"โควิด19" เสี่ยงแพร่เชื้อทั้งที่ยังไม่มีอาการ แพร่ได้ไวขึ้น ป่วยนานขึ้น

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ค Thira Woratanarat  ถึงสถานการณ์ "โควิด19" ว่า  4 ธันวาคม 2565 เมื่อวานทั่วโลกติดเพิ่ม 284,399 คน ตายเพิ่ม 514 คน รวมแล้วติดไป 649,593,532 คน เสียชีวิตรวม 6,645,620 คน 5 อันดับแรกที่ติดเชื้อสูงสุดคือ ญี่ปุ่น ฝรั่งเศส เกาหลีใต้ ไต้หวัน และฮ่องกง 

เมื่อวานนี้จำนวนติดเชื้อใหม่มีประเทศจากยุโรปและเอเชียครอง 7 ใน 10 อันดับแรก และ 17 ใน 20 อันดับแรกของโลก จำนวนติดเชื้อใหม่ในแต่ละวันของทั่วโลกตอนนี้ มาจากทวีปเอเชียและยุโรป รวมกันคิดเป็นร้อยละ 94.34 ของทั้งโลก ในขณะที่จำนวนการเสียชีวิตคิดเป็นร้อยละ 83.07

อัพเดตความรู้ "โควิด19" Puhach O และคณะ จากมหาวิทยาลัยเจนีวา ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ทำการทบทวนความรู้วิชาการในปัจจุบันเกี่ยวกับธรรมชาติของโรคติดเชื้อไวรัสโควิด-19 และเผยแพร่ในวารสารวิทยาศาสตร์การแพทย์ Nature Reviews Microbiology เมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2565 ที่ผ่านมา

สาระสำคัญที่ควรรู้เกี่ยวกับการแพร่เชื้อของ "โควิด19" คือ

ระยะฟักตัว
หลังจากติดเชื้อ จนกระทั่งเริ่มเกิดอาการ มักใช้เวลาราว 4.6-6.4 วัน

ระยะเวลาป่วย/มีอาการ
โดยเฉลี่ยแล้วอาจมีอาการป่วยนานไปได้ถึงราว 10 วัน

ช่วงที่จะเสี่ยงแพร่เชื้อให้ผู้อื่น
ผู้ที่ติดเชื้อ แม้จะยังไม่ได้เริ่มมีอาการ แต่ตรวจพบปริมาณไวรัสสูง และสามารถแพร่เชื้อให้แก่ผู้อื่นได้ตั้งแต่ประมาณ 3 วันก่อนป่วย (pre-symptomatic transmission) ทั้งนี้ไวรัสจะมีปริมาณสูงสุดช่วงเริ่มมีอาการ และพบว่าสามารถตรวจพบไวรัสที่สามารถแพร่แก่ผู้อื่นได้นานไปจนถึง 8-10 วันหลังจากที่เริ่มมีอาการป่วย

ประโยชน์ของ ATK หรือ rapid antigen test 
แม้ ATK จะมีความไวต่ำกว่าวิธี RT-PCR ค่อนข้างมาก แต่ผลการศึกษาวิจัยชี้ให้เห็นว่ามีประโยชน์ในการใช้ประเมินสถานะของผู้ป่วยในการแพร่เชื้อแก่ผู้อื่น (infectiousness) ATK หรือ rapid antigen test มักมีสมรรถนะในการตรวจได้ผลบวก เมื่อปริมาณไวรัสสูงกว่า RT-PCR โดย ATK ตรวจได้ผลบวกเมื่อปริมาณไวรัสราว 10^4 -10^6 copies/ml ในขณะที่ RT-PCR ตรวจได้ผลบวก แม้มีไวรัสเพียง 10^2- 10^3 copies/ml

ทั้งนี้โดยปกติแล้ว ผู้ที่ติดเชื้อแล้วมีปริมาณไวรัสสูงราว 10^6 นั้น เทียบได้พอๆ กับการตรวจ RT-PCR ได้ค่า Ct ประมาณ 25 ซึ่งถือว่ามีโอกาสแพร่เชื้อให้คนอื่นได้ ดังนั้น การใช้ ATK เพื่อช่วยตรวจประเมินสถานะของผู้ป่วยว่ายังมีผลบวกหรือไม่นั้น ก็ย่อมมีประโยชน์สำหรับประเมินความพร้อมในการออกจากช่วงเวลาแยกตัว (exit strategy)  จึงเป็นที่ส่วนตัวแล้วแนะนำมาตลอดว่า "หากติดเชื้อ ควรแยกตัวจากผู้อื่นอย่างน้อย 7-10 วัน จนแน่ใจว่าอาการดีขึ้น ไม่มีไข้ และตรวจ ATK อีกครั้งได้ผลลบ" ก่อนจะออกไปใช้ชีวิตพร้อมป้องกันตัวอย่างเคร่งครัดไปจนครบสองสัปดาห์ 

สถานการณ์ปัจจุบัน จำเป็นต้องใช้ชีวิตอย่างระมัดระวัง เลี่ยงการกินดื่มใกล้ชิดร่วมกับผู้อื่นนอกบ้าน เลี่ยงสถานที่แออัด ระบายอากาศไม่ดีเลือกร้านอาหาร สถานที่บริการ ที่มีพนักงานป้องกันตัวโดยใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง ล้างมือเสมอ เวลาจับต้องสิ่งของสาธารณะไปรับวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามกำหนด เพื่อลดโอกาสป่วยรุนแรง เสียชีวิต และ 

Long COVID สำคัญที่สุดคือ การใส่หน้ากากอย่างถูกต้องสม่ำเสมอ เวลาออกไปชีวิตประจำวัน จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก ไม่ควรหลงเชื่อคำลวงด้วยกิเลส หรือความเชื่องมงาย ที่ไร้สาระ และไม่อยู่บนฐานความรู้วิชาการที่ถูกต้องพิสูจน์ได้ ป้องกันตัวไม่ให้ติดเชื้อ หรือไม่ให้ติดซ้ำ ย่อมดีที่สุด