เผยช่วงโควิด-19 สถิติความรุนแรงครอบครัวพุ่ง สสส.ผนึกสื่อสอดส่องการนำเสนอ

เมื่อวันที่ 30 พ.ย. 64  มูลนิธิสื่อเพื่อสุขภาวะ(มสส.)ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.)จัดประชุมร่วมกับสื่อมวลชนเรื่อง "ยุติความรุนแรงในครอบครัว...สื่อเติมเชื้อหรือดับไฟ " ผ่านระบบZoom

 

โดยมี รศ.กุลทิพย์  ศาสตระรุจิ คณบดีคณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ กองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.) เป็นประธาน กล่าวเปิดการประชุมว่า สำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก  ได้เล็งเห็นถึงถึงความสำคัญในเรื่องการยุติความรุนแรงในครอบครัว  ดังจะเห็นได้จากคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบให้เดือนพฤศจิกายนของทุกปี เป็น "เดือนรณรงค์ยุติความรุนแรงต่อเด็กและสตรี" สอดคล้องกับสหประชาชาติที่กำหนดให้วันที่ 25 พฤศจิกายน ของทุกปีเป็นวันรณรงค์ยุติความรุนแรงต่อเด็ก สตรีและบุคคลในครอบครัว

 

 

ทั้งนี้  จากการสำรวจข้อมูลหลายครั้งพบว่า ปัจจัยกระตุ้นสำคัญของการใช้ความรุนแรงมาจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และสิ่งเสพติดซึ่งแอลกอฮอล์ถือเป็นต้นทางของปัญหาสำคัญใน 4 มิติ  คือ ด้านสุขภาพ ทำลายภูมิคุ้มกัน เพิ่มความเสี่ยงติดโควิด 2.9 เท่า  

ด้านอุบัติเหตุทางถนน ที่มากกว่าร้อยละ 20 ของอุบัติเหตุทางถนนมาจากการดื่มแล้วขับ ซึ่งเพิ่มสูงถึงร้อยละ 40 ในช่วงเทศกาล ด้านเศรษฐกิจ เกิดความสูญเสียไปมากกว่า 9 หมื่นล้านบาทต่อปี และด้านที่ก่อให้เกิดความรุนแรงในครอบครัว

 

กิจกรรมครั้งนี้ นอกจากจะทำให้สื่อมวลชนได้เข้าใจบทบาทของ สสส. และภาคี แล้วยังจะได้รับฟังความเห็นและมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนสังคมเพื่อยุติความรุนแรงต่อเด็ก สตรีและครอบครัวร่วมกัน    

 

นายจะเด็จ เชาวน์วิไล ผู้อำนวยการมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล กล่าวว่าจากการทำงานของมูลนิธิหญิงชายก้าวไกลในรอบหลายปีที่ผ่านมาเพื่อสร้างความรับรู้และความเข้าใจถึงต้นเหตุของรุนแรงต่อเด็ก สตรี และครอบครัว  

 

 

จากการสำรวจสถานการณ์ความรุนแรงในครอบครัวในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด19  จำนวน1,692 ตัวอย่าง ในกทม.และปริมณฑลระหว่างวันที่ 17 – 23  ต.ค. 2564 พบว่า ความรุนแรงที่พบมากที่สุดร้อยละ 53.1 คือการพูดจาส่อเสียด เหยียดหยามด่าทอและดูถูก รองลงมาร้อยละ35 คือการห่างเหินไม่รับผิดชอบต่อครอบครัว ตามมาด้วยร้อยละ 22.6 คือการประจานทำให้อายและร้อยละ 20.2คือการทำร้ายร่างกาย

 

ข้อมูลยังระบุชัดเจนร้อยละ 41.5 พบว่ามีความรุนแรงมากขึ้นกว่าช่วงก่อนจะเกิดระบาดของโควิด19  ที่สำคัญร้อยละ 75 ระบุว่ามีเหตุความรุนแรงซ้ำ 2-3  ครั้ง สาเหตุสำคัญร้อยละ 31.4 ตอบว่า มาจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เมื่อถามถึงผลกระทบต่อครอบครัวจากการระบาดของโควิด19 พบว่าร้อยละ82 มีผลกระทบทางเศรษฐกิจ ร้อยละ 80.2 มีผลต่ออารมณ์ และร้อยละ 31.3 มีผลต่อความสัมพันธ์

 

 

