134ปี "ม.มหิดล" อว.ชูเป็น "ธงนำอุดมศึกษาไทย"

ปีพ.ศ.2565 นี้ นับเป็นปีที่ 53 ที่มหาวิทยาลัยมหิดลได้รับพระราชทานนาม “มหิดล” อันเป็นพระนามแห่ง สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรมพระบรมราชชนก “พระบิดาแห่งการแพทย์และสาธารณสุขของไทย” ให้เป็นชื่อของ “มหาวิทยาลัยมหิดล” สู่การเป็นมหาวิทยาลัยที่สมบูรณ์แบบ ตั้งแต่ปีพ.ศ.2512 ถึงปัจจุบัน

 

อนึ่ง มหาวิทยาลัยมหิดลมีประวัติศาสตร์อันยาวนานถึง "134 ปี" หากเริ่มต้นนับจากที่ประเทศไทยมี “โรงศิริราชพยาบาล” เป็นโรงเรียนแพทย์แห่งแรก นับตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เนื่องในโอกาสวันครบรอบ “53 ปีวันพระราชทานนามมหิดล และ 134 ปีมหาวิทยาลัยมหิดล” 2 มีนาคม 2565 

 

มหาวิทยาลัยมหิดลได้รับเกียรติจาก ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (รมว.อว.) แสดงปาฐกถาเกียรติยศ ศาสตราจารย์ นายแพทย์ชัชวาล โอสถานนท์ ครั้งที่ 12 เรื่อง “การปฏิรูปอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมไทย: ไม่มีวันหยุดยั้ง” 

เพื่อร่วมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณแห่งสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก พร้อมกล่าวถึงแผนปฏิรูปอุดมศึกษาของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ตลอดจนข้อเสนอแนะที่มุ่งจุดประกายทางความคิดให้เกิดความร่วมมือกับนักวิจัยของมหาวิทยาลัยมหิดล สู่การร่วมสร้างสรรค์และพัฒนาขยายผลเพื่อประโยชน์ต่อประเทศชาติ และมวลมนุษยชาติต่อไป

 

ศ.พิเศษ ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ ได้กล่าวยกย่อง สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ในฐานะที่ทรงเป็น “ศูนย์รวมจิตใจ” ของชาวมหาวิทยาลัยมหิดล และปวงชนชาวไทย จากที่ได้ทรงศึกษาด้านการแพทย์และสาธารณสุขจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยที่ดีที่สุดของโลก เพื่อมาช่วยเหลือคนที่ลำบากที่สุดในประเทศไทย

 

“จึงอยากให้ชาวมหาวิทยาลัยมหิดล และปวงชนชาวไทยทุกคนดำเนินตามรอยของพระองค์ ร่วมใช้ความรู้ของตน เพื่อการเสียสละ และทำประโยชน์ต่อสังคม และประเทศชาติให้ได้มากที่สุด ถึงเวลาแล้วที่จะต้องมีการปรับเปลี่ยนวิธีคิด (mindset) เพื่อให้เข้ากับโลกยุคใหม่ ใช้วิชาการไปช่วยทำให้เกิดนวัตกรรมใหม่ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาสังคม และประเทศชาติให้ได้มากที่สุด”

ซึ่ง มหาวิทยาลัยมหิดลมีส่วนสำคัญในการก่อตั้ง กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่จะครบรอบ 3 ปีในเดือนพฤษภาคม 2565 ที่จะถึงนี้ จากการที่อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล ศาสตราจารย์คลินิกเกียรติคุณ นายแพทย์อุดม คชินทร ผู้ซึ่งดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการในเวลาต่อมา

 

และได้มีส่วนผลักดันให้ก่อตั้งกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่รวมเอาภารกิจบริหารประเทศในส่วนของการอุดมศึกษา พัฒนาวิทยาศาสตร์ และหน่วยงานด้านทุนวิจัยและนวัตกรรมต่างๆ เพื่อพัฒนาสู่การเป็นประเทศนวัตกรรมตามนโยบาย Thailand 4.0 ไว้ด้วยกันได้อย่างลงตัวเช่นปัจจุบัน

 

จากที่ผ่านมา กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้มีการประกาศแผนปฏิรูปอุดมศึกษา โดยมีเนื้อหาส่วนใหญ่อยู่บนหลักการที่ใช้ได้จริง เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาสังคม และประเทศชาติ ซึ่งสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของโลก

 

