“ปรโตโฆสะ”... | คมชัดลึก

ในความหมายของคำว่า ปรโตโฆสะ จึงหมายรวมถึงคำพูด คำแนะนำ คำชี้แจง คำโฆษณา กระแสข่าว ข้อเขียนบทความจากบุคคลหรือแหล่งข่าวต่างๆ ด้วย

 ปรโตโฆสะมีสองประเภท คือ ประเภทที่เป็นจริง มีเหตุผลเป็นประโยชน์ กับประเภทที่เป็นเท็จไม่มีเหตุผล ไม่มีประโยชน์ ประเภทแรกเป็นเรื่องปรารถนาดี หวังดี ในขณะที่ประเภทหลังเป็นเรื่องที่มุ่งร้าย หวังทำลายกัน

 อ่านฟังดูข่าวสารทุกวันนี้ไม่ว่าจะเป็นวิทยุ ทีวี หรือว่าสื่อสิ่งพิมพ์แล้ว ก็คงจะไม่ต้องบอกว่าปรโตโฆสะประเภทไหนจะมีมากกว่ากัน และทำให้อดสงสัยต่อไปไม่ได้ว่า การปฏิรูปสื่อที่กำลังกระทำกันอยู่ในเวลานี้นั้น จะต้องใช้เวลาอีกสักกี่สิบชาติกัน ถึงจะบรรลุเป้าหมาย ปรโตโฆสะ เป็นวิถีทางเบื้องต้นแห่งปัญญาและความเห็นที่ถูกต้อง (สัมมาทิฐิ) ในหนังสือ “คำวัด” ได้บอกว่า ในทางพุทธศาสนาจึงต้องใช้คำว่า “โยนิโสมนสิการ” มาคอยไตร่ตรองกำกับ

 โยนิโสมนสิการ หมายถึงการพิจารณาไตร่ตรองโดยแยบคาย เป็นสิ่งสำคัญของสติปัญญาที่จะต้องนำมาใช้ไว้สำหรับการกำกับแยกแยะ และคัดสรร ปรโตโฆสะหรือว่าข่าวสารดังที่กล่าว ให้รู้ได้โดยถ่องแท้ว่าเป็นประเภทไหนแน่ เป็นเรื่องจริงมีประโยชน์หรือว่าเป็นเรื่องเท็จที่หาสารประโยชน์อันใดมิได้

 ผมว่าผู้อ่านข่าวทีวีทุกช่องต่างรู้ดีกันทั้งนั้น แต่จะทำหรือไม่ทำนั้นก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง

 โยนิโสมนสิการ ถ้าหากว่านำมาใช้ไตร่ตรองวิเคราะห์ ใคร่ครวญอย่างถูกวิธี ถูกระบบแล้ว ในทางพุทธศาสนาเชื่อว่าจะสาวไปถึงเหตุและต้นตออันเป็นเบื้องหลังของเรื่องทั้งปวงได้ อย่างถึงรากถึงโคน จะทำให้ฉลาดในการคิดและประมวลความได้ว่า เรื่องนี้ดีหรือไม่ดี ควรหรือไม่ควร ชอบธรรมหรือไม่ชอบธรรม

 ปรโตโฆสะที่ปราศจากโยนิโสมนสิการจะนำไปสู่ความงมงายหูเบาเชื่อง่าย ไร้เหตุผลและเกิดความเห็นผิด (มิจฉาทิฐิ) ตรงกันข้ามกับปรโตโฆสะ ข่าวหรือเรื่องที่ใช้โยนิโสนมสิการ จะนำไปสู่ความเห็นที่ถูกต้อง คือมีเหตุ มีผล ไม่งมงายและไม่ลุ่มหลงในเรื่องเท็จ และไร้ประโยชน์ที่เกิดขึ้นอยู่ทุกวัน

 ที่บ้านเมืองต้องยุ่งเหยิงปั่นป่วนอยู่ไม่เลิกก็เพราะปรโตโฆสะที่ปราศจากการไตร่ตรองนี้แหละครับ

 ปรโตโฆสะเรื่องหรือข่าวสารทุกวันนี้เกิดและมีขึ้นไหลมาจากทั่วโลกพร้อมกับเทคโนโลยีสมัยใหม่ ซึ่งก็จะมีทั้งเรื่องจริง เรื่องเท็จ เรื่องมีประโยชน์ เรื่องไม่มีประโยชน์ เรื่องปรารถนาดีต่อกัน เรื่องทำร้ายทำลายกัน และรวมทั้งเรื่องที่เป็นแบบลับลวงพราง อันเป็นยุทธการข่าวสารเพื่อผลประโยชน์ทางการเมืองและการค้าขายอีกต่างหาก

 ปรโตโฆสะเพื่อประโยชน์ทางการค้าโดยตรงก็น่าจะได้แก่เรื่องของคุณฟิล์ม คุณแอนนี่ และเฮียฮ้อ ที่เกิดขึ้นล่าสุดนี้

 จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้อ่าน ฟัง ดู ข่าวสารทุกวันนี้จะต้องมีโยนิโสมนสิการ หรือว่าการวิเคราะห์แยกแยะ ไตร่ตรองด้วยสติปัญญาตนเองอย่างถี่ถ้วนเป็นระบบ จะได้ไม่หลงเชื่อข่าวหรือว่าคล้อยตามคนอ่านข่าวไปอย่างงมงายไร้เหตุผล

 ปรโตโฆสะปัจจุบันแข่งขันกันเพื่อธุรกิจการค้าเสียเป็นส่วนใหญ่และไม่ใช่แต่ในเมืองไทย แต่เป็นไปทั้งโลกส่วนโลกจะสงบหรือมีแต่จะปั่นป่วนยุ่งเหยิง คนเราจะฉลาดขึ้นหรือว่ามีแต่จะโง่ลง ยังหาคำตอบไม่ได้ครับ