เดือด ปมร้อนวัคซีนบริจาค "Moderna" มธ.โต้ กต.หมกเม็ด แจ้งเงื่อนไขไม่หมด

อีกหนึ่งประเด็นร้อนที่ยังไม่จบ คือเรื่องการรับบริจาควัคซีน "Moderna" จากประเทศโปแลนด์ จำนวน 1.5 ล้านโดส ที่ทางโรงพยาบาลธรรมศาสตร์ ได้แถลงยุติการรับมอบ เนื่องจากติดปัญหา ที่ทางกระทรวงการต่างประเทศ ไม่ได้ทำหนังสือรับรองไปยังโปแลนด์ และในส่วนของกระทรวงการต่างประเทศ ก็ได้แถลงโต้ว่า เนื่องจากธรรมศาสตร์ ทำผิดเงื่อนไข ที่มีการแบ่งสัดส่วนวัคซีนให้กับเอกชนนำไปจำหน่าย 

  
ล่าสุด เพจ "โรงพยาบาลสนามธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ" ได้โพสต์ข้อความตอบโต้อีกครั้ง ระบุว่า วันนี้ (2 พ.ย.2564) กระทรวงการต่างประเทศได้ต่อความให้ยาวขึ้นอีก ด้วยการออกแถลงการณ์ว่า เหตุผลที่ไม่ออกหนังสือรับรองให้ธรรมศาสตร์นั้น มี 2 ประการ คือ หนึ่ง ไม่มีความยินยอมจากบริษัทผู้ผลิตวัคซีน ในการที่พวกเราจะไปขอรับบริจาค Moderna มาใช้ในประเทศไทยประการหนึ่ง และอีกประการหนึ่ง กต. แถลงว่า ได้ทราบว่าในจำนวนวัคซีน 1.5 ล้านโดส ที่จะได้รับบริจาคมานั้น ธรรมศาสตร์จะนำมาฉีดให้ประชาชนทั่วไป โดยไม่คิดค่าใช้จ่ายใด ๆ เพียง 500,000 โดส ส่วนอีก 1 ล้านโดส จะให้เอกชนที่เป็นคู่สัญญากับ มธ. นำไปจำหน่าย โดยเรียกเก็บเงิน กต.เกรงว่าจะเกิดความเสียหายแก่ประเทศ และขัดเจตนาของทางโปแลนด์ และประเทศไทยจะเสียชื่อเสียง จึงไม่ยอมออกจดหมายรับรอง

การขอรับบริจาคให้แก่ มธ. ข้อสังเกตเบื้องต้นของพวกเราก็คือ กต.ไม่เคยแจ้งเหตุผล ข้อหลังนี้ให้พวกเราทราบมาก่อนเลย ทั้งด้วยวาจา ผ่านตัวแทนที่ได้รับมอบหมายให้ดีลกับ มธ. และไม่เคยสอบถามรายละเอียดใด ๆ เกี่ยวกับ "การค้าวัคซีน" นี้ มายัง มธ.เลย แม้ในจดหมายที่เป็นทางการ ที่ทาง กต.ตอบมายังอธิการบดี มธ. ก็ไม่เคยแจ้งพวกเรา ซึ่งเป็นหน่วยงานภาครัฐด้วยกันว่า เกรงจะมีปัญหาเรื่องนี้ (เพราะหากแจ้งเช่นนั้น มธ . คงจะได้เข้าปรึกษาหารือกับ กต. และหาแนวทางอื่นในการดำเนินการร่วมกัน เพื่อประโยชน์ของประเทศได้ทันท่วงที) คำอธิบายเหตุผลเรื่องนี้ เพิ่งมาปรากฎขึ้นในวันที่ 2 พย.นี้เอง ต่อเหตุผลทั้งสองข้อ ที่ กต. แจ้งว่า เป็นเหตุผลที่ทำให้ไม่สามารถรับรองการรับบริจาคให้แก่ธรรมศาสตร์

