ตำนานเล่าขานตั้งแต่รุ่นปู่ย่า ตายาย เกิดมาก็เห็นมะค่าต้นนี้แล้ว เคยมีบริษัทสัมปทานไม้ จะตัดที่โคนต้น เครื่องยนต์ก็ดับ พยายามกี่ครั้งก็ไม่ติด จนต้องยกเลิกการตัดไปในที่สุด
ที่จังหวัดสุโขทัย นายสมพงค์ ชมชัย นายอำเภอศรีสัชนาลัย พาสื่อมวลชนไปลุยป่า บ้านสะพานยาว ต.แม่สำ อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย ซึ่งเป็นเส้นทางเข้าชมต้นมะค่ายักษ์ และเส้นทางมายังจุดนี้ต้องใช้รถโฟวิล หรือ รถจักรยานยนต์วิบาก และวิธีเดินเท้า เข้าไป เนื่องจากพื้นที่เป็นป่าไม้เบญจพรรณ ระยะทาง 13 กิโลเมตร
ต้นมะค่ายักษ์ต้นนี้ ชาวบ้านช่วยกันอนุรักษ์ และหวงแหนมาก เรียกว่า "มะค่าเสมายักษ์" (มะค่า-เส-มา-ยักษ์) อายุกว่า 200 ปี สูงประมาณ 40 เมตร วัดขนาดโคนต้นได้ 13 คนโอบ มีลำต้น 3 ต้นแทงยอดขึ้นฟ้า ชาวบ้านเรียกว่า มะค่า 3 นาง พันรอบด้วยผ้าแพรหลากสี ด้านหน้ามีศาลเทพารักษ์ตั้งอยู่ บริเวณโคนต้นมีลักษณะเป็นแผ่นคล้ายใบเสมา ค้ำลำต้นอยู่ 3 ด้าน สร้างความแปลกที่ไม่มีที่ไหน ซึ่งต้นมะค่าเสมายักษ์ต้นนี้ มีตำนานเล่าขานมานาน
รุ่นปู่ย่า เล่าว่า เคยมีบริษัทสัมปทานไม้ สำรวจมาพบต้นมะค่าต้นนี้ ก็จะตัดไปทำเฟอร์นิเจอร์ และเตรียมจะตัดที่โคนต้น พอใบเลื่อยตัดลงบริเวณแผ่นคล้ายใบเสมา ตัดไปได้ซักพัก เครื่องยนต์ก็ดับ ตัดใหม่อีกกี่ครั้ง เครื่องก็ดับ เครื่องสตาร์ทไม่ติด พยายามกี่ครั้งก็ไม่ติด จนต้องยกเลิกการไป ใครที่คิดจะตัดต้นมะค่ายักษ์ต้นนี้ ก็มักจะมีอุปสรรค์ต่างๆ นานา ไม่สามารถตัดได้
จนล่าสุด มีคนแอบลักลอบจะตัดไม้โดยกล่าว่า ไม่กลัวเทพารักษ์ ผีสางนามไม้ แอบนำเลื่อยยนต์ซ่อนไว้ใกล้ๆต้นมะค่ายักษ์ หวังว่าค่ำๆจะแอบตัด ปรากฏว่า เจ้าหน้าที่เข้ามาตรวจพบเสียก่อน ทำให้ถูกจับกุมตัว อีกทั้งลักษณะไม้ 3 นาง
ที่ชาวบ้านเชื่อว่า จะมีนางไม้อาศัยอยู่ และมีความแรงกว่าต้นอื่นๆ เพราะมีถึง 3 นาง และหากมีนายพรานปีนขึ้นไปบนกิ่งเพื่อส่องสัตว์ ล่าสัตว์ป่า จะไม่มีสัตว์ออกมาให้ล่าแม้แต่ตัวเดียว ชาวบ้านจึงเชื่อว่าต้นมะค่ายักษ์ต้นนี้ มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์สิงสถิตอยู่ จึงได้ตั้งศาลเทพารักษ์ขึ้นมา
อีกทั้งที่บริเวณโคนต้นมะค่าที่มีร่องรอยการโดนตัด เมื่อเวลาผ่านไปนานปี ต้นมะค่ายักก็สมานแผลตัวเองเป็นแผ่นเดียวกัน ทิ้งไว้แต่ร่องรอยที่แผลเป็นเท่านั้น ที่น่าแปลก ตรงร่องรอยนี้ มองดูดีๆ จะมีลักษณะคล้ายพญานาค บ้างก็บอกว่าคล้ายเสือ ทำให้ชาวบ้านที่เชื่อในความศักดิ์สิทธิ์ จึงมักจะมีชาวบ้านมาบนบาน ขอให้ทำกิจการใดๆประสบผลสำเร็จ รวมถึงมาขอโชคลาภ ด้วย
นายอำเภอศรีสัชนาลัย บอกด้วยว่า สถานที่ท่องเที่ยวอันซีน ต้นมะค่าเสมายักษ์ มีอยู่ 2 ตำบล คือตำบลแม่สำ และตำบลบ้านแก่ง อ.ศรีสัชนาลัย ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ให้ลูกหลานได้เข้ามาชม และสามารถมาเที่ยวชมได้ โดยเน้นการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ สามารถติดต่อมายัง กำนันตำบลแม่สำ กำนันตำบลบ้านแก่ง หรือติดต่อมายังที่ว่าการอำเภอศรีสัชนาลัย เพื่อจัดเจ้าหน้าที่นำชมได้
ฤดี ธนวณิชย์วรชัย ผู้สื่อข่าวภูมิภาค จ.สุโขทัย
ข่าวที่เกี่ยวข้อง