ผอ.มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล  ระบุด้วยว่า  การแก้ไขปัญหาเมื่อถูกกระทบน่าตกใจว่าร้อยละ52.2 จะใช้การตอบโต้กลับ ร้อยละ 33.2 พูดคุยไกล่เกลี่ย ร้อยละ 20.1  หลบไม่เผชิญหน้า ร้อยละ 11.9 ยอมและวางเฉย มีเพียงร้อยละ 1.4 ที่ดำเนินคดี เมื่อถามถึงการขอความช่วยเหลือหรือปรึกษาพบว่ามีมากถึงร้อยละ 87 ที่ไม่ได้ขอความช่วยเหลือปรึกษา
               

เหตุผลเพราะเชื่อว่าจะแก้ปัญหาเองได้ร้อยละ 75.6 เพราะมองว่าเป็นเรื่องส่วนตัวร้อยละ 61.8 มองว่าเป็นเรื่องธรรมดาร้อยละ40  ที่น่าตกใจคือรอยละ75.4 ไม่ทราบว่าจะปรึกษาใคร ส่วนบทบาทของสื่อมวลชนพบว่าหนังสือพิมพ์รายวันนั้นมีการเสนอเนื้อหาและภาพที่มีความรุนแรงต่อเด็ก สตรีและครอบครัวลดลง  

 

แต่ที่น่ากังวลคือสื่อโทรทัศน์มีการนำเสนอฉากหรือเรื่องราวการคุกคามทางเพศ การข่มขืน การใช้ความรุนแรงกับคู่รัก สร้างมายาคติให้เห็นว่าเป็นเรื่องธรรมดา นอกจากนั้นสื่อออนไลน์สมัยใหม่ยังมีการความรุนแรงทางเพศเช่นจากการเก็บข้อมูลมิวสิควิดิโอ 19 เพลงมีเนื้อหาที่คุกคามทางเพศกดทับผู้หญิงจึงอยากให้สื่อและทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องช่วยกันณรงค์เรื่องนี้ต่อไป

             

ดร.ชเนตตี  ทินนาม  คณะนิเทศศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า จากการศึกษาบทบาทหน้าที่ของสื่อมวลชนในเรื่องการนำเสนอข่าวความรุนแรงสื่อยังขาดการทำงานอีก 2 มิติคือ หนึ่งสื่อมักมองความรุนแรงทางตรงที่ปรากฎอยู่ในฉากละครและข่าวแต่ไม่ได้มองให้ลึกในเชิงโครงสร้างความรุนแรงในครอบครัว สองสื่อควรจะต้องมองความรุนแรงบนฐานของจากเพศสภาพก้าวลึกไปมากกว่าเพศหญิงเพศชาย ไม่เช่นนั้นการมองปัญหาความรุนแรงของสื่อยังคงมีการผลิตภาพซ้ำให้ความรุนแรงในครอบครัวเป็นเพียงแค่เรื่องส่วนตัวซึ่งเป็นผลจากนโยบายสาธารณะของรัฐที่ปกป้องผู้หญิงน้อยเกินไปและระบบทุนนิยมปิตาธิปไตยในสังคมที่หล่อเลี้ยงและกำกับสื่อ

 

การใช้ความรุนแรงในครอบครัวถือเป็นความผิดทางอาญาที่ไม่ใช่ความผิดต่อส่วนตัว การเพิกเฉยของรัฐและการผลิตซ้ำของสื่อจึงถือเป็นความรุนแรงเชิงโครงสร้างที่คอยหล่อเลี้ยงให้ความรุนแรงในครอบครัวเป็นความรุนแรงทางทางตรงต่อไป ทางออกของสื่อต้องไม่ยอมรับให้ความรุนแรงในครอบครัวกลายเป็นความชอบธรรม และควรต้องทำงานด้วยหลักความรับผิดชอบไม่ตำหนิผู้เสียหาย รู้เรื่องกฎหมาย มีการนำเสนอข้อเท็จจริงอย่างเสมอหน้าไม่เลือกฐานะครอบครัว มองปัญหาความรุนแรงทั้งบริบทรอบด้าน ยกระดับให้เห็นว่าความรุนแรงไม่ใช่เรื่องส่วนตัว นอกเหนือจากการนำเสนอข่าวและข้อมูลแล้วจะต้องให้ข้อมูลช่องทางในการช่วยเหลือด้วย

  

 

