ข่าว

ถอนแล้วงานวิจัย "ฟ้าทะลายโจร" ลดปอดอักเสบ โควิด-19 ได้ ป้องกันสำคัญผิด

เกาะติดข่าวสาร >> คมชัดลึก ออนไลน์
logoline

ทีมวิจัยชาวไทยถอนงานที่กำลังรอตีพิมพ์ งดเผยแพร่ไว้ก่อน ผิดพลาดในการคำนวณ "ฟ้าทะลายโจร" ลดปอดบวมได้ไม่แตกต่างจากการใช้ยาหลอก ต้องวิจัยใหม่กลุ่มใหญ่กว่าเดิม

นายแพทย์ สันต์ ใจยอดศิลป์ ศัลยแพทย์หัวใจและผู้เชี่ยวชาญเวชศาสตร์ครอบครัว โพสต์เฟซบุ๊ก นพ. สันต์ ใจยอดศิลป์ ระบุ เมื่อวานนี้ ทีมผู้วิจัย (ชาวไทย) ซึ่งได้ทำวิจัยแบบสุ่มตัวอย่างแบ่งกลุ่มเปรียบเทียบ (RCT) ที่สรุปผลได้ว่า "ฟ้าทะลายโจร" ใช้รักษา โควิด-19 แล้วมีผลดีลดการเกิด "ปอดอักเสบ" ได้ ได้ขอถอนนิพนธ์ต้นฉบับของตนเองที่รอตีพิมพ์กลับคืนจากคลังวารสารรอตีพิมพ์ (medRxiv) ด้วยเหตุผลว่า มีความผิดพลาดในการคำนวณค่านัยสำคัญของความแตกต่าง (p-value) จึงของดการเผยแพร่ไว้ก่อน เพื่อป้องกันการนำผลวิจัยไปใช้ด้วยสำคัญผิด

 

ฟ้าทะลายโจร, โควิด-19, ปอดอักเสบ

 

 

นายแพทย์ สันต์ ระบุเพิ่มเติม เจาะลึกลงไปอีกหน่อย ก็คือ ในงานวิจัยนั้นรายงานว่า กลุ่มผู้ใช้ "ฟ้าทะลายโจร" 29 คน เป็น "ปอดอักเสบ" 0 คน กลุ่มที่ใช้ยาหลอก 28 เป็นปอดอักเสบ 3 คน คำนวณนัยสำคัญของความแตกต่างได้ p=<0.039 ซึ่งเป็นความแตกต่างที่มีนัยสำคัญ (ตัดกันที่ p=<0.05) แต่หากคำนวณอย่างถูกต้องแท้จริงแล้ว ค่านัยสำคัญจริง ๆ คือ p=0.1 แปลไทยให้เป็นไทย ก็คือ จะต้องเปลี่ยนคำสรุปว่า “ยังสรุปไม่ได้ว่าการใช้ฟ้าทะลายโจรลดปอดบวมได้แตกต่างจากใช้ยาหลอกหรือไม่”

ท่านผู้อ่านอาจคิดแย้งว่า “..อ้าว..ได้ไง ก็กลุ่มหนึ่งเป็นปอดบวมสามคน อีกกลุ่มหนึ่งไม่เป็นเลย ต่างกันเห็น ๆ จะมาสรุปว่าไม่ต่างกันได้อย่างไร”

หิ..หิ ใจเย็น ๆ ครับคุณพี่ เรากำลังเล่นกับวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นระบบความเชื่อที่ให้ความสำคัญกับโอกาสเป็นไปได้ (probability) และนัยสำคัญของความแตกต่าง (significantly difference) โดยกำหนดกฎกติกามารยาทร่วมกันขึ้นมาว่า หากค่า p ต่ำกว่า 0.05 ให้ถือว่าเป็นความแตกต่างที่มีนัยสำคัญ หากต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญ ก็ถือเอาแบบสมมุติว่าคือ ไม่แตกต่างกัน เออ..งงแมะ

 

“..แล้วค่า p นี้มันได้มาอย่างไร เรื่องใหญ่ขนาดนี้ทำไมจึงคำนวณผิดได้”

หิ หิ ใจเย็นครับ ตอบว่า สมัยนี้ค่า p ได้มาจากการจิ้มค่าต่าง ๆ ที่ได้จากการวิจัยเข้าไปในคอมฯ แล้วคอมฯ ก็คำนวณตามสูตรออกมาให้ หากได้ค่าผิดไม่ได้หมายความว่าคอมฯ คำนวณผิดนะ แต่หมายความว่า..จิ้มผิด ซึ่งเรื่องแบบนี้เกิดขึ้นเป็นประจำ เดี๋ยวต้องขอถอนต้นฉบับกลับ เดี๋ยวต้องเขียนคำแก้ไขไปตีพิมพ์ต่อท้าย นี่เป็นวิถีชีวิตปกติของนักวิจัย

“..แล้วทำอย่างไรจะให้มันเกิดความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญขึ้นมาได้ละ”

