จากด่านกบแจะสู่เมืองประจันตคาม | คมชัดลึก

  อ.ประจันตคาม เดิมทีชื่อ “บ้านกบแจะ” ซึ่งเป็นด่านข้ามดินแดนไปมาหาสู่กันระหว่างประเทศไทยและกัมพูชามาตั้งแต่อดีต ความสำคัญของด่านกบแจะนี้ ในหลักฐานประวัติศาสตร์ ได้แก่ สมัยกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมื่อครั้งยังเป็นพระยากำแพงเพชรนำทัพเดินทางผ่านด่านกบแจะไปเมืองจันทบุรี ดังมีปรากฏอยู่ในพระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทานุมาศ (เจิม) ว่า

 "....เมื่อวันพุธขึ้นแปดค่ำ เดือนยี่ ยกกองทัพมาประทับที่ตำบลหนองไม้ซุงตามทางเมืองนครนายก ประทับรอนแรม 2 วันถึงบ้านนาเริ่ง ออกจากบ้านนาเริ่งวันหนึ่งถึงเมืองปราจีน ข้ามด่านกบแจะหยุดพักพลหุงอาหาร ณ ฟากตะวันออก แล้วยกทัพข้ามทุ่งไปจนถึงเวลาบ่าย 5 โมง....”

 สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ไทยและกัมพูชามีเรื่องขัดข้องหมองใจกันอยู่บ่อยๆ ไทยจึงจำเป็นต้องมีเมืองหน้าด่านทางทิศตะวันออกเพื่อป้องกันการรุกรานจากเขมร ซึ่งปรากฏในพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 ว่า

 “....ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัว ได้ทรงจัดการบ้านเมืองทุกสิ่ง...ได้ยกบ้านขึ้นเป็นเมืองก็หลายตำบลเมืองมหาดไทย บ้านกบแจะยกขึ้นเป็นเมืองประจันตคาม 1 ยกด่านหนุมานขึ้นเป็นเมืองประบิลบุรี 1 บ้านหินแร่ยกขึ้นเป็นเมืองอรัญประเทศ 1 บ้านทุ่งแขยกขึ้นเป็นเมืองวัฒนานคร 1 บ้านสวายเป็นเมืองศรีโสภณ 1....”

 นามเมือง ประจันตคาม นั้น เป็นชื่อที่เพิ่งตั้งขึ้นใหม่เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่บ้านเมือง ส่วนชื่อบ้าน กบแจะ นั้น น่าจะมาจากชื่อของต้นไม้ชนิดหนึ่งที่ขึ้นมากในบริเวณนั้น มีสรรพคุณทางยารักษาโรค ใช้ประโยชน์ได้ทั้ง ราก ใบ และผลก็เป็นได้

 ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นแบบนี้ยังมีอะไรให้ศึกษาอีกมาก ไม่ใช่เพียงประวัติศาสตร์สงครามอย่างเดียวที่สำคัญ ดังที่เข้าใจกันเสมอมา

"เรือนอินทร์ หน้าพระลาน"