"ชิงเปรต" ตำนาน สารทเดือน10 บุญใหญ่คนใต้ เสน่ห์วัฒนธรรมแห่งกตัญญู | คมชัดลึก

เมื่อฤดูเก็บเกี่ยวเริ่มอวสาน "ชาวใต้"รวมใจทำบุญอุทิศแก่บรรพบุรุษในงานสารทเดือนสิบ โดยหนึ่งในไฮไลท์ที่ดึงผู้คนและนักท่องเที่ยวคือประเพณี ตั้งเปรต–ชิงเปรต กับขนมพื้นถิ่น ขบวนแห่ และพิธีส่ง-รับเปรต ซึ่งยืนหยัดเป็นเอกลักษณ์สำคัญของภาคใต้มายาวนาน

 

ปี 2568 ประเพณีสารทเดือน10 "จะมีขึ้นในวันที่ 8 กันยายน - 22 กันยายน" น่าขนลุกในห้วงนี้เกิดปรากฎการทางธรรมชาติ "จันทรคาสเต็มดวง(พระจันทร์แดง) และ สุริยะคราส 

 

 

ที่มาและความหมายเชิงความเชื่อ

"ประเพณีสารทเดือนสิบ" มีรากเหง้ามาจากธรรมเนียมศราทธ์แบบพราหมณ์-ฮินดูซึ่งถ่ายทอดเข้าสู่ชุมชนไทยและปรับเป็นพิธีพุทธในภูมิภาคต่าง ๆ ของประเทศ จุดมุ่งหมายหลักคือการทำบุญอุทิศแก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับ โดยช่วงเวลาสำคัญจะตรงกับวันแรม 1 ค่ำ (วันรับเปรต) ถึงแรม 15 ค่ำ เดือนสิบ (วันส่งเปรต) หรือ ชาวพื้นถิ่นเรียกวันรับ-ส่ง ตายาย เชื่อกันว่าในช่วงนี้ญาติผู้ล่วงลับจะกลับมาเยี่ยมลูกหลานจึงต้องจัดเลี้ยงและส่งกลับด้วยพิธีกรรม นั่นถึงนับเป็น "เทศกาลแห่งความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ" 

 

กิจกรรมหลัก  "ตั้งหมฺรับ และ ชิงเปรต"

กิจกรรมเด่นของเทศกาลนี้คือการจัดเตรียม หมฺรับ (เครื่องบูชาหรืออาหารที่จัดใส่ภาชนะ) และการตั้งแผง/ร้านขนม–อาหารเพื่อถวายแก่เปรตชนหรือผู้ไม่มีญาติ เช่น ขนมลาลอย ขนมฟัก ข้าวต้มกุ้ง และอาหารพื้นบ้าน จากนั้นมีพิธีแห่และการ “ชิงเปรต” ซึ่งเป็นการรื้อหรือยกเอาอาหารที่ตั้งไว้กลับไปเป็นของชุมชน (รูปแบบการชิงอาจแปรผันไปตามท้องถิ่น) ทั้งหมดเป็นการแสดงออกทั้งด้านศรัทธาและความเป็นชุมชน

 

 

ความน่าสนใจเชิงวัฒนธรรมและการท่องเที่ยว

"สารทเดือนสิบ" ไม่ใช่แค่พิธีกรรมทางศาสนา แต่สะท้อนความสัมพันธ์เชิงสังคม—การคืนความกตัญญู การเก็บรักษาขนมพื้นถิ่น และการแสดงศิลปวัฒนธรรม เช่น ขบวนแห่ ชุดพื้นเมือง และการแสดงดนตรีใต้ ทำให้เทศกาลนี้ดึงนักท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม นักถ่ายภาพ และคนรักอาหารพื้นถิ่นมาชมอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้กิจกรรมภายในงานมักรวมตลาดชุมชนและนิทรรศการที่อธิบายความหมายของขนมและพิธีกรรมด้วย

 

จังหวัดที่โดดเด่นในการจัดงาน

ภาคใต้ทั้ง 14 จังหวัดมีการทำบุญเดือนสิบ แต่ศูนย์กลางความยิ่งใหญ่และมีชื่อเสียงระดับประเทศ ได้แก่ "นครศรีธรรมราช" ซึ่งมีงานยาวและขบวนแห่ที่เป็นเอกลักษณ์ นอกจากนี้จังหวัดในภาคใต้ตอนกลางอย่าง พัทลุง ตรัง และสุราษฎร์ธานี ก็มีการจัดกิจกรรมที่เข้มข้นและน่าสนใจเช่นกัน ทำให้ภูมิภาคนี้เป็นแหล่งรวมประสบการณ์สารทเดือนสิบแบบครบถ้วน

 

 

ข้อควรรู้สำหรับผู้มาเยือน

• เวลาจัดงานมักอยู่ในช่วงปลายเดือนกันยายน–ต้นตุลาคม (ตามปฏิทินจันทรคติ) — ตรวจสอบวันจัดของแต่ละจังหวัดก่อนเดินทา
• ให้เคารพความเชื่อและขนบชุมชน : หลีกเลี่ยงการหยิบอาหารจากหมฺรับโดยไม่ได้รับอนุญาต หากต้องการร่วมชิมให้รอความเหมาะสมหรือติดต่อชุมชน
• ลองชิมขนมพื้นถิ่น (เช่น ขนมลาลอย ขนมฟัก) และชมขบวนแห่เพื่อเข้าใจเรื่องราวเชิงสัญลักษณ์ที่ฝังอยู่ในพิธี

 

สรุปข่าวคมชัดลึก

"ชิงเปรต”" ในเทศกาลสารทเดือนสิบไม่เพียงเป็นพิธีส่ง-รับเปรตตามคติความเชื่อ แต่ยังเป็นเวทีรวมตัวของชุมชนใต้ในการรักษาวัฒนธรรม อาหาร และความเป็นมาทางศาสนา จากนครศรีธรรมราชไปจนถึงอีกหลายจังหวัดในภาคใต้ งานนี้จึงเป็นทั้งพิธีกรรมศรัทธาและผลิตภัณฑ์ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่น่าจับตามอง