รู้จักไหม "นกปากห่าง" ตัวพิฆาตประชากรหอยเชอรี่ ชาวนาปลื้ม

"นกปากห่าง" เป็นนกชนิดหนึ่งในวงศ์นกกระสา (Family Ciconiidae) มีการแพร่กระจายพันธุ์ในอินเดีย ศรีลังกา บังคลาเทศ ปากีสถาน เมียนมา ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ในอดีตนกปากห่างเป็นนกอพยพมาทำรังวางไข่ในประเทศไทย อาศัยตามแหล่งน้ำจืด ทุ่งนา หนองน้ำ ชายบึง พื้นที่เกษตร อาหารหลักเป็นสัตว์จำพวกหอยฝาเดียว รองลงมาคือ กบ เขียด ปลา โดยนกปากห่างถือว่าเป็นตัวควบคุมประชากรหอยเชอรี่ได้ดี

ปัจจุบันมีบางกลุ่มประชากรเป็นนกประจำถิ่นและมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น แพร่กระจายมากขึ้นทั่วภูมิภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะในพื้นที่ราบลุ่มในภาคกลางและภาคเหนือตอนล่าง เนื่องจากนกปากห่างมีการทำรังแบบเป็นกลุ่ม (Colony) ส่งผลกระทบต่อทัศนียภาพ ชุมชนโดยรอบ สร้างความเสียหายต่อพื้นที่ทางการเกษตร โดยการที่นกรวมตัวกันเป็นจำนวนมากเกิดการสะสมของมูลนกและซากนกหรือลูกนกที่ตายแล้วอยู่ในบริเวณเดียวกัน เป็นแหล่งเกิดแบคทีเรีย ไวรัส รวมไปถึงเชื้อโรคต่างๆ เป็นสาเหตุนำพาให้เกิดโรคได้ หากมองในเรื่องของความหลากหลาย ถือว่าเป็นแหล่งที่รวบรวมความหลากหลายระดับพันธุกรรม ดังนั้นการรวบรวมข้อมูลติดตามการเปลี่ยนแปลงการทำรังวางไข่ของนกอยู่ตลอดเวลาทั้งในแง่ของชนิดพันธุ์ จำนวนประชากร การเปลี่ยนแปลงของถิ่นอาศัยหรือแหล่งทำรังวางไข่จะเป็นข้อมูลพื้นฐานในการจัดการและควบคุมประชากรหรือเฝ้าระวังในเรื่องของโรคระบาดอีกด้วย

สำหรับวนอุทยานนครไชยบวร ตั้งอยู่ในพื้นที่ ตำบลท่าเสา อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร มีเนื้อที่ประมาณ 1,080 ไร่ ปัจจุบันอยู่ในความดูแลของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบถึงราบลุ่ม ลักษณะพรรณพืชส่วนใหญ่เป็นไม้วงศ์ยาง ไม้เด่น คือ ต้นยางนา (Dipterocarpus alatus) ที่มีขนาดใหญ่ เส้นรอบวงของลำต้นโดยเฉลี่ย 200 - 300 เซนติเมตร ขึ้นตามธรรมชาติปกคลุมพื้นที่อยู่อย่างหนาแน่นหรืออยู่ในบริเวณเดียวกันเป็นกลุ่มทั่วพื้นที่ ไม้พื้นล่างเป็นไม้ไผ่ชนิดต่างๆ นับเป็นพื้นที่ป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์มากของจังหวัดพิจิตร บริเวณวนอุทยานนครไชยบวรนั้น มีนกปากห่างทำรังวางไข่ และมีการใช้พื้นที่ในการทำรังวางไข่ซ้ำเป็นประจำทุกปี โดยมีจำนวนประชากรในแหล่งทำรังวางไข่ในหนึ่งฤดูกาลนี้มากกว่า 3,000 ตัว นับเป็นพื้นที่อนุรักษ์ที่รวบรวมความหลากหลายทางด้านพันธุกรรมที่ดี จึงเป็นพื้นที่ที่สำคัญอย่างยิ่งในการศึกษาประชากร นิเวศวิทยา พฤติกรรมการทำรังวางไข่เป็นกลุ่มขนาดใหญ่และพฤติกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับนกปากห่าง