"แปลงใหญ่ข้าว" ผักไหม รวมกลุ่มเข้มแข็งผลิตเมล็ดพันธุ์ดี นำรายได้สู่ชุมชน

ศูนย์เมล็ดพันธุ์ ข้าวศรีสะเกษ กรมการข้าว มีการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านข้าวผ่านการดำเนินงานโครงการระบบส่งเสริมการ "เกษตรแบบแปลงใหญ่" มาอย่างต่อเนื่อง เน้นการรวมกลุ่มของเกษตรกรรายย่อยในพื้นที่โดยวางระบบการผลิตและการบริหารจัดการในแนวทางเดียวกันเพื่อลดต้นทุนเพิ่มผลผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต

 

มีการบริหารจัดการกลุ่มร่วมกัน รวมกันจำหน่ายโดยมีตลาดรองรับที่แน่นอน ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพสินค้าให้ได้มาตรฐานโดยส่งเสริมและพัฒนาให้เกษตรกรชาวนาได้รับการรับรองข้าวตามมาตรฐาน เช่น การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับข้าว (ข้าว GAP : Good Agricultural Practices of Rice)

 

การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับเมล็ดพันธุ์ข้าว (GAP Seed) และการผลิตข้าวอินทรีย์(Organic Rice Thailand)มีการพัฒนา "กลุ่มแปลงใหญ่"ให้ต้นแบบของชุมชนที่มีความรู้ความสามารถและมีประสบการณ์ในผลิตข้าวตามมาตรฐานต่าง ๆ จนเป็นชุมชนต้นแบบระดับแนวหน้าของจังหวัดศรีสะเกษ ดังเช่น กลุ่มแปลงใหญ่ข้าวตำบลผักไหม อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ ที่มีเจตจำนงและความมุ่งหวังที่จะเปลี่ยนระบบการผลิตแบบเดิมที่ต่างคนต่างทำ มารวมกันผลิต รวมกันทำ ร่วมกันบริหารจัดการทั้งการพัฒนาและยกระดับคุณภาพผลผลิตและสินค้า ตลอดจนการรวมกันจำหน่ายโดยมีตลาดที่แน่นอน

 

 

นางสาว เยาวลักษณ์ กุลโท นักวิชาการเกษตรชำนาญการ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษ กล่าวว่า การดำเนินงานโครงการระบบส่งเสริม "เกษตรแบบแปลงใหญ่" จังหวัดศรีสะเกษมีแปลงใหญ่ข้าวที่เข้าร่วมโครงการร่วมกับกรมการข้าว จำนวน 59 แปลง เกษตรกร 7,329 กว่าราย พื้นที่เข้ารวมจำนวน 100,807 ไร่

สำหรับ "กลุ่มแปลงใหญ่ข้าวผักไหม" เป็นกลุ่มเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการกับกรมการข้าวมาตั้งแต่ปี 2559 ภายใต้การดูแลของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุรินทร์ และต่อมาในปี 2561 ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษได้เข้ามาดำเนินการส่งเสริมและพัฒนางานด้านข้าวต่อจนถึงปัจจุบัน ซึ่งกลุ่มแปลงใหญ่ข้าวผักไหมถือเป็นกลุ่มต้นแบบในการพัฒนาด้านข้าว มีผลผลิตข้าวที่มีคุณภาพและได้มาตรฐาน ทั้งมาตรฐานข้าวอินทรีย์ และมาตรฐานเมล็ดพันธุ์ข้าวอินทรีย์ มีสินค้าและผลิตภัณฑ์ข้าววางจำหน่ายทั่วไป

นอกจากนี้ "กลุ่มแปลงใหญ่ข้าวผักไหม" ยังได้ขึ้นทะเบียนเป็นกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษ ดำเนินผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวทั้งเมล็ดพันธุ์ข้าวทั่วไปและเมล็ดพันธุ์ข้าวอินทรีย์ให้กับกรมการข้าวตั้งแต่ปี 2560 เป็นต้นมา ซึ่งเจ้าหน้าที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษได้ออกมาติดตาม ควบคุม กำกับ ให้คำแนะนำเรื่องของการผลิตเมล็ดพันธุ์ การแปรรูป การสนับสนุนเครื่องจักรกล ตลอดจนส่งเสริม สนับสนุน และพัฒนางานด้านข้าวให้กับเกษตรกรอย่างต่อเนื่อง

