ทศพิธราชธรรม... | คมชัดลึก

มือเบื้องซ้ายขวาคือสามนต์    บาทาคือพลทั้งสี่
อาการพร้อมสามสิบสองมี    ดั่งนี้จึ่งเรียกว่ารูปกาย...

 ข้างบนนี้คือบทกลอนตอนหนึ่งในพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องรามเกียรติ์ในรัชกาลที่ 1 ซึ่งได้อัญเชิญมาลงไว้ เนื่องในโอกาสมหามงคลวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว วันที่ 5 ธันวาคมนี้

 หนังสือธรรมทั้งหลายได้อธิบายคำว่า ทศพิธราชธรรม ว่าหมายถึงคุณธรรมหรือพระจริยาวัตร สำหรับพระเจ้าแผ่นดินผู้ปกครองพึงทรงปฏิบัติมี 10 ประการดังนี้

1. ทาน คือ การให้ การบำรุงเลี้ยง อันหมายถึงการบำเพ็ญสาธารณประโยชน์ อนุเคราะห์ประชา ราษฎร 2. ศีล คือ การประพฤติสุจริตธรรม มีความดีงามทั้งกาย วาจา ประกอบแต่การสุจริต รักษากิตติคุณ ให้ควรเป็นตัวอย่างแก่ผู้คนทั่วไป

3. ปริจาคะ คือ การเสียสละสุขส่วนตน เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน และตลอดจนเพื่อความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง
4. อาชวะ คือ ความซื่อตรงและการปฏิบัติภารกิจทั้งหลายโดยสุจริตจริงใจ

5. มัทวะ คือ ความอ่อนโยน มีอัธยาศัย สุภาพแต่สง่างาม ซึ่งจะทำให้เกิดทั้งความจงรักภักดี และ ความยำเกรงไปด้วยในขณะเดียวกัน
6. ตบะ คือ ความเพียร ความข่มใจ อันหมายถึงมีความเป็นอยู่อย่างสม่ำเสมอ และมุ่งแต่จะบำเพ็ญเพียรทำกิจให้บริบูรณ์

7. อักโกธะ คือ ความไม่โกรธ มีแต่เมตตาประจำใจในการที่จะกระทำการต่างๆ เพื่อมิให้เกิดผิดพลาดหรือว่าต้องเสียความเป็นธรรม 
8. อวิหิงสา คือ ไม่เบียดเบียน ไม่กดขี่ ทั้งไม่หลงระเริงในอำนาจที่มีอยู่

9. ขันติ คือ ความอดทน ถึงจะลำบากกายก็ไม่เหนื่อยหน่าย ย่อท้อ

และ 10. คือ อวิโรธนะ อันหมายถึง การปฏิบัติไม่ผิดทำนองคลองธรรม วางตนให้เป็นหลักหนักแน่นในธรรมอย่างคงที่ ไม่เอนเอียงหวั่นไหว เพราะถ้อยคำดีร้าย ทั้งมีหลักปกครองเป็นแบบแผนยุติธรรม ไม่คาดเคลื่อนผิดไป แม้แต่ในเรื่องของขนบธรรมเนียมประเพณี...

 ทศพิธราชธรรม หรือหลัก 10 ประการนี้ มักเรียกกันว่า ราชธรรม หรือธรรมของพระราชา แต่ก็หมายถึงคุณธรรมของผู้ปกครองบ้านเมืองทั่วไปด้วยเช่นเดียวกัน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวผู้ทรงคุณอันประเสริฐของเรา ทรงเพียบพร้อมไปด้วยคุณธรรมทั้ง 10 ประการนี้ โดยไม่มีที่สงสัย

 เนื่องในโอกาสมหามงคลวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 82 พรรษา วันที่ 5 ธันวาคมนี้ ขอจงทรงพระเจริญยิ่งยืนนานเทอญ...พระพุทธเจ้าข้า