"พันพรรณ" แหล่งเรียนรู้วิถีทำกิน ศูนย์สืบสานพันธุ์พืชผักไทย-เทศ | คมชัดลึก

 ที่รวบรวมไว้เพื่อการอนุรักษ์ไม่ให้สูญหายไป และยังเป็นศูนย์เรียนรู้เพื่อการพึ่งพาตนเอง ทั้งแง่ของวิถีอาชีพและการดำรงชีวิตซึ่งยึดหลักการอยู่อย่างพอเพียงเป็นที่ตั้ง
 สวนแห่งนี้เกิดขึ้นจากความคิดของหนุ่มใหญ่วัย 47 ปีแห่งยโสธร "โจน จันใด" เจ้าของแนวคิดการสร้างบ้านดินที่ฮือฮาเมื่อกว่า 7-8 ปีที่แล้ว หลังโยกย้ายครอบครัวมาตั้งรกรากในเขต ต.บ้านเป้า เมื่อ 5 ปีที่ผ่านมา ด้วยมุ่งมั่นจะสืบสานให้ผืนดินแห่งนี้ เป็นแหล่งรวบรวมเมล็ดพันธุ์พืชผักพื้นบ้านทั้งของไทยและต่างประเทศ บนพื้นฐานที่เขามองว่าหากไม่ช่วยกันอนุรักษ์หรือช่วยกันเก็บรักษาไว้ ในอนาคตคนรุ่นหลังก็จะไม่มีใครรู้จักพันธุ์พืชผักดั้งเดิม เพราะสิ่งที่พบเห็นจะเป็นสายพันธุ์ใหม่ที่ถูกปรับแต่งพันธุกรรมไปแล้ว
 ดังนั้น แนวคิดว่า "ช่วยกันเก็บพืชพันธุ์อันล้ำค่าไว้ในแผ่นดิน สร้างวิถีอยู่กินเพื่อความหลากหลายและยั่งยืน" บนพื้นที่กว่า 20 ไร่แห่งนี้ จึงเต็มไปด้วยแปลงพืชผักมากมาย อาทิ กะเพรา โหระพา มะเขือเทศ มะเขือเปราะ ผักกาด พริก ผักคะน้า กะหล่ำปลี ผักบุ้ง เป็นต้น ส่วนผักต่างประเทศก็มีโดยเน้นผักที่กินกับสลัด เช่น เรดโอ๊ค-กรีนโอ๊ค ผักคอส เรดลีฟ สลัดแก้ว ทั้งหมดนี้ล้วนเป็นผักปลอดสาร ที่ใช้ปุ๋ยน้ำหมักชีวภาพซึ่งศูนย์ผลิตขึ้นเองฉีดพ่น เพื่อขบวนการเก็บรักษาพันธุ์ที่คงไว้ซึ่งพันธุ์ดั้งเดิม และการบริโภคพืชผักของชาวบ้านที่ปลอดภัยและปราศจากสารเคมี
 ผลพวงแห่งผลิตผลอันงอกงามเต็มพื้นที่ ซึ่งเกิดจากแนวคิดของคุณโจน เจ้าของสวน "พันพรรณ" นี้ จึงเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมของค่ายกระทิงแดง โดยการนำของ คุณสุทธิรัตน์ อยู่วิทยา ผอ.แผนกกิจกรรมเพื่อสังคม นำกลุ่มอาสาสมัครกว่า 50 คน ในโครงการ เรดบลู สปิริต ลงพื้นที่แห่งนี้ เพื่อเรียนรู้วิถีการดำเนินชีวิต วิถีการทำการเกษตรพอเพียงอย่างยั่งยืน รวมทั้งการเรียนรู้ร่วมกันที่จะพัฒนาและอนุรักษ์พืชผักสายพันธุ์ต่างๆ ไว้ เพื่อเป็นมรดกของแผ่นดินต่อไป