ประเด็นแรก เรายืนยันว่า ได้แจ้งแก่ผู้แทนที่ กต. มอบให้เป็นผู้ประสานงานว่า พวกเรากำลังดำเนินการเพื่อขอความเห็นชอบจากบริษัทผู้ผลิตวัคซีน ในการที่จะให้ความเห็นชอบที่โปแลนด์จะบริจาค Moderna ให้แก่ มธ.ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐในประเทศไทย ซึ่งได้ดำเนินการคู่ขนานไปกับการขอให้ทาง กต. ทำจดหมายแจ้งไปยังโปแลนด์อยู่แล้ว การให้ความยินยอมนี้ จะเกิดขึ้นด้วยซ้ำ หากมีจดหมายจาก กต.รับรองสถานะของธรรมศาสตร์อีกทางหนึ่งด้วย

ประเด็นที่สอง เรื่องการแบ่งวัคซีนอีก 1 ล้านโดส ให้เอกชนคู่สัญญานำไปจำหน่ายนั้น เราได้แจ้งแก่ผู้แทน กต.ตั้งแต่ต้นว่า การบริจาคครั้งนี้ เป็นการบริจาควัคซีนจากคลังสำรองในโปแลนด์ ผู้รับบริจาคจะต้องส่งคณะผู้เชี่ยวชาญไปตรวจสอบสภาพ สถานะ และลอตการผลิต ตลอดจนจัดเตรียม dossier ในการจัดส่งและตรวจสอบ จัดการในเรื่อง logistic ในการนำวัคซีนไปยังสนามบิน จัดการในเรื่องการขนส่ง การประกันภัยวัคซีน พิธีการศุลกากร และการบริหารจัดการคลังเก็บวัดซีนในประเทศ ตลอดทั้งการประกันภัยผลข้างเคียงจากการได้รับวัคซีนเอง ซึ่งค่าใช้จ่ายในการดำเนินการเรื่องเหล่านี้ คิดเป็นเงินจำนวนหลายร้อยล้านบาท และในกรณีการรับบริจาค Astra Zeneca จากหลายประเทศ หลายครั้ง รัฐบาลไทยก็เคยเป็นผู้รับผิดชอบ
โดยใช้เงินงบประมาณของรัฐจ่ายไปทั้งหมด 

ในกรณีของธรรมศาสตร์ ซึ่งไม่มีงบประมาณแผ่นดินให้จ่ายได้ ดังกรณีที่รัฐรับบริจาค เราจึงได้ขอให้ภาคเอกชนคู่สัญญาของเรา เป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่ายทั้งหมดนี้ไป และตกลงว่า จะให้นำวัคซีน Moderna 1 ล้านโดส ออกไปกระจายฉีดให้ประชาชนทั่วไป โดยคิดค่าใช้จ่ายในการขนส่ง ประกันภัย และโลจิสติคที่เกี่ยวข้องได้ ตามราคาต้นทุนที่ได้จ่ายไปจริง (at cost ) โดยธรรมศาสตร์แจ้งผู้แทน กต. ว่า เราจะตั้งโต๊ะแถลงข่าว แจกแจงรายการต่าง ๆ พร้อมทั้งแสดงหลักฐานว่า "ค่าใช้จ่ายในการได้มาซึ่งวัคซีนบริจาค" ลอตนี้ มีจำนวนเท่าใด และจะขอให้ผู้ฉีดวัคซีนในส่วน 1 ล้านโดสนั้น ช่วยรับผิดชอบร่วมกัน ด้วยประเด็นที่สำคัญคือ เมื่อได้คำนวนค่าใช้จ่ายแล้ว เราได้เจรจาตกลงกับเอกชนคู่สัญญาว่า เมื่อหัก 5 แสนโดส ที่จะมอบให้ธรรมศาสตร์ และโรงพยาบาลเครือข่ายไปฉีดให้ผู้ที่มีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ โดยไม่เรียกเก็บค่าตอบแทนออกแล้ว วัคซีนอีก 1 ล้านโดสที่เหลือ ตกลงจะเรียกเก็บค่าใช้จ่ายในเรื่องการขนส่ง โลจิสติค และประกันภัย รวมเป็นจำนวนโดสละ 400 บาท เพื่อชดเชยค่าใช้จ่ายที่จ่ายไป โดยไม่มีงบประมาณภาครัฐรองรับ ซึ่งก็ต่ำกว่าราคา 1,100 บาท ที่เป็นราคาต้นทุนวัคซีน ที่หน่วยงานภาครัฐที่นำวัคซีนชนิดนี้เข้ามาในประเทศ เรียกเก็บจากสถานพยาบาลต่าง ๆ อยู่เป็นอย่างมาก "เราได้แจ้งหลักเกณฑ์และจำนวนค่าใช้จ่ายที่จะขอเรียกเก็บนี้ให้ผู้แทน กต. ทราบด้วยแล้วเช่นกัน"

