จาก"สองแคว"เป็น"พิษณุโลก" | คมชัดลึก

 ส่วนชื่อเมือง “พิษณุโลก” มีหลักฐานปรากฏครั้งแรกใน “ลิลิตยวนพ่าย” เป็นวรรณกรรมยอพระเกียรติสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ แห่งกรุงศรีอยุธยา ในศึกรบกับล้านนา ซึ่งพระองค์เสด็จมาประทับที่พิษณุโลกในช่วงเวลานั้น

 ดังที่ อ.ศรีศักร วัลลิโภดม ได้ให้ความเห็นว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ น่าจะเป็นผู้สถาปนาเมือง และให้ชื่อว่า ”พิษณุโลก” ซึ่งขณะนั้นมีฐานะเป็นเมืองราชธานีฝ่ายเหนือ และกรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองหลวงอยู่ทางใต้

 ชื่อ “พิษณุโลก” ให้ความหมายถึง โลกหรือที่อยู่ของพระวิษณุ (เทพเจ้าสูงสุดหนึ่งในสามองค์ของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู)

 ที่เมืองพิษณุโลกถูกกล่าวว่าเป็น “เมืองอกแตก” เนื่องจากตั้งอยู่บนสองฝั่งของแม่น้ำน่าน ทำให้แม่น้ำไหลผ่ากลางเมือง แต่เส้นทางแม่น้ำนี้ก็ทำให้พิษณุโลกมีฐานะเป็นศูนย์กลางการคมนาคมและเศรษฐกิจที่สำคัญ เพราะตั้งอยู่บนเส้นทางน้ำเชื่อมเมืองท่าทางตอนเหนือและเมืองตอนใต้ล่องไปมาหากันได้อย่างสะดวก

 นอกจากนี้ตำแหน่งที่ตั้งของเมือง ยังตั้งอยู่บนที่สูงลาดเอียงลงจากเทือกเขาเพชรบูรณ์ทางตะวันออก ทำให้ตัวเมืองน้ำไม่ท่วมและบริเวณรอบๆ ยังเป็นที่ลุ่มทำการเพาะปลูกได้ดีอีกด้วย

 ด้วยเหตุข้างต้น ทำให้เมืองนี้เหมาะสมกับการตั้งบ้านเมือง พร้อมยังมีการพบร่องรอยชุมชนโบราณในเขต จ.พิษณุโลก เช่น เมืองนครไทย เมืองพิษณุโลก และเมืองโบราณบ้านเนินสะอาด ต.ท่าตาล อ.เมือง ที่เป็นหลักฐานว่าบริเวณนี้เคยเป็นเมืองมาก่อน ตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 19 ลงมา (หรือหลัง พ.ศ.1800) โดยมีเมืองสองแควที่เจริญอยู่ก่อน ขยายตัวกลายเป็นเมืองพิษณุโลกในระยะเวลาต่อมานั่นเอง!

เรือนอินทร์ หน้าพระลาน