นายไพฑูรย์  ฝางคำ ประธานกลุ่มแปลงใหญ่ข้าวตำบลผักไหม กล่าวว่า "แปลงใหญ่ข้าว" หมู่ 1 ตำบลผักไหม อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ ได้เข้าร่วมโครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ ในปี พ.ศ. 2559 มีสมาชิก 56 ราย พื้นที่ 910 ไร่ และได้เข้าร่วมโครงการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ (1 ล้านไร่) กับกรมการข้าว โดยศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุรินทร์เป็นผู้ดำเนินงาน

 

หลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2560 ได้รวมกลุ่มเป็นกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวอินทรีย์ ให้กับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวจังหวัดศรีสะเกษ มีสมาชิก จำนวน 65 ราย พื้นที่ 949 ไร่ เป้าการผลิต 475,120 กิโลกรัม และยังคงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้กับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

 

จากปัญหาการทำนาที่ต้นทุนสูง ผลผลิตไม่ได้คุณภาพและขายข้าวได้ราคาต่ำ กลุ่มมีการรวมเกษตรกรในพื้นที่เข้าร่วมโครงการระบบส่งเสริมการ "เกษตรแบบแปลงใหญ่" ร่วมกับกรมการข้าว ซึ่งกลุ่มได้ร่วมกันวางแผนการผลิตและการบริหารจัดการในแนวทางเดียวกัน เพื่อลดต้นทุนและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้ มีการกำหนดเป้าหมายการผลิต การถ่ายทอดเทคโนโลยีการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าวทุกขั้นตอน

 

จนถึงการเชื่อมโยงตลาดทั้งภาครัฐและเอกชน มีเป้าหมายการดำเนินงานของกลุ่มชัดเจน เป็นการเพิ่มอำนาจการต่อรองของเกษตรกร ตลอดกระบวนการผลิต ช่วยพัฒนาเกษตรกรให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีรายได้เพิ่มมากขึ้น เกิดความมั่นคงในอาชีพและสามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืนในที่สุด

 

กลุ่มได้ส่งเสริมและพัฒนาด้านข้าวอย่างต่อเนื่อง จนสามารถผลิตข้าวในระบบเกษตรอินทรีย์ สร้างผลผลิตข้าวที่ผ่านการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ไทยแลนด์ กลายเป็นต้นแบบองค์กรชุมชนที่มีความรู้ความสามารถและมีประสบการณ์ในการพัฒนาข้าวระบบเกษตรอินทรีย์ในระดับแนวหน้าของจังหวัดศรีสะเกษ เป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับเกษตรกรที่มีเจตจำนงและความมุ่งหวังที่จะเปลี่ยนระบบการผลิตข้าวโดยใช้สารเคมีมาสู่ระบบเกษตรอินทรีย์ กลุ่มสามารถสร้างเครือข่ายเกษตรกรและยังได้รับความร่วมมือที่ดีจากหน่วยงานภาคีทั้งภาครัฐและภาคเอกชนมากขึ้น จากความเข้มแข็ง ความตั้งใจจริง

 

และแนวคิดในการพัฒนาการชาวนาของจังหวัดศรีสะเกษ  กรมการข้าว โดยศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษได้เข้ามาร่วมพัฒนาเกษตรกร ภายใต้โครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ จนเกษตรกรมีการรวมกลุ่มกันอย่างเข้มแข็ง โดยรวมกลุ่มกันทำรวมกลุ่มกันบริหารจัดการ สามารถลดต้นทุน เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต เพิ่มผลผลิต และสามารถผลิตข้าวได้ตามมาตรฐาน ตลอดจนมีการพัฒนาต่อยอดในการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลผลิตข้าว

 

ไม่ว่าจะเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ข้าวเปลือกคุณภาพ และการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ข้าวต่าง ๆ วางจำหน่ายทั้งในและนอกพื้นที่ชุมชน ส่งผลให้เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น และมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มั่นคง และยั่งยืน