเจนไซยาไนด์เข้าไป จะเสียชีวิตภายในเวลาไม่กี่วินาที

ความเข้มข้นของไซยาไนด์ก็มีผลกับความเร็วมาก ถ้าจับคนล็อกไว้ในห้องก๊าซขนาด 1x1x1 เมตร แล้วปล่อยไฮโดรเจนไซยาไนด์เข้าไปประมาณ 300 มิลลิกรัม จะเสียชีวิตในทันที แต่ถ้าปล่อยไฮโดรเจนไซยาไนด์ 150 มิลลิกรัมเข้าไป จะมีเวลาอีกประมาณ 30 นาทีก่อนเสียชีวิต แต่ถ้าปล่อยก๊าซเข้าไปเพียง 20 มิลลิกรัม จะยังไม่เสียชีวิต เพียงแต่จะมีอาการผิดปกติเล็กน้อยหลังจากนั้น

 

หากโดนพิษไซยาไนด์ อาการเป็นอย่างไร

 

อาการพิษเฉียบพลัน (ได้รับปริมาณมาก/รวดเร็ว) อาการมักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว อาจภายในไม่กี่นาที และสามารถนำไปสู่การเสียชีวิตเฉียบพลัน

 

• อาการทางระบบประสาท: ปวดศีรษะ, เวียนศีรษะ, สับสน, กระวนกระวาย, หมดสติ, และชัก
• อาการทางระบบหายใจและหัวใจ: หายใจลำบาก, หายใจช้า, ใจสั่น, ความดันโลหิตต่ำ, หัวใจเต้นช้าหรือผิดจังหวะ หยุดหายใจและหัวใจหยุดเต้น
• อาการทั่วไป : คลื่นไส้ อาเจียน, อ่อนแรง
• ผิวหนัง : อาจมีผิวหนังและเยื่อบุเป็นสีแดงคล้ายคนปกติ แม้จะมีภาวะขาดออกซิเจนรุนแรง

 

 

อาการพิษเรื้อรัง (ได้รับปริมาณน้อยแต่ต่อเนื่อง) เกิดจากการได้รับสารปริมาณเล็กน้อยเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดอาการไม่เฉพาะเจาะจง

 

• ปวดศีรษะ, ง่วงซึม
• คลื่นไส้, อาเจียน, เกิดผื่นแดง
• อาการอื่น ๆ ที่รุนแรงขึ้นเมื่อไม่ได้รับการรักษา เช่น รูม่านตาขยาย, ตัวเย็น, หัวใจเต้นผิดปกติ, และอาจเสียชีวิตในที่สุด