เฟิร์นหลากชนิดประโยชน์ล้ำ

           เมื่อเฟิร์นในธรรมชาติถูกสร้างสรรค์ จนได้คัดและนำมาปลูกนอกถิ่นกำเนิดได้ดี โดยมีสภาพแวดล้อมต่างไปจากเดิมบ้าง หรือบางครั้งก็ข้ามย้ายถิ่นไปไกลเปลี่ยนปัจจัยดำรงชีพไปจนแทบไม่เหลือสิ่งที่เกื้อหนุนต่อความอยู่รอดเท่าไร 

               เฟินนั้น ๆ ก็พยายามปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมใหม่พร้อมเร่งสร้างส่วนขยายพันธุ์ที่เรียกว่าสปอร์(spores) หรือแตกหน่อ ราก สร้างส่วนที่เป็นชีวิตขึ้นใหม่ให้คงอยู่ในสภาพที่แปรเปลี่ยนไปได้ และในกระบวนการของการปรับตัวที่ดีจึงควรมีการประยุกต์รูปแบบการปลูกให้เอื้อต่อการนำไปใช้ประโยชน์อื่นๆนอกเหนือจากภูมิปัญญาที่หาได้จากพืชชนิดนี้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่าแต่ก่อน ทั้งจากการสังเกต เรียนรู้และทำความเข้าใจในการปลูกเลี้ยง พัฒนาพันธุ์และขยายโดยสร้างสภาวะให้เหมาะสมขึ้นใหม่จนเลี้ยงได้สวยสมบูรณ์กว่าที่เกิดขึ้นเองจากธรรมชาติเสียอีก

              เฟินแต่ละประเภทที่จำแนกแยกโดยต่างกันออกไปตามลักษณะทางกายภาพ สรีระที่เป็นแบบเฉพาะจากสิ่งแวดล้อมที่มาไปจนถึงถิ่นกำเนิดและความเข้มของแสงก็ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญให้ชนิดพันธุ์มีความแตกต่างกันไป ซึ่งการที่จะนำมาปลูกเลี้ยงและขยายเพื่อประโยชน์ตามแต่ต้องการ อาจจะต้องมองไปถึงจุดที่เหมาะสมตามความต้องการและทิศทางการใช้ให้สอดคล้องต่อการผลิตเป็นสำคัญ 

                ส่วนการที่จะหาและเก็บรวบรวมในวันนี้คงพบได้โดยทั่วไป แต่หากเป็นชนิดพันธุ์เฉพาะที่มากด้วยคุณค่าและหายากก็คงต้องใช้เวลาบ้าง หรือเข้าหาจากรังปลูกเลี้ยงเฟิร์นที่มีการสะสมมาสักระยะหนึ่งแล้วและมีการขยายจนได้ถึงโอกาสแบ่งปันแบบมีหน้าร้านหรือติดต่อหาซื้อกันเป็นการเฉพาะก็ได้ ซึ่งเราก็จะได้เรียนรู้การปลูกเลี้ยงจากลักษณะของต้นที่มาจำหน่าย รวมถึงการพูดคุยเกี่ยวกับวิธีการก็จะได้รับการถ่ายทอดจากประสบการณ์โดยตรงจากผู้ปลูกเลี้ยงได้เลยทีเดียว

                 ความยากง่ายในการปลูกเลี้ยง หากได้เริ่มต้นคงต้องใส่ใจสังเกต ศึกษา เรียนรู้และค่อยๆปฏิบัติให้เกิดความรู้พื้นฐาน นานวันเข้าก็คงเป็นความชำนาญได้อย่างมืออาชีพที่แต่แรกก็คงเริ่มต้นมาไม่แตกต่างกันมากนัก และหากจะให้เกิดทักษะความเชี่ยวชาญมากขึ้นคงต้องเรียนรู้ลองเลี้ยงให้หลากหลายในแต่ละชนิดประเภทพร้อมทำความเข้าใจในข้อมูลพื้นฐานของการปลูกเลี้ยงและดูแลรักษาที่ดี ทั้งกำหนดภาชนะ พื้นที่สำหรับลำต้นยึดเกาะ วัสดุปลูกในสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมก็จะยิ่งทำให้เกิดกำลังใจในการผ่านปัญหาและอุปสรรคที่มีอยู่รายทางได้ดีในลำดับหนึ่ง 

