ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ศรีลังกา

           ภาพที่ได้ปรากฏอยู่นี้ เป็นภาพวาดที่วัดกัลยาณี ณ กรุงโคลัมโบ ที่เล่าเหตุการณ์เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 3 ที่พระภิกษุณีสังฆมิตตาเถรี พระราชธิดาของพระเจ้าอโศกมหาราช ขณะทรงอัญเชิญพระคัมภีร์ทางพุทธศาสนามาเผยแผ่ในประเทศศรีลังกาเป็นครั้งแรก พร้อมกันนั้นได้ทรงนำหน่อต้นพระศรีมหาโพธิ์ จากเมืองพุทธคยา ประเทศอินเดีย อันเป็นสถานที่ที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงตรัสรู้ ลงเรือมาประดิษฐาน (ทรงปลูก) ณ เมืองอนุราธปุระ ของประเทศศรีลังกา

            ซึ่งต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ถือว่า เป็นต้นที่มีอายุยืนที่สุดถึง 2,300 กว่าปี อันเนื่องมาจากชาวศรีลังกา ได้ทำนุบำรุงรักษาดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดีตลอดมา มีการค้ำด้วยไม้ที่หุ้มด้วยทองคำและทำรั้วทองคำล้อมรอบ ผู้ที่จะเข้าไปสักการะต้องผ่านการตรวจสอบ ส่วนต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นเดิม ที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้นั้น ได้ล้มตายลงภายหลังที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้เสด็จเข้าสู่ปรินิพพานล่วงแล้ว 200 ปี ซึ่งตรงกับรัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช

            ด้วยที่ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา พระเจ้าอโศกมหาราช จึงได้โปรดเสด็จมาทำการสักการะเวียนประทักษิณ ต้นพระศรีมหาโพธิ์ต่างการสักการะสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามิได้ขาด และการไปประทับอยู่บริเวณใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์แต่ละครั้ง ก็ทรงประทับอยู่เป็นระยะเวลายาวนาน เป็นเหตุให้พระนางมหิสุนทรี พระชายาพระองค์หนึ่งของพระองค์ไม่พอพระทัย ได้รับสั่งให้นางข้าหลวงเอาน้ำร้อนไปรดจนต้นพระศรีมหาโพธิ์ล้มตายลง

            พระเจ้าอโศกมหาราชทรงเสียพระทัยเป็นอันมาก ได้มีรับสั่งให้มหาดเล็กเอาน้ำนมโคไปรดบริเวณที่ต้นพระศรีมหาโพธิ์ล้มตายลงนั้นทุกวัน เป็นที่อัศจรรย์ภายหลังได้ออกหน่อใหม่งอกขึ้นมา จึงได้นับหน่อนี้เป็นต้นที่ 2 และมีอายุยืนต่อมาอีกหลายร้อยปี ครั้นต่อมาในรัชสมัย พระเจ้าปุณวรมา แคว้นมคธของพระองค์ได้ถูกรุกรานโดยพระเจ้าสะสังการ จากแคว้นเบงกอล ครั้งนั้นต้นพระศรีมหาโพธิ์ได้ถูกเผาจนล้มตาย แต่ภายหลังก็ได้งอกขึ้นใหม่ นับเป็นต้นที่ 3 มีอายุยืนต่อมาถึง 1,258 ปี

            ครั้นในปี พ.ศ.2423 ได้เกิดพายุใหญ่ เป็นเหตุให้หักโค่นล้มตายลง โดยในปีนั้น พล.ท.เซอร์อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม ชาวอังกฤษ ผู้ค้นพบสถานที่ตรัสรู้ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้นำหน่อต้นโพธิ์ในบริเวณใกล้เคียงมาปลูกในสถานที่ต้นเดิม จึงนับเป็นต้นที่ 4 และถึงปัจจุบันมีอายุยืนนับได้ 131 ปี อนึ่ง ครั้งที่ ศ.นรนิติ เศรษฐบุตร เป็นอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้มีโอกาสไปสักการะต้นพระศรีมหาโพธิ์ ที่เมืองอนุราธปุระ และได้อัญเชิญหน่อของต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ได้ไปสักการะในครั้งนั้น มาปลูกที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต เป็นที่ร่มเย็นอยู่ในทุกวันนี้

            พรุ่งนี้เล่าเรื่อง “ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระราชวังบางปะอิน” ต่อครับ