ตั้ง "ประธานวิปรัฐบาล" สุดท้ายจบที่นายกฯ

หลังจากศาลฎีกาเเผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำเเหน่งสั่งรับฟ้องไปเมื่อวานนี้ ( 2 พ.ย)คดีที่อัยการสูงสุดยื่นฟ้องนายวิรัช รัตนเศรษฐ "ประธานวิปรัฐบาล" ส.ส.พลังประชารัฐกับพวกรวม 87 คน เป็นจำเลยในคดีทุจริตสนามฟุตซอล ซึ่งตามกฎหมายเมื่อศาลประทับรับฟ้องให้จำเลยยุติปฏิบัติหน้าที่ทันที ทำให้นายวิรัช  ต้องหยุดปฏิบัติหน้าที่ ส.ส. และพ้นการทำหน้าที่ "ประธานวิปรัฐบาล" ไปด้วย ทำให้ตำแหน่ง "ประธานวิปรัฐบาล" ว่างลงทันที ต้องหาคนมาทำหน้าที่แทน 

"ประธานวิปรัฐบาล" ตำแหน่งนี้มีความสำคัญแค่ไหน

"ประธานวิปรัฐบาล" มีหน้าที่ติดต่อประสานงานระหว่างคณะรัฐมนตรีกับสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกในพรรคร่วมรัฐบาล ในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการเสนอร่างกฎหมาย ญัตติ การตอบกระทู้ถาม รวมทั้งเรื่องอื่น ๆ ให้ดําเนินไปด้วยความราบรื่นและมีประสิทธิภาพ

นอกจากนี้จะมีหน้าที่ติดต่อให้สมาชิกในพรรคทำหน้าที่ให้เป็นเอกภาพตามแนวทางของพรรคที่วางไว้ และต้องควบคุมสมาชิกในพรรคของตนหรือพรรคร่วมรัฐบาลให้มาประชุมสภาเพื่อให้ฝ่ายรัฐบาลมีเสียงสนับสนุนเพียงพอในการลงมติในเรื่องต่างๆ 

"ประธานวิปรัฐบาล"และวิปรัฐบาล จึงมีส่วนสำคัญในเกมการเมืองอย่างมาก เพราะเป็นเสมือนกุนซือของฝ่ายรัฐบาลก็ว่าได้ ที่เปรียบเช่นนี้เพราะ หากคณะรัฐมนตรีต้องการเสนอร่างพระราชบัญญัติใด ๆ จะต้องส่งให้วิปรัฐบาล พิจารณาก่อนส่งให้สภาผู้แทนราษฎร และวิปรัฐบาลยังต้องพิจารณาระเบียบวาระการประชุมสภาผู้แทนราษฎรประจําสัปดาห์ เพื่อกําหนดแนวทางการดําเนินงานในเรื่องต่าง ๆ แล้วนำเสนอต่อคณะรัฐมนตรี

ดังนั้น ประธานวิปรัฐบาลและวิปรัฐบาล จึงเปรียบเสมือนคณะผู้ประสานงานคณะหนึ่งเป็น ศูนย์กลาง ที่คอยควบคุมจัดการให้กิจการดำเนินไปอย่างเรียบร้อย และเป็นกลไกสำคัญทางการเมือง หากมี ประธานวิปรัฐบาล ที่เก่งกาจและ รู้ทัน ฝ่ายตรงข้ามก็จะทำให้ฝ่ายตนมีประสิทธิภาพเหนือ ดังสำนวนที่ว่า รู้เขารู้เรา รบร้อยครั้งชนะร้อยครั้ง

เมื่อ "ประธานวิปรัฐบาล" เป็นตัวสำคัญในการคุมเกมในสภา นอกจากได้คนที่เก่งอย่างที่ว่ามาข้างต้นแล้วยังต้องได้คนที่รัฐบาลวางใจได้ด้วยเพราะประธานวิปรัฐบาล สามารถเล่นเกมป่วนในสภาหรือทำให้สภาล่ม และยิ่งถ้าเป็นร่างกฎหมายสำคัญของรัฐบาลด้วยแล้ว หากถูกสภาตีตก ก็ทำให้นายกฯต้องถึงขั้นต้องลาออกหรือยุบสภาเลยทีเดียว  

ขั้นตอนและอำนาจแต่งตั้งประธานวิปรัฐบาล

วิษณุ เครืองาม รองนายกฯ มือกฎหมายรัฐบาลหลายยุค บอกว่า"ประธานวิปรัฐบาล" เป็นกรรมการของรัฐบาล  ขั้นตอนคือ พรรคร่วมรัฐบาลจะต้องหารือ แต่ถ้าเป็นคนของพรรคหลักหรือพรรคแกนนำรัฐบาลก็จะดี และเสนอชื่อมาที่รัฐบาล จากนั้นนายกฯ จะเป็นผู้เซ็นลงนามการแต่งตั้ง 

และเมื่อสืบค้นไปจะพบว่า เคยมีความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา ตีความไว้ว่า การแต่งตั้งคณะทำงานประสานงานร่วมรัฐบาลหรือวิปรัฐบาล นอกจากเป็นอำนาจของ"นายกรัฐมนตรี"แล้วเป็นอำนาจของคณะรัฐมนตรีในการแต่งตั้ง

แปลความง่าย ๆ ก็คือ อำนาจในการแต่งตั้ง ประธานวิปรัฐบาล ลำดับแรกเป็นของ "นายกรัฐมนตรี"  แต่ถ้า "นายกรัฐมนตรี" ไม่เซ็นแต่งตั้งเอง ก็นำเข้า คณะรัฐมนตรี พิจารณาแต่งตั้งซึ่งก็จบที่ "นายกฯ" อยู่ดี เพราะคณะรัฐมนตรี ก็คงไม่หัก"นายกฯ" อยู่แล้ว 

สรุปขั้นตอนแต่งตั้งประธานวิปรัฐบาลกรณีนี้ ก็คือ พรรคพลังประชารัฐ ส่งชื่อตัวประธานวิปรัฐบาลมาที่นายกฯ เพื่อให้ "นายกฯ"เซ็นแต่งตั้ง ซึ่งแนวปฏิบัติที่ผ่านมาก็เป็นเช่นนี้ 

คำถามอยู่ที่ว่าเป็นการเหมาะสมหรือไม่ที่ให้อำนาจ "นายกรัฐมนตรี" ซึ่งเป็นฝ่ายบริหารเป็นผู้แต่งตั้งประธานวิปรัฐบาล เพราะประธานวิปรัฐบาลมักมาจาก ส.ส.ซึ่งเป็นฝ่ายนิติบัญญัติ แม้จะเป็น ส.ส. ของรัฐบาลแต่ก็เป็นส่วนของรัฐบาลที่ทำงานในสภา ประสานงานของสภาซึ่งเป็นฝ่ายนิติบัญญัติกับรัฐบาลจึงควรที่ให้ประธานรัฐสภา ซึ่งเป็นฝ่ายนิติบัญญัติ เป็นผู้แต่งตั้งวิปรัฐบาลหรือไม่