                    ซึ่งการเลี้ยงพืชชนิดนี้หากจะเพียงแค่ได้เดินตามรอยวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมก็คงมีแค่การหาเก็บเฟิร์นป่ามาทำยาและประกอบอาหารเป็นส่วนใหญ่เท่านั้น  บางครั้งจะทำการขุดย้ายมาปลูกใกล้ ๆ เพื่อง่ายต่อการใช้สอยสะดวกในช่วงเวลาที่ต้องการ หากจะเพิ่มโอกาสให้เป็นถึงอาชีพก็คงต้องเพิ่มพื้นที่ปลูกและระบบการจัดการเข้าไป ผลิตให้ตอบโจทย์กับความต้องการที่มีอยู่หรือสร้างโอกาสที่รอคอยอยู่ข้างหน้าได้ก็ยิ่งดี

                เฟิร์นที่มีอยู่มากมายหลายชนิด หากจะนับเรื่องการนำมาใช้ประโยชน์ก็คงเห็นได้ชัดในหลาย ๆ เรื่อง ไม่ว่าจะเป็นด้านการจักสาน ประดับ และใช้ประกอบอาหารก็โดดเด่นมากและประโยชน์อื่นๆอีกมากมาย ยิ่งใบและยอดอ่อนของเฟิร์นหลายชนิดก็นิยมรับประทานเป็นผักสด หรือเป็นส่วนประกอบสำคัญของอาหารที่จัดให้เป็นจานพิเศษสำหรับบางที่ก็ว่าได้ ซึ่งจะมีชนิดเฟิร์นที่นำเพื่อการนี้อย่าง กูดกิน(Pteridium caudatum) กูดขม(Blechnum indicum) กูดเกี๊ยะ(Pteridium aquilinum) กูดตีนกวาง(Helminthostachys zeylanica) เฟิร์นขาเขียด(Ceratopteris thalictroides) ลำเท็ง(Stenochlaena palustris) ผักแว่น(Marsilea crenata) 

                  ที่ล้วนแล้วเกิดจากภูมิปัญญาจนเป็นที่สนใจยอมรับกว้างออกไป แต่ก็ใช่จะหาชิมได้โดยง่ายนักเพราะการหาเก็บจากธรรมชาติก็ไม่ง่ายเช่นกัน ยังขาดทั้งปริมาณและความต่อเนื่องที่จะใช้เป็นวัตถุดิบประกอบอาหารปลอดภัยในเมนูแนะนำ จนบางครั้งสถานประกอบการจะสั่งจองล่วงหน้าเลยก็มี ในทางภูมิปัญญาด้านการนำเฟิร์นมาเป็นยารักษาโรคก็มีความสำคัญไม่น้อย และใช่จะมีเพียงแต่บ้านเราเท่านั้น 

                  ซึ่งตามบันทึกของหลายๆประเทศก็ปรากฏการใช้เฟิร์นเพื่อประโยชน์ทางการรักษา ปฐมพยาบาล ห้ามเลือด แก้พิษแมลง สัตว์กัดต่อย หรือใช้ต้น ใบ มาต้มน้ำอาบ บางกรณีก็นำใบมาใช้ต้มน้ำเพื่อดื่ม บางอย่างก็นำมาตากแห้งให้เก็บได้นาน ใช้ชงเป็นชา รักษา บรรเทาอาการต่างๆมากมาย ซึ่งเฟิร์นนับได้ว่าเป็นพืชมหัศจรรย์ที่มากด้วยคุณค่าและยังมีความต้องการเป็นที่น่าจับจ้องในเชิงธุรกิจการค้าอีกเส้นทางหนึ่งเลยทีเดียว..