เข้าใจง่าย "พยาธิตืดหมู - พยาธิตืดวัว" แตกต่างกันอย่างไร

วันที่ 1 เม.ย. 2564 เฟซบุ๊ก "โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน (Hospital for Tropical Diseases)" โพสต์ข้อความระบุว่า เมื่อช่วงเดือนมีนาที่ผ่านมา มีการพบพยาธิตืดวัว "ยาว 18 เมตร" (โห...อยู่ยังไงนั่น) วันนี้ทาง รพ.จะมาแนะนำให้รู้จักกับพยาธิตืดหมู และตืดวัว แบบเข้าใจง่ายๆกัน

 

พยาธิตัวตืด (Tapeworm) เป็นพยาธิที่พบได้ทั่วโลก ชนิดที่พบบ่อยได้แก่ พยาธิตัวตืดหมู และพยาธิตืดวัว

พยาธิตืดวัวจะพบได้บ่อยกว่าพยาธิตืดหมู โดยเฉพาะในประเทศที่มีการเลี้ยงหมู วัว ควาย และนิยมรับประทานทั้งหมู เนื้อวัว และเนื้อควาย

ไข่ มีลักษณะกลมสีน้ำตาลเหลือง เมื่อหมูหรือวัวกินไข่ของพยาธิตัวตืดเข้าไป ไข่จะฟักเป็นพยาธิตัวอ่อนในลำไส้แล้วไชเข้ากระแสเลือดไปอยู่ในกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย และอวัยวะอื่นๆของหมูหรือวัว ลักษณะเป็นถุงน้ำใสเล็กๆขาวๆ คล้ายเม็ดสาคู มีหัวของพยาธิอยู่ภายใน ซึ่งเป็นระยะติดต่อ เมื่อคนกินหมูหรือวัวที่มีเม็ดสาคูโดยไม่ปรุงสุก หรือสุกๆดิบๆ พยาธิตัวอ่อนจะโผล่หัวออกมา และเจริญเติบโตเป็นพยาธิเต็มวัย เกาะติดอยู่กับผนังลำไส้เล็กโดยมีปล้องยาวออกไปเรื่อยๆ พยาธิตัวเต็มวัยทำให้เกิดอาการท้องอืด อาหารไม่ย่อย เบื่ออาหาร รวมทั้งคลื่นไส้ อาเจียน และซีด จากภาวะโลหิตจาง

พยาธิตัวเต็มวัยจะอาศัยอยู่ในลำไส้เล็กของคน จะใช้ส่วนหัวเกาะที่ผนังลำไส้ และปล่อยให้ลำตัวแขวน เคลื่อนไหวเป็นอิสระในลำไส้ พยาธิตัวตืดมีลักษณะตัวแบนๆคล้ายเส้นบะหมี่

พยาธิตืดหมูมีขนาดเล็กและสั้นกว่าพยาธิตืดวัว โดยมีขนาดประมาณ 2-4 เมตร ส่วนพยาธิตืดวัวโดยปรกติจะมีขนาดยาว 5-10 เมตร

พยาธิจะสลัดปล้องสุกเป็นท่อนๆออกมาเป็นคราวปนออกมากับอุจจาระ สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า บางครั้งปล้องพยาธิอาจไชออกมาจากรูก้น ทำให้คนไข้รู้สึกคันก้น ภายในปล้องพยาธิเต็มไปด้วย ไข่พยาธิ เมื่อปล้องพยาธิแตก ไข่จะออกมากับอุจจาระและกระจายอยู่ตามพื้นดิน

(มี.ค.2564 ศูนย์วิจัยโรคปรสิต, สำนักวิชาแพทยศาสตร์, มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี พบพยาธิตืดวัวยาว 18 เมตร)

 

 

 