ตอบว่า ก็ต้องทำวิจัยใหม่ โดยขยายกลุ่มตัวอย่างให้ใหญ่ขึ้น วิธีการรักษาที่ให้ผลแตกต่างกัน หากทำวิจัยเปรียบเทียบโดยใช้กลุ่มตัวอย่างเล็กจะมองไม่เห็นความแตกต่างนั้น แต่หากกลุ่มตัวอย่างใหญ่ขึ้น ก็จะเห็นความแตกต่างนั้นโดยง่าย เพราะค่า p-value ออกแบบไว้ชดเชยความเล็กของกลุ่มตัวอย่าง ยิ่งกลุ่มตัวอย่างเล็ก ยิ่งยากจะเห็นความแตกต่างผ่านค่า p-value แต่ในทางกลับกัน หากใช้กลุ่มตัวอย่างใหญ่เว่อร์เกินความจำเป็น ก็จะกลายเป็นความเซ่อทางการวิจัย คือ เสียเงิน เสียเวลา และเดือดร้อนอาสาสมัครมากโดยใช่เหตุ

 

ประเด็นไม่ใช่อยู่ที่ทำไมจิ้มคอมฯ ผิด แต่ประเด็นอยู่ที่มันจำเป็นต้องทำการวิจัยนี้ซ้ำใหม่ด้วยกลุ่มตัวอย่างที่ใหญ่ขึ้นกว่าเดิม เพราะตราบใดที่ โควิด-19 ยังมีโดยวัคซีนยังไม่มา เรื่องนี้ก็จะยังคงเป็นเรื่องใหญ่ เป็นเรื่องคอขาดบาดตาย และเป็นเรื่องระดับชาติ เพราะ "ฟ้าทะลายโจร" รักษาโควิดได้จริงหรือไม่ เป็นเรื่องสำคัญ หากฟ้าทะลายโจรรักษาโควิดได้จริง เราก็จะได้อาศัยฟ้าทะลายโจรนำพาชาติให้พ้นภัย (หิ..หิ พูดเหมือนจอมพลตราไก่เลย)

ตัวหมอสันต์เองกำลังดูลาดเลาที่จะลุ้นให้เกิดงานวิจัยนี้ โดยกำลังพูดคุยหารือกับ ผอ.รพ.มวกเหล็ก ผอ.ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ เขต 4 (สระบุรี) และเซียนด้านการวิจัยทางการแพทย์ท่านหนึ่งในเมืองหลวง เรื่องสปอนเซอร์ที่จะดูแลค่าใช้จ่ายในการวิจัยนั้นไม่หนักใจ แต่เกรงใจที่ต้องไปรบกวนน้อง ๆ ที่หน้างาน ซึ่งทุกวันนี้งานรูตีนเขาก็อ๊วกรับประทานกันอยู่แล้ว จะพูดกับแต่ละคนทีนึงก็ต้องรอท่านกลับเข้าบ้านกันก่อน ซึ่งก็ไม่เคยต่ำกว่าสามทุ่ม แต่แม้จะเกรงใจก็คิดว่าจะเดินหน้าทำ เพราะหากไม่ทำ เราก็จะยักตื้นติดกึก ยักลึกติดกัก กันอยู่ตรงนี้ ไปไหนต่อไม่ได้ ส่วนจะทำวิจัยครั้งนี้ได้สำเร็จหรือไม่ ก็ต้องตามลุ้นกันต่อไป

 

 

ในระหว่างที่งานวิจัยใหม่นี้ยังไม่ออกมา ชาวไทยเราก็ต้องอาศัยข้อสรุปใหม่ล่าสุดที่ว่า “ยังไม่ทราบว่าฟ้าทะลายโจรลดปอดบวมในคนไข้ โควิด-19 ได้แตกต่างจากยาหลอกหรือไม่” ไปพลาง ๆ ก่อนนะครับ และที่หมอสันต์เคยบอกว่า หลักฐานวิทยาศาสตร์สนับสนุนการใช้ฟ้าทะลายโจรรักษาโควิดตอนนี้มีมากพอแล้วนั้น ก็ต้องถอนคำพูด และขอใช้คำพูดใหม่ว่า “หลักฐานวิทยาศาสตร์สนับสนุนการใช้ฟ้าทะลายโจรรักษาโควิดตอนนี้ยังมีไม่พอ ต้องรอการวิจัยซ้ำด้วยกลุ่มตัวอย่างที่ใหญ่ขึ้น” นพ. สันต์ ใจยอดศิลป์ ระบุ

ป.ล. หลังเขียนบทความนี้ไม่กี่ชั่วโมง ผมก็ได้ทราบทางหลังไมค์อย่างไม่เป็นทางการว่า สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ (ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล) กำลังจะทำงานวิจัยเดียวกันนี้อยู่พอดี ฮี่..ฮี่ สบายหมอสันต์เขาแล้ว ผมเปลี่ยนแผนเป็นนั่งรอดีกว่า

บรรณานุกรม

1. Efficacy and safety of Andrographis paniculata extract in patients with mild COVID-19: A randomized controlled trial. Kulthanit Wanaratna, Pornvimol Leethong, Nitapha Inchai, Wararath Chueawiang, Pantitra Sriraksa, Anutida Tabmee, Sayomporn Sirinavinmed. medRxiv 2021.07.08.21259912; doi: https://doi.org/10.1101/2021.07.08.21259912

 

logoline

ข่าวที่น่าสนใจ