โดยนับเป็นครั้งแรกที่ได้มีการแบ่งกลุ่มอุดมศึกษาไทยออกเป็น 5 กลุ่ม ตามความเชี่ยวชาญที่โดดเด่น เพื่อการมุ่งสู่ความเป็นเลิศที่แตกต่างหลากหลาย เช่น มหาวิทยาลัยมหิดลอยู่ในกลุ่มที่เน้นการวิจัยเชิงลึกและการสร้างองค์ความรู้ใหม่

 

ส่วนมหาวิทยาลัยอื่นๆ จะมีความเชี่ยวชาญที่ต่างกันไป เช่น ด้านการพัฒนาชุมชน เทคโนโลยี และศิลปวัฒนธรรม เป็นต้น ทำให้ประเทศสามารถสนับสนุนกลุ่มต่างๆ ได้ตรงกับความถนัด และผลักดันให้เกิดความก้าวหน้าได้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

 

เพื่อให้ก้าวทันต่อโลกที่ไม่เคยหยุดนิ่ง และมีการแข่งขันสูงเช่นปัจจุบัน ทำให้การเรียนการสอนที่เน้นวิชาการแต่เพียงด้านเดียวไม่เพียงพออีกต่อไป จำเป็นต้องเสริมด้วยวิชาการและทักษะด้านอื่นๆ ที่ใช้ได้จริงร่วมด้วย

 

จึงได้มีการลงนามร่วมกันระหว่าง 25 สถาบันอุดมศึกษาไทย เพื่อพลิกโฉมทิศทางการจัดการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษาของไทย ให้สามารถเลือกเรียนข้ามศาสตร์-ข้ามสถาบันได้ตามความสนใจ โดยเน้นให้มีหลักสูตรที่เรียนแล้วใช้ได้จริง

 

และต่อไปจะได้มีการขยายผลสู่ระดับปริญญาตรี เพื่อเพิ่มขอบเขตทางการศึกษา และจะยกเลิกการรีไทร์สำหรับกรณีใช้เวลาศึกษานานเกินกำหนดเดิม เพื่อเพิ่มเติมโอกาสในการเรียนรู้ ตลอดจนเพิ่มพูนทักษะต่างๆ ที่จำเป็นสำหรับโลกยุคใหม่ให้กว้างขวางออกไปอย่างไร้ขีดจำกัดอีกด้วย

 

ที่น่าจับตา คือ การริเริ่มให้มี “ธัชวิทย์” หรือศูนย์รวมความเป็นเลิศทางด้านวิทยาศาสตร์ และ “ธัชชา” หรือศูนย์รวมความเป็นเลิศทางด้านสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์ ซึ่งจะเป็น Virtual Organization หรือองค์กรเสมือนจริง ที่รวมเอาทรัพยากรบุคคลที่เป็นเลิศในแต่ละสาขา จากสถาบันอุดมศึกษาทั่วประเทศมาอยู่ใน Think Tank หรือศูนย์รวมทางความคิดเดียวกัน

 

ศ.พิเศษ ดร.เอนก กล่าวย้ำว่า ต่อไปมหาวิทยาลัยจะมีแต่นักวิชาการอย่างเดียวไม่ได้ จะต้องมี “นักยุทธศาสตร์” ที่พร้อมจะออกจาก comfort zone มาร่วมคิดร่วมทำประโยชน์เพื่อประเทศชาติบ้านเมืองร่วมกันด้วย

 

และในช่วงท้าย ศ.พิเศษ ดร.เอนก ได้กล่าวยกย่อง ศาสตราจารย์ นายแพทย์ชัชวาล โอสถานนท์ อธิการบดีท่านแรกของมหาวิทยาลัยมหิดล เมื่อได้รับพระราชทานนาม “มหาวิทยาลัยมหิดล” ในปีพ.ศ.2512 ในฐานะผู้บุกเบิกในยุคแรกของมหาวิทยาลัยมหิดลว่า เป็นนักสู้ผู้ไม่เคยย่อท้อต่อความยากลำบาก

 

จนส่งผลให้มหาวิทยาลัยมหิดลสามารถเติบโตขึ้นเป็นมหาวิทยาลัยวิจัยในระดับแถวหน้าของประเทศไทยเช่นปัจจุบัน และหวังให้มหาวิทยาลัยมหิดลเป็น “ธงนำอุดมศึกษาไทย” ที่เข้มแข็งเพื่ออนาคตของประเทศชาติบ้านเมืองที่ยั่งยืนต่อไป