อุบายธรรมะ “หลวงปู่มั่น” บุคคลสำคัญสายสันติภาพโลก กับ พุทโธที่หายไป

หลวงปู่มั่น หรือ พระครูวินัยธรมั่น ภูริทตฺโต เป็นพระป่าที่ปฏิบัติตนตามแนวทางคำสอนอย่างเคร่งครัด และยึดถือธุดงควัตรด้วยจริยวัตรปฏิป จนได้รับการยกย่องจากผู้ศรัทธาทั้งหลายว่าเป็นพระผู้เลิศทางธุดงควัตร ท่านวางแนวทางในการปฏิบัติสมถะและวิปัสสนาตามหลักธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาพุทธเจ้าให้แก่คนทั่วไปอย่างกว้างขวาง

ก่อนที่จะกล่าวถึงประวัติอย่างลึกซึ้งจะขอเล่านิทานให้ฟังก่อน

ในระหว่างที่ "หลวงปู่มั่น" ได้ปฎิบัติธรรมและได้ธุดงค์ขึ้นไปทางภาคเหนือ หลวงปู่ได้เข้าไปบิณฑบาต ณ หมู่บ้านแห่งหนึ่ง จึงมีชาวเขาถามว่าท่านมาทำอะไรที่นี่ ท่านบอกว่ามาบิณฑบาตข้าว ชาวบ้านก็ใส่บาตรให้แต่ใส่เพียงข้าวสุกเปล่าเท่านั้น  เพราะชาวบ้านไม่รู้จักกับพระรูปนี้ และยังระแวงคิดว่าท่านมาร้าย จึงได้ส่งคนไปแอบติดตามสังเกตอยู่เป็นแรมเดือนว่าท่านทำมาที่หมู่บ้านเพื่อสิ่งใด

หลวงปู่ทราบเรื่องมาโดยตลอดและท่านสงสารชาวบ้านกลัวจะมีบาปติดตัวที่ทำเช่นนี้ จึงบอกพระทีมาด้วยกันไม่ให้หนีไปที่อื่น แม้จะบิณฑบาตได้เฉพาะข้าวสุก บางวันได้ฉันบางวันก็ต้องอด "ทั้งสององค์ก็บำเพ็ญภาวนาและเดินจงกรมตามปกติ" 

หลังจากชาวบ้านสังเกตุดูท่านนานเป็นเดือน และเห็นว่าไม่น่าจะมีภัย  จึงได้ส่งคนไปถามท่านว่า ท่านนั่งหลับตาแล้วเดินไปเดินมาทั้งวันนั้น "ตุ๊เจ้านั่งและเดินหาอะไร" ท่านบอกว่า "พุทโธของเราหาย" ชาวบ้านถามต่อว่า "พุทโธเป็นอย่างไร? ใช้กันผีได้ไหม? ขอให้พวกเขาช่วยหาได้ไหม?" ฯลฯ 

หลวงปู่บอกว่า "พุทโธเป็นดวงแก้ววิเศษ เป็นแก้วสารพัดนึก" มีความสว่างไสว ..ฯลฯ .. ถ้าชาวบ้านช่วยกันหาก็จะพบเร็วขึ้น ชาวบ้านจึงพากันมาอาสา "ท่านสอนให้พวกเขาช่วยกันนึกคำว่า "พุทโธ-พุทโธ" ไปเรื่อย ๆ จะนั่งหลับตาหรือเดินก็ได้ ให้นึกแต่พุทโธ อย่านึกไปเรื่องอื่น 

"ให้นั่งหรือเดิน 15 หรือ 20 นาทีก่อนสำหรับผู้ตามหาพุทโธทีแรก" พุทโธท่านไม่อยากให้พวกเราตามหาท่านนานนัก กลัวจะเหนื่อยแล้วตามหาพุทโธไม่ทัน หลวงปู่ได้สอนวิธีภาวนาเบื้องต้นให้แก่พวกเขา โดยที่ชาวบ้านไม่รู้ว่าเป็นการภาวนา ท่านสอนให้แต่ละคนไปทำที่บ้าน ทำได้ตลอดเวลา และพวกชาวบ้านก็ตั้งใจกันจริง ๆ 

เพียง 3-4 วัน เป็นที่น่าอัศจรรย์ มีชายคนหนึ่งฝันว่าหลวงปู่เอาเทียนจุดไฟสว่างไสวไปติดบนหัวของเขา เขาดีใจมากเพราะรู้ว่าจิตเกิดเป็นสมาธิขึ้นมา  ชายคนนั้นได้มาเล่าให้หลวงปู่ฟัง ท่านได้แนะวิธีภาวนาเพิ่มเติมจนเขาสามารถรู้ใจของคนอื่นได้อีกด้วย รวมทั้งบอกว่าเขาได้รู้เห็นจิตของหลวงปู่และของพระอีกรูปได้อย่างชัดเจน 

หลวงปู่ถามเขาเป็นทีเล่นว่า "จิตของท่านเป็นอย่างไร มีบาปมากไหม"
ชายชาวเขาตอบว่า "จิตของตุ๊เจ้าไม่มีจุดมีดวงเหลืออยู่แล้ว มีแต่ ความสว่างไสวอย่างยิ่งอยู่ภายในเท่านั้น ตุ๊เจ้าเป็นผู้วิเศษที่สุด" และบอกว่าตอนพวกเขามาถามว่าท่านหาอะไร "ตุ๊เจ้าก็บอกว่าพุทโธหาย บอกพวกเราให้ช่วยหา ... ความจริงตุ๊เจ้าเป็นพุทโธอยู่แล้ว มิได้หายไปไหน แต่เป็นอุบายฉลาดของตุ๊เจ้าที่เมตตาสงสารพวกเฮา อยากให้พวกเฮาได้บุญ มีความสุขและพบพุทโธดวงประเสริฐที่ใจตัวเอง มิใช่หาพุทโธให้ตุ๊เจ้า" 

ชายชาวเขาคนนั้นกลายเป็นคนพูดจาฉาดฉาน รู้อรรถรู้ธรรม เรื่องราวจึงได้กระจายไปทั่วหมู่บ้านและชาวบ้านต่างเดินทางมาให้หลวงปู่ได้อบรมสั่งสอน รวมทั้งอุปัฏฐาก หลวงปู่เป็นอย่างดี ทำให้หลวงปู่ต้องอยู่สั่งสอนพวกเขานานถึงปีกว่า ก่อนท่านจะจากไปด้วยความอาลัยอาวรณ์ให้แก่พวกเขาอย่างมาก  

จากอุบายของหลวงปู่มั่นที่อยากสอนให้ชาวบ้านที่ไม่รู้และไม่มีความเชื่อใด ๆ ทำให้พวกเขาได้รู้จักธรรมะ รักษาศีล ฝึกสมาธิ นำไปสู่การมีปัญญา และยังทำให้เราเห็นว่าธรรมะไม่ยากหรือซับซ้อนอย่างที่เข้าใจกัน เพราะแม้แต่คนชาวป่าชาวเขาก็ยังเข้าถึงได้ ในฐานะที่เราเป็นชาวเมืองเค้าควรให้หันมาสนใจปฏิบัติธรรมะบ้างอาจจะเริ่มง่าย ๆ จากนั่งนิ่ง ๆ พุธโทซัก 3 นาทีนับว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี

ที่มา
หนังสือบูรพาจารย์ เล่มที่ ๑ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต 
ประวัติ ข้อวัตรและปฏิปทา