พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชปรีชาญาณในเรื่องของดนตรี ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองเพลงตั้งแต่ยังทรงเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช รวมบทเพลงพระราชนิพนธ์ทั้งสิ้น 48 เพลง จากฝีพระหัตถ์ของพระองค์
"เแสงเทียน" เป็นเพลงพระราชนิพนธ์เพลงแรก ทรงพระราชนิพนธ์ในเดือนเมษายน พุทธศักราช 2489 ครั้งดำรงพระราชอิสริยยศ เป็นสมเด็จพระอนุชาธิราช ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธ์เพ็ญศิริ ทรงนิพนธ์คำร้องภาษาไทย แต่เนื่องจากมีพระราชประสงค์ที่จะทรงแก้ไขทำนองและคอร์ดบางตอนจึงยังไม่โปรดเกล้าฯ พระราชทานให้นำออกมาบรรเลงในเวลานั้น ซึ่งศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร เล่าว่า “...สมเด็จพระอนุชาฯ (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ) ตรัสว่าเพลงแสงเทียนนี้เศร้าเกินไปในตอนท้ายๆ คล้ายๆ ว่าทนทรมานมามากแล้วจะกราบลา...” ท่านจักรพันธ์ฯ จึงกราบบังคมทูลว่า “...เนื่องจากเป็นเพลงบลูส์ เพลงบลูส์ของอเมริกันนิโกรก็เศร้าๆ อย่างนี้...” แต่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรับสั่งว่า “...ถึงแม้จะเศร้าก็จริง แต่ตอนท้ายของเพลงนั้น เขาต้องมีปรัชญาชีวิตว่าจะต่อสู้ต่อไป ยังมีความหวังอยู่...” ต่อมาได้พระราชทานให้นำออกมาบรรเลงครั้งแรกพุทธศักราช 2490 และในพุทธศักราช 2496 นางสาวสดใส วานิชวัฒนา (รองศาสตราจารย์สดใส พันธุมโกมล) ประพันธ์คำร้องภาษาอังกฤษถวาย
บทความนี้เขียนขึ้นเพื่อขอร่วมถวายอาลัยและน้อมรำลึกถึงความสุขที่ได้รับจากพระมหากรุณาธิคุณ ผ่าน ‘บทเพลงพระราชนิพนธ์ในดวงใจเพลงแรกและเพลงสุดท้าย’ โดยหวังว่าดนตรีของพระองค์ ความไพเราะจากท่วงทำนองของดนตรี ความสละสลวยลึกซึ้งของภาษา และความหมายอันงดงามที่ซ่อนอยู่ในนั้น จะช่วยให้เราได้ระลึกไว้ว่าพระองค์จะทรงอยู่ในหัวใจของผู้ที่มีความรักในพระองค์อย่างเปี่ยมล้นอยู่เสมอ
ทั้งนี้ ในระยะหลังพระองค์มีพระราชกรณียกิจมากมาย ทำให้พระองค์ทรงไม่มีเวลาที่จะทรงพระราชนิพนธ์เพลงใหม่ๆออกมา เพลงสุดท้ายที่พระองค์ทรงพระราชนิพนธ์ออกมาคือเพลง "เมนูไข่" เป็นเพลงแนวสนุกสนาน เนื้อร้องโดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีพระราชทานเป็นของขวัญวันพระราชสมภพครบ 72 พรรษาแด่ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาส ราชนครินทร์ เมื่อ พ.ศ. 2538
ข่าวที่เกี่ยวข้อง