
"บ้านดงละคร จุดเปลี่ยนสินค้าสมัยโบราณ
บ้านดงละคร อยู่ที่ ต.ดงละคร อ.เมือง จ.นครนายก เป็นเมืองโบราณที่นักวิชาการลงความเห็นกันว่าอยู่ในยุคทวารวดี (ประมาณ พ.ศ.1300) เป็นจุดที่พ่อค้าจากต่างชาติมาแวะพักเติมอาหาร น้ำ หรือสินค้า แล้วเดินทางไปค้าขายกันเมืองอื่นต่อ
การติดต่อค้าขายระหว่างกันอย่างนี้ทำให้เมืองโบราณในอุษาคเนย์สมัยทวารวดีมีกิจกรรมทางการค้า และการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมที่หลากหลายจนเกิดความมั่งคั่ง จากชุมชนหมู่บ้านเล็กๆ ก็พัฒนาขึ้นเป็นชุมชนเมืองขึ้นมากมาย
เนื่องด้วยที่ตั้งของเมืองดงละครอยู่กึ่งกลางระหว่างชุมชนโบราณลุ่มน้ำเจ้าพระยา และชุมชนโบราณลุ่มน้ำบางปะกง จึงทำให้เมืองดงละครน่าจะเป็นจุดแวะพักของพ่อค้าที่สำคัญแห่งหนึ่ง โดยมีเมืองโบราณศรีมโหสถเป็นศูนย์กลางของกลุ่มเมืองท่าชายฝั่งทะเลภูมิภาคตะวันออก
นอกจากเป็นจุดแวะพักแล้ว เมืองดงละครยังเป็นสถานีทางการค้าที่รวบรวมสินค้าจากนานาประเทศนอกภูมิภาค เพื่อแลกเปลี่ยนซื้อขายกับเมืองท่าในภูมิภาคเดียวกันด้วย โดยใช้การเดินเรือเลียบชายฝั่ง
ความหลากหลายของโบราณวัตถุที่ขุดพบสามารถเป็นพยานยืนยันได้ดี เช่น เศษภาชนะเคลือบสีฟ้าของเปอร์เซีย ลูกปัดแก้ว ลูกปัดหิน เป็นต้น
นักวิชาการให้ความเห็นว่า นามเมือง “ดงละคร” เป็นชื่อที่เพี้ยนมาจาก “ดงนคร” เป็นชื่อใหม่เมื่อกรุงรัตนโกสินทร์นี้เอง ซึ่งเป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียกเมืองโบราณที่มีต้นไม้ขึ้นปกคลุม และไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับความหมายของละคร ว่าเป็นเมืองที่มีเสียงร้อง-รำละครดังแว่วออกมาดังในนิทาน
เมืองโบราณในมัยทวารวดีไม่ได้อยู่แค่ที่ภาคกลาง และภาคอีสานของประเทศไทยเท่านั้น แต่ถ้าพิจารณาจากสภาพภูมิศาสตร์แล้วบริเวณภาคตะวันออกของประเทศไทยก็มีเมืองโบราณประเภทนี้อยู่ไม่น้อย ซึ่งล้วนแล้วแต่มีความสำคัญทั้งสิ้น !
"เรือนอินทร์ หน้าพระลาน"