ข้อที่พวกเรารู้สึกประหลาดใจมาก คือเหตุผลข้อที่ 2 ของ กต. ที่เพิ่งแถลงขึ้น เรื่องเกรงจะมีการนำวัคซีนไปจำหน่าย จะทำให้กระทบกระเทือนความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ  เป็นเหตุผลและความกังวล ที่ไม่เคยแจ้งหรือปรึกษากันก่อนเลย เพราะหากเรื่องนี้เป็นเงื่อนไขหลักในการออกหนังสือรับรองไปยังโปแลนด์ มธ. อาจจะหาทางขอความช่วยเหลือจากหน่วยงานอื่นภาครัฐที่เกี่ยวข้อง หรือมีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับงบประมาณและการเงิน ให้ช่วยรับภาระในค่าใช้จ่ายส่วนนี้ ซึ่งมีจำนวนไม่มาก เมื่อเทียบกับค่าใช้จ่ายในเรื่องวัคซีนที่ประเทศไทยได้จ่ายไปหลายหมื่นล้านบาทแล้วในปัจจุบัน เพื่อออกใช้แทนเอกชนไป เพื่อให้ได้วัคซีนที่ได้รับการยอมรับว่ามีคุณภาพ ลอตนี้ นำเข้ามาฉีดให้กับประชาชนอย่างกว้างขวางแล้วก็ได้

นี่คือข้อเท็จจริง และรายละเอียดเพิ่มเติม ที่ธรรมศาสตร์อยากจะสื่อสารกับผู้คนทั้งหลายให้ได้ทราบ ต่อจากข้อมูลบางส่วนที่ กต.ได้แถลงแล้วในวันนี้ท้ายที่สุด ข้อสรุปของเราก็คือ การดำเนินการเรื่องวัคซีนบริจาคจากโปแลนด์ได้ยุติลงแล้ว แต่ธรรมศาสตร์ก็จะยังคงเพียรพยายามที่จะช่วยจัดหาวัคซีนทางเลือก เข้ามาให้แก่ผู้คนทั้งหลายในประเทศนี้อยู่ต่อไป ตามกำลังความสามารถของเรา และด้วยความตั้งใจอย่างเต็มที่ ที่พวกเราอยากจะเป็นส่วนเล็ก ๆ ที่จะทำประโยชน์แก่ประชาชนผู้ทุกข์ยากเดือดร้อนอีกทางหนึ่งนอกจากที่รัฐได้ดำเนินการอยู่โดยตรง แต่สิ่งที่เรียนรู้จากเรื่องนี้ของพวกเราก็คือ ยากเหลือเกินที่องค์กรใดจะเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับเรื่องวัคซีนได้ ถ้าไม่ได้ดำเนินการในนามของรัฐ และใช้เงินงบประมาณแผ่นดิน จนทำให้ไม่อาจมีการเปรียบเทียบต้นทุน หรือราคาของการสั่งซื้อวัคซีนในแต่ละครั้งได้เลย
วันนี้ เราได้เรียนรู้บ้างแล้ว และจะยกเลิกความพยายามในการติดต่อขอรับบริจาควัคซีนในอีกหลายกรณีที่ได้ติดต่อประสานงานไว้แล้ว ถ้าพวกเราจะพยายามทำเรื่องนี้ต่อไปให้สำเร็จ คงจะเป็นการติดต่อเพื่อซื้อวัคซีนเข้ามาโดยตรงเพียงช่องทางเดียวเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม ต้องจับตาดูกันต่อไปว่า ปมร้อนประเด็นวัคซีนบริจาค "Moderna" จะจบลงอย่างไร กระทรวงการต่างประเทศจะออกมาตอบโต้อีกหรือไม่ แต่ดูไปดูมา ปมนี้ ไปคล้ายกับปมการนำเข้าวัคซีน "Pfizer" เมื่อครั้ง "หมอบุญ" จนสุดท้าย ก็กลายเป็นดีลทิพย์