ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลพบุรีลดต้นทุน "นาแปลงใหญ่"

นางเนตรนภา หัตถ์ฐาปนวัตน์ ผู้อำนวยการศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลพบุรีกล่าวว่า ระบบส่งเสริม "การเกษตรแบบแปลงใหญ่" เป็นการดำเนินงานซึ่งเน้นการรวมกลุ่มของเกษตรกรรายย่อยในพื้นที่โดยวางระบบการผลิตและการบริหารจัดการไปในแนวทางเดียวกันเพื่อประหยัดต้นทุนและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ซึ่งปัจจัยสำคัญในการลดต้นทุนการผลิต เพิ่มผลผลิตที่จะไม่กล่าวถึงก็คงไม่ได้ นั่นคือเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี

                      นางเนตรนภา หัตถ์ฐาปนวัตน์ 

กรมการข้าวโดยศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลพบุรี เป็นอีกหนึ่งหน่วยงานที่มีภารกิจที่สนับสนุนโครงการระบบส่งเสริม "เกษตรแบบแปลงใหญ่" ช่วยให้ชุมชนและกลุ่มเกษตรกรชาวนาเกิดความเข้มแข็ง เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของการก่อตั้งขึ้น ก็เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเพื่อใช้ในการปรับปรุงการเพิ่มผลผลิตข้าวทั่วประเทศ และกระจายเมล็ดข้าวพันธุ์ดีเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร

นางสาวชลาลัย เสน่ห์ทอง หัวหน้ากลุ่มควบคุมคุณภาพ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลพบุรี กล่าวเพิ่มเติมว่า ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวลพบุรี ได้กำหนดให้มีการควบคุมคุณภาพเมล็ดพันธุ์ในทุกขั้นตอนของกระบวนการผลิตเมล็ดพันธุ์อย่างเข้มงวด ตั้งแต่การผลิตในแปลงขยายพันธุ์ เมล็ดพันธุ์ก่อนการจัดซื้อ เมล็ดพันธุ์ระหว่างการปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ หลังปรับปรุงสภาพ จนถึงเมล็ดพันธุ์ดีที่อยู่ระหว่างการเก็บรักษาในโรงเก็บ

และทางศูนย์ฯ ใช้มาตรฐานเมล็ดพันธุ์ข้าว กรมการข้าว พ.ศ. 2557 เป็นเกณฑ์ในการจัดซื้อเมล็ดพันธุ์คืนจากเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ โดยมีมาตรฐานเรื่องต่าง ๆ ได้แก่  1) ความบริสุทธิ์ของเมล็ดพันธุ์ ต้องมีเมล็ดพันธุ์บริสุทธิ์เพื่อการจำหน่าย 98 % มีสิ่งเจือปนได้ไม่เกิน 2 %  2) ความชื้นไม่เกิน 14 % ความชื้น คือปริมาณน้ำในเมล็ด ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เมล็ดเสื่อมคุณภาพและมีผลโดยตรงต่ออายุการเก็บรักษา

สามารถทำการทดสอบได้ 2 วิธี  1.วิธีอบไล่ความชื้นด้วยความร้อนในตู้อบ อบด้วยอุณหภูมิสูงที่ 130-133 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 2 ชั่วโมง  2. การวัดความชื้นโดยใช้เครื่อง เครื่องวัดความชื้นที่นิยมใช้ในห้องปฏิบัติการคือ เครื่องวัดแบบไฟฟ้า Steinlite SB900 เป็นวิธีที่สะดวกและทราบผลอย่างรวดเร็วและเป็นวิธีที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวปฏิบัติ โดยทำซ้ำ 2 ครั้ง  

3) ข้าวแดง ชั้นพันธุ์ขยายข้าวแดงจะมีได้ 1 เมล็ด ชั้นพันธุ์จำหน่ายเมล็ดแดงมีได้ไม่เกิน 5 เมล็ดจากเมล็ดพันธุ์ 500 กรัม  4)ความงอก เมล็ดพันธุ์ข้าวจะต้องมีความงอกไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 % นำเมล็ดพันธุ์บริสุทธิ์มาทดสอบความงอก เพื่อวัดความสามารถในการงอกของเมล็ด เมื่อได้รับสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

ได้แก่ ความชื้น อุณหภูมิ แสง และมีวัสดุเพาะที่เหมาะสม การทดสอบความงอกมีหลายวิธีโดยการทดสอบความงอกเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ปฏิบัติกันของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวมี 2 วิธี คือ 1. การทดสอบความงอกโดยการเพาะบนกระดาษ (Top of Paper, TP) และ 2. การทดสอบความงอกโดยการเพาะระหว่างกระดาษ (Between Paper, BP) โดยทำการทดสอบความงอก กล่องละ 100 เมล็ด ทำ 4 ซ้ำ ต่อตัวอย่าง

เมล็ดพันธุ์ดีมีคุณภาพ สำคัญที่สุดในกระบวนการเริ่มต้น ถ้าได้เมล็ดพันธุ์จากแหล่งเมล็ดพันธุ์ดี ส่วนใหญ่แล้ว "เกษตรกรนาแปลงใหญ่" ที่เพิ่งเริ่มเข้ามา "ทำนาแปลงใหญ่" กับทางศูนย์ฯใช้พันธุ์เดิม ๆ ที่ไม่ได้มาตรฐานพอได้ใช้พันธุ์ดีแล้วจากเสียงสะท้อนที่ออกมาก็คือ สภาพข้าวมีความสมบูรณ์ขึ้น ปัญหาเรื่องข้าวพันธุ์ปนวัชพืชลดลง

และอีกส่วนหนึ่งจะมีกลุ่มไข่แดงเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์โดยเฉพาะ ในตรงนี้ส่วนควบคุมคุณภาพของศูนย์ ฯ ก็ลงไปช่วยในการดูแลจัดการแปลงให้ได้คุณภาพ สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวได้จริง แล้วก็ส่งตรวจสอบคุณภาพข้าวให้ด้วยว่าผ่านมาตรฐานหรือไม่ พันธุ์ข้าวที่ผ่านกลุ่มฯ ก็จะสามารถนำไป ต่อยอดได้ในการที่จะไปแพ็คบรรจุ หัวหน้ากลุ่มควบคุมคุณภาพ กล่าว

จะเห็นได้ว่า กว่าที่เกษตรกรทั่วไปหรือ "กลุ่มเกษตรกรนาแปลงใหญ่" จะได้รับการสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพไปใช้เพาะปลูกนั้น ตลอดกระบวนการผลิตเมล็ดพันธุ์ สิ่งสำคัญมากที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวทั่วประเทศคำนึงถึงคือ การควบคุมคุณภาพเพื่อจะทำให้เกิดความมั่นใจว่าเมล็ดพันธุ์ที่ผลิตมีคุณภาพดี ตามมาตรฐานที่กำหนด

รวมทั้งเป็นการสร้างความน่าเชื่อถือให้แก่เกษตรกร และลูกค้าว่าได้ใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดีไปเพาะปลูก เพื่อเกษตรกรจะได้เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าวของตนเอง ลดต้นทุนการผลิต ผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้น ทำให้ชุมชนและกลุ่มมีความเข้มแข็งพึ่งพาตนเองได้