การติดโรค

เมื่อคนกินไข่ของพยาธิตืดหมูที่ปนเปื้อนในอาหาร ผักสด ผลไม้ หรือน้ำเข้าไป หรือเกิดการขย้อนปล้องสุกของพยาธิตืดหมูที่อยู่ในลำไส้กลับขึ้นไปในกระเพาะอาหาร จะทำให้พยาธิตัวอ่อนในไข่ฟักตัวออกมาแล้วไชเข้ากระแสเลือด ไปเติบโตเป็นถุงตัวตืด ลักษณะแบบเดียวกับเม็ดสาคูในเนื้อหมู สามารถพบตามกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย แม้แต่กล้ามเนื้อหัวใจ รวมถึงอวัยวะอื่นๆของร่างกาย เช่น สมอง หรือบางครั้งอาจคลำเป็นเม็ดๆใต้ผิวหนัง

ส่วนพยาธิตืดวัวจะไม่ทำให้เกิดโรคถุงพยาธิตืดวัวในคน เนื่องจากพยาธิตัวอ่อนที่ฟักออกมาจากไข่พยาธิตืดวัวมักจะตายหากอยู่ในคน ทำให้ไม่เกิดอันตรายเหมือนกินไข่พยาธิตืดหมู

"อาการของโรคถุงพยาธิตืดหมูขึ้นสมองมีได้หลายอย่าง แล้วแต่ว่าถุงพยาธิไปอยู่บริเวณใดของสมอง และมีจำนวนมากน้อยเท่าใด ถ้ามีถุงพยาธิตืดจำนวนมากในสมองอาจทำให้เสียชีวิตได้"

 

อาการ

ระยะแรกๆมักจะไม่มีอาการ เมื่อมีพยาธิสะสมมากๆเป็นเวลานานจะทำให้เกิดอาการ เช่น ท้องอืด แน่นท้อง เจ็บบริเวณชายโครงขวา ออกร้อนบริเวณหน้าท้อง ถ้าปล่อยไว้นานๆจะมีอาการอักเสบของท่อน้ำดี ตัวเหลือง ตาเหลือง ตับโต มีไข้ บางรายอาจกลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดีในตับ และอาจถึงตายได้

 

การรักษา

การรักษาพยาธิตัวตืด ต้องใช้ยาเฉพาะสำหรับพยาธิ ยาจะทำลายผิวนอกของพยาธิ และทำให้พยาธิเป็นอัมพาต ปกติหมอจะให้ยาตามน้ำหนักตัวของคนไข้ และมักแนะนำให้คนไข้กินยาก่อนนอนเพื่อลดผลข้างเคียงของยาที่เกิดขึ้นในคนไข้ได้ เช่น วิงเวียน และคลื่นไส้ อาเจียน เป็นต้น

คนที่เป็นโรคพยาธิตืดหมู ควรกินยาขณะท้องว่างและกินยาระบายด้วยเพื่อลดโอกาสที่จะเกิดการขย้อนปล้องสุกของพยาธิกลับเข้าไปในกระเพาะอาหาร ซึ่งจะทำให้เป็นโรคถุงพยาธิตืดได้

ในคนที่เป็นโรคถุงพยาธิตัวตืดในอวัยวะต่างๆ อาจไม่จำเป็นต้องรักษาถ้าไม่มีอาการอะไร แต่ถ้าเป็นที่สมองและมีอาการ เช่น ชัก ปวดศีรษะมาก อาจต้องให้ยารักษาหรือผ่าตัดตามความเหมาะสม

"เป็นพยาธิอย่าซื้อยากินเอง ควรพบแพทย์เพื่อทำการรักษาให้ถูกวิธี"

 

มีปัญหาเกี่ยวกับพยาธินัดหมายพบแพทย์ได้ที่ tropmedhospital

ที่มา tropmedhospital

หนังสือโรคเขตร้อนฉบับประชาชน tm.mahidol.ac.th

 

#ลาซาด้า 4.4 Double Sale 4 เม.ย. ลดกว่า 40%