21 สิงหา ไทยใช้เงิน "สตางค์" มีพระบรมรูปพระมหากษัตริย์บนเหรียญครั้งแรก

ในอดีตเรามีการใช้ “เงินตรา”เพื่อแลกเปลี่ยนซื้อขายสินค้าและของใช้มายาวนาน ไม่ว่าจะเป็นเงินตราทวารวดี เงินตราศริวิชัย จนมาถึงสมัยราชอาณาจักรสุโขทัยที่ได้ผลิตเงินตราขึ้นใช้ในระบบเศรษฐกิจที่เรียกว่า เงินพดด้วง นอกจากนี้ยังใช้ "เบี้ย" เป็นเงินปลีกสำหรับแลกเปลี่ยนสินค้าราคาต่ำ  โดยเงินพดด้วงในยุคนั้นมักมีตราประทับไว้มากกว่า 2 ดวง และเป็นรูปสัตว์ชั้นสูง เช่น วัว กระต่าย หอยสังข์ และราชสีห์ เป็นต้น

จนมาถึงยุคกรุงศรีอยุธยา สมัยนี้ยังคงใช้เงินพดด้วงเป็นเงินตรา แต่หลวงผูกขาดในการผลิต โดยลักษณะของเงินพดด้วงในสมัยนี้จะคล้ายเงินพดด้วงในสมัยสุโขทัย แต่ตรงปลายขาที่งอจรดกันไม่แหลมเหมือนเงินพดด้วงสุโขทัย ตราที่ประทับส่วนใหญ่เป็นตราจักรและตราประจำรัชกาล เช่น ครุฑ ช้าง ราชวัตร พุ่มข้าวบิณฑ์  ส่วนสมัยกรุงธนบุรี จะยังคงใช้เงินพดด้วงเช่นครั้งกรุงเก่า สันนิษฐานว่ามีการผลิตเงินพดด้วงขึ้นใช้เพียง 2 ชนิดคือ เงินพดด้วงตราตรีศูลและตราทวิวุธ

 

 

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• วิวัฒนาการ "เหรียญบาท"
• เจ๋ง เครื่องแลกเงิน ตปท.อัตโนมัติ ไร้ธรรมเนียม
• อย่าใช้เงินสด-เหรียญ อันตรายมาถึง

 

เมื่อเข้าสู่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ในปี พ.ศ. 2325 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงย้ายเมืองหลวงจากกรุงธนบุรี มาอยู่ฝั่งตรงข้ามคือ กรุงเทพมหานคร และสถาปนาราชวงศ์จักรีขึ้น เงินตราที่ใช้ในยุคต้นๆ ยังคงใช้เงินพดด้วง โดยที่ตราประทับบนเงินพดด้วงคือตราจักร ซึ่งเป็นตราประจำแผ่นดิน และตราประจำรัชกาล ซึ่งได้แก่ รัชกาลที่ 1 ใช้ตราบัวอุณาโลม รัชกาลที่ 2 ใช้ตราครุฑ รัชกาลที่ 3 ใช้ตราปราสาท

จนเมื่อรัชสมัยของรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการใช้ตรามงกุฎ โดยมีการค้าระหว่างไทยกับต่างประเทศที่ขยายตัวอย่างรวดเร็ว มีพ่อค้าชาวต่างประเทศเข้ามาค้าขายและได้นำเงินเหรียญมาแลกกับเงินพดด้วงจากรัฐบาลไทยเพื่อนำไปซื้อสินค้าจากราษฎร แต่ด้วยเหตุที่เงินพดด้วงผลิตด้วยมือจึงทำให้มีปริมาณไม่เพียงพอกับความต้องการ ส่งผลให้เกิดความไม่สะดวกและการค้าของประเทศเสียประโยชน์ พระองค์จึงมีพระราชดำริที่จะเปลี่ยนรูปเงินตราของไทยจากเงินพดด้วงเป็น เงินเหรียญ

 

 

 

 

 

นอกจากนี้ยังโปรดเกล้าให้จัดทำเหรียญกษาปณ์จากเครื่องจักรขึ้นเป็นครั้งแรก เรียกกันว่า "เหรียญเงินบรรณาการ" ในขณะเดียวกันคณะทูตก็ได้สั่งซื้อเครื่องจักรทำเงินจากบริษัท เทเลอร์ เข้ามาในปลายปี 2401 พระองค์จึงโปรดเกล้าให้สร้างโรงงานผลิตเหรียญกษาปณ์ขึ้นที่หน้าพระคลังมหาสมบัติ ในพระบรมมหาราชวัง พระราชทานนามว่า "โรงกระสาปณ์สิทธิการ"

 

 

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการเปลี่ยนแปลงทางการเงินที่สำคัญ โดยมีพระราชดำริว่า มาตราของไทยที่ใช้อยู่ในขณะนั้น คือ ชั่ง ตำลึง บาท สลึง เฟื้อง เป็นระบบที่ยากต่อการคำนวณและการจัดทำบัญชี จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปรับปรุงใหม่ โดยใช้หน่วยเป็นบาท และ ”สตางค์” คือ 100 สตางค์ เป็น 1 บาท โดยออกประกาศอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2441 อันเป็นมาตราเงินตราไทยมาจนถึงปัจจุบัน  นอกจากนี้ยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำพระบรมรูปของพระองค์ประทับลงบนเหรียญ ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่มีการนำพระบรมรูปของพระมหากษัตริย์ไทยประทับลงบนเหรียญกษาปณ์อีกด้วย

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก http://www.royalthaimint.net และ พิพิธภัณฑ์กรมธนารักษ์