"ดร.อนันต์" เตือนอย่ามอง "โอไมครอน" เป็นวัคซีนอ่อนฤทธิ์มีโอกาสรุนแรงได้

ดร.อนันต์ จงแก้ววัฒนา นันักไวรัสวิทยา ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยนวัตกรรมสุขภาพสัตว์และการจัดการ ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)  ได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก Anan Jongkaewwattana เกี่ยวกับสถานการณ์แพร่ระบาดไวรัสอหิวาต์แอฟริกาในสุกร ส่งผลให้หมูราคาแพง ซึ่งกำลังเป็นประเด็นร้อนแรงอยู่ในขณะนี้ รวมไปถึงการกรณีที่หลายคนมองว่า "โอไมครอน" Omicron เป็นวัคซีนชนิดไวรัสอ่อนฤทธิ์คิดแล้วสามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้  โดยระบุว่า 

เรื่องวัคซีนของ "ASF" ในสุกร เป็นมหากาพย์ครับ ไวรัสตัวนี้เราไม่มีทางลัดที่จะทำวัคซีนมากระตุ้นภูมิในสุกรให้ป้องกันได้ เพราะเราไม่รู้ว่า ภูมิต่อโปรตีนตัวไหนของไวรัส ASFV ควรนำมาฉีดหมูเพื่อป้องกันการติดเชื้อ เหมือนโควิดเราใช้โปรตีนหนามสไปค์ แต่ ASFV เราไม่รู้ มีหลายคนพยายามลองแต่ก็ไม่ประสบผลสำเร็จ

ถ้าไม่รู้แบบนั้น ก็เอา ASFV ทั้งตัวมาทำเชื้อตายฉีดหมูเลยน่าจะได้โปรตีนครบ...เรื่องไม่ง่ายครับ ผลออกมาว่าภูมิที่ได้จากเชื้อตายไม่เพียงพอ...ป้องกันหมูไม่ได้ ...วิธีการที่เชื่อว่าดีที่สุดคือ ใช้ ASFV ยังเป็นๆติดหมูได้ แต่ไวรัสมีคุณสมบัติอ่อนเชื้อลงด้วยการเปลี่ยนพันธุกรรมของไวรัส เป็นการเลียนแบบการติดเชื้อจากธรรมชาติ 100% วิธีนี้สร้างภูมิได้ดีครับ

แต่ เชื้ออ่อนฤทธิ์นั้นไม่ใช่สิ่งที่ธรรมชาติมองว่าสมดุล ท้ายสุดสามารถเปลี่ยนกลับมาเป็นเชื้อรุนแรงในหมูได้อีก ปรากฏการณ์ reversion  แบบนี้พบได้ในวัคซีนเชื้อเป็นหลายรูปแบบที่หลายทีมวิจัยทดสอบมา ทำให้ความกังวลยังมีสูงว่า วัคซีนเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์สำหรับ ASF อาจจะเป็นตัวแพร่เชื้อซะเอง ไม่มีใครกล้าให้ใช้ ... จริงๆแล้วปัญหาการระบาดในไทยอาจจะเกิด
จากการใช้วัคซีนประเภทนี้แล้วเกิด reversion แทนที่จะได้เชื้อจากธรรมชาติโดยตรงก็เป็นได้

บทเรียนนี้เป็นตัวอย่างที่ดีครับว่า ไวรัสไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนตัวเองให้อ่อนกำลังลงเสมอไป ไวรัสที่คิดว่าอ่อนเชื้อลงเมื่อให้โอกาสแพร่ไปใน host นานๆเป็นจำนวนมาก ไวรัสจะปรับตัวเองให้อยู่ในสภาวะที่เหมาะสม จะอ่อนกำลังลง หรือ รุนแรงขึ้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆมากมาย เราสรุปแบบฟันธงไม่ได้...ย้อนกลับมาที่ Omicron จะสามารถเกิด Reversion เหมือน ASFV ได้หรือไม่ ถ้าไปคิดว่าเป็นไวรัสประหนึ่งเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์และเพิ่มปริมาณตัวเองใน host อย่างมนุษย์ โอกาสเจออะไรที่แปลกๆ ไปก็คงมีไม่มากก็น้อยครับ