 "เรื่องของเมล็ดพันธุ์ ไม่ใช่เรื่องของเกษตรกร แต่เกี่ยวข้องกับคนเราทุกคน เพราะเราก็คือ ผู้บริโภค และเพื่อร่วมขับเคลื่อนแนวคิดการสืบสานพืชพันธุ์พื้นบ้านไปสู่สังคมวงกว้าง เราจึงจัดค่ายอาสา เรดบลู สปิริต ขึ้นเพื่อร่วมลงแรงเพาะปลูก คัด เก็บเมล็ดพันธุ์ รวมทั้งช่วยกันคิดว่าทำอย่างไรจะให้เมล็ดพันธุ์เหล่านี้คงอยู่ ทำอย่างไรให้เกิดความรู้สึกเชื่อมโยงกับเกษตรกร ที่พร้อมจะนำสิ่งนี้ไปต่อยอด" ผอ.แผนกกิจกรรมเพื่อสังคม บริษัท เครื่องดื่มกระทิงแดง จำกัด กล่าวถึงเหตุผลในการเข้าร่วมสืบสาน
 โดยเฉพาะเรื่องราวของ "มะเขือเทศ" คุณโจนบอกว่าที่สวนแห่งนี้ ได้คัดพันธุ์ดั้งเดิมไว้กว่า 100 สายพันธุ์ แต่เมื่อพูดถึงเมล็ดพันธุ์ผักจากทั่วโลกที่สวนแห่งนี้ ได้รวบรวมไว้กว่า 30 ชนิด และพันธุ์ต่างๆ ทั้งหมดนี้ ได้มาจากการเดินทางไปเสาะแสวงหายังประเทศต่างๆ และจากที่เกษตรกรนำมาให้ พร้อมทั้งได้มีการสร้างเครือข่ายทั้งในและต่างประเทศ เพื่อร่วมกันเก็บ แลกเปลี่ยน รักษาพัฒนาสายพันธุ์
 "ตอนนี้ศูนย์ฯ เก็บเมล็ดพันธุ์มะเขือเทศไว้กว่า 100 ชนิด หมายความว่าเราจะต้องปลูกร้อยแปลง แต่งานเก็บเมล็ดพันธุ์ไม่ใช่งานที่ผมคนเดียว หรือคนใดคนหนึ่งจะทำสำเร็จ เมล็ดพันธุ์พื้นบ้านเป็นสมบัติของทุกคน ตรงนี้ต้องการความเข้าใจและเรี่ยวแรงของอาสาสมัครอย่างมาก ถ้าจะทำให้สำเร็จ หลายคนต้องช่วยกัน" คุณโจน กล่าวถึงความมุ่งมั่นในงาน
 ด้วยเจตนารมณ์ที่ตรงกัน ปัจจุบันศูนย์แห่งนี้ จึงกลายเป็นแหล่งเรียนรู้ของชนทุกชาติ ทุกภาษา ที่แวะเวียนมาร่วมงาน เรียนรู้วิถีชีวิตการเป็นคนเกษตรที่ยึดหลักพอเพียง เพราะศูนย์ฯ นี้ไม่เฉพาะเป็นแหล่งรวมพันธุ์พืชผักเท่านั้น แต่ยังเป็นที่ฝึกอาชีพเล็กๆ ซึ่งเหล่าอาสาสมัครที่เข้ามาเยือนสามารถนำไปปฏิบัติได้ในชีวิตจริง อาทิ วิธีสร้างบ้านดิน ทำปุ๋ยหมัก-ชีวภาพ ทำอาหารจากผักปลอดสาร เป็นต้น สนใจร่วมโครงการเรียนรู้แวะไปได้ตลอดเวลา หรือสอบถามได้ที่สวนฯ โทร.08-1470-1461
 แม้การเก็บเมล็ดพันธุ์ จะเป็นงานที่หนักและดูใหญ่มาก แต่คุณโจนบอกจำเป็นต้องทำกันต่อไป เพราะเป็นอีกหนทางที่เกษตรกรจะพึ่งพาตนเองได้ มีอิสระจากระบบผูกขาดของนายทุน ที่สำคัญเมล็ดพันธุ์พื้นบ้านเป็นมรดกของโลกที่เราทุกคนต้องร่วมกันรักษาไว้!

 ธานี กุลแพทย์