นายวิเชษฐ์  พิชัยรัตน์  สื่อมวลชนอาวุโส, อดีตกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิสสส.กล่าวว่ามีการตั้งคำถามว่าการขายความรุนแรงคือความอยู่รอดของสื่อจริงหรือก็ต้องยอมว่าในอดีตการนำเสนอภาพ ข่าว เสียง ความรุนแรงในครอบครัวและความรุนแรงทางเพศ ของสื่อมวลชนนั้นทีมีอยู่จริงจนถึงปัจจุบัน  เพราะผู้บริหารสื่อหรือเจ้าของธุรกิจสื่อจำนวนไม่น้อยมองว่าข่าวประเภทนี้คนอ่าน คนดู คนฟังชอบหรือให้ความสนใจเพิ่มรายได้ให้ธุรกิจ ยอดจำหน่ายหนังสือพิมพ์หรือสปอนเซอร์สนับสนุนเพิ่มรายการขึ้น กลายเป็นว่าการนำเสนอความรุนแรงแรงผ่านสื่อทำให้ต่ออายุของธุรกิจต่อไปได้ แต่ปัจจุบันนี้สื่อหนังสือพิมพ์ก็เริ่มลดการนำเสนอสิ่งเหล่านี้ลง แต่สื่อโทรทัศน์บางส่วนรวมทั้งสื่อออนไลน์บางส่วนยังคงมีการนำเสนอความรุนแรงในรูปแบบต่างๆอยู่เช่นรายการสนทนาทางโทรทัศน์บางสถานีเห็นได้ชัดว่าเมื่อนำเสนอข่าวความรุนแรงในครอบครัว นำสามีภรรยามาทะเลาะกับผู้หญิงอื่นออกอากาศกลายเป็นข่าวที่คนสนใจ

 

เมื่อไปดูเรทติ้งรายการพุ่งสูงขึ้นรายได้ของบริษัทก็มีกำไรมากขึ้น  แต่ถึงที่สุดในอนาคตเชื่อว่าผู้บริโภคจะเป็นตัวกำหนดเนื้อหาและคุณภาพของสื่อเพราะการนำเสนอข่าว ภาพ เสียงที่สนับสนุนให้มีการใช้ความรุนแรงนอกจากจะทำร้ายเหยื่อซ้ำแล้วอาจจะเป็นการปลูกฟังความคิดการใช้ความรุนแรงให้กับประชาชนไปด้วยโดยไม่รู้ตัว สื่อจึงต้องสกรีนตัวเองก่อนที่จะให้คนอื่นมากำกับดูแลหรือลงโทษ
             

จากนั้นที่ประชุมได้เปิดให้มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่หลากหลายโดยนางกรรณิกา วิริยะกุล  บรรณาธิการบริหาร  นสพ.ไทยโพสต์กล่าวว่าสื่อมวลชนส่วนใหญ่ตระหนักรู้ถึงความรับผิดชอบต่อเรื่องนี้อยู่แล้ว แต่ต้องถามกลับไปเช่นกันว่าสื่อจะต้องรับผิดชอบทั้งหมดหรือไม่เพราะภูมิทัศน์สื่อเปลี่ยนไปหนังสือพิมพ์เดิมเสนอข่าวจากการแถลงข่าวที่เชื่อถือได้แต่ปัจจุบันต้องส่องจากเฟซบุ๊กว่าใครทำอะไรคำถามคือเราจะเอาความเข้มข้นทางวิชาการหรือจะเอาใจวัยรุ่น ไทยโพสต์ยืนยันว่าจะยังคงความเข้มข้นก็หวังว่าทุกฝ่ายจะช่วยให้สื่อหลักที่ไม่ทำตามกระแสให้อยู่ได้

 

ส่วนกฤษณ์ชนุตม์  เจียรรัตนกนก  บรรณาธิการข่าวไทยรัฐทีวี กล่าวว่า แนวทางของไทยรัฐทีวีทำงานอยู่บนความรับผิดชอบหากเป็นคดีสะเทือนขวัญก็ต้องนำเสนอเพื่อตักเตือนสังคม นอกจากนี้ยังมีทีมงานคอยดูแลถ้อยคำ การพาดหัว มีกรรมการจริยธรรม 7 คนมาคอยดูแลหากทำอะไรผิดพลาดหน่วยงานอย่างกสทช.จะมีบทลงโทษตาม ม.37 อยู่แล้ว
               

ด้านนายพิธพงษ์   จตุรพิธพร ผู้สื่อข่าวอาชญากรรมและผู้ประกาศข่าวสถานีโทรทัศน์ ช่อง 7 แสดงความเห็นว่านโยบายของสถานีคือข่าวความรุนแรงในครอบครัวจะพยายามไม่นำเสนอยกเว้นคดีใหญ่จริงๆจะนำเสนอในมุมของการดำเนินคดีอย่างเดียว ก่อนการนำเสนอภาพหรือเรื่องราวออกหน้าจอจะถามความสมัครใจก่อน นอกจากนั้นยังเสนอแง่มุมของกฎหมายและช่องทางการร้องเรียนด้วย อยากให้มีการให้ข้อมูลและฝึกอบรมเรื่องนี้กับทีวีช่องต่างๆโดยตรง