มะรุม...ไม้มากคุณค่า

             เมื่อมองวิถีชีวิตที่มีความผูกพันกับธรรมชาติ เรามักเห็นสิ่งดีๆ ที่มีอยู่รอบกายที่หลายคนมักมองหาตลอดจนพึ่งพา จนอาจเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต บางครั้งอาจใช้อย่างจำเป็นหรือต้องมีติดไว้เผื่อได้ใช้ในยามต้องการให้สอดคล้องกับปัจจัย 4 ที่ทุกอย่างย่อมเชื่อมโยงถึงกัน แม้บางอย่างอาจจะไกลตัวเรามาก หากเราค่อยๆ รู้จักและเห็นความสำคัญ สิ่งนั้นจะยิ่งเหมือนอยู่ในวิถีที่ใกล้ชิดเรามากขึ้นทันที

             วันนี้ขอเขียนถึงมะรุม (Moringa Oleifera) ไม้ยืนต้นกิ่งอ่อนที่มักพบเห็นโดยทั่วไป ขึ้นได้ดีเกือบทุกสภาพดิน เจริญเติบโตและให้ผลผลิตได้ดีมากในสภาพกลางแจ้ง หากขึ้นร่วมกับพืชอื่นแบบได้แสงร่มรำไรก็ให้ผลผลิตได้โดยสัดส่วนอาจลดลงบ้าง แต่ก็เป็นไปตามความต้องการเพื่อประโยชน์ที่แตกต่างกันออกไปตามวัตถุประสงค์ ทั้งที่ช่วยทางด้านพรางแสงให้ร่มเงาเนื่องจากเป็นไม้ที่โตเร็ว และยังใช้เป็นพืชอาหารที่สำคัญ จนองค์กรขนาดใหญ่ระดับโลกได้จัดให้พืชชนิดนี้เข้าไปอยู่ในแผนแก้ปัญหาการขาดสารอาหารในประเทศยากจนและเสริมความมั่นคงด้านอาหารด้วยคุณสมบัติด้านโภชนาการที่มีสารอาหารอยู่อย่างมากมายทั้งในใบและฝักมากกว่าพืชชนิดอื่นๆ อย่างโดดเด่น ทั้งด้วยลำต้นที่มีทรงสวยตัดแต่งง่ายจึงมีการใช้ปลูกประดับที่มีทั้งดอกและฝักยาวห้อยระย้าดูสวยแปลกตาอีกมิติ หรือแม้แต่การใช้ปลูกเพื่อบ่งบอกแสดงอาณาเขตพื้นที่ หลายคนก็ใช้วิธีนี้แทนการทำรั้ว เรียกได้ว่าทำในสิ่งง่ายๆ ได้ประโยชน์พร้อมกันหลายทางเลยทีเดียว

             อีกสิ่งที่มีอย่างโดดเด่นในพืชพันธุ์ชนิดนี้คือการที่ให้ปริมาณใบที่มาก โดยการกำหนดระยะการปลูกที่ค่อนข้างถี่และมีการตัดแต่งกิ่งคุมทรงต้นไม่ให้สูงอยู่ในระดับที่เหมาะสมต่อการเก็บเกี่ยว โดยหลังการตัดเพียงไม่กี่วันก็จะมีการแตกตาข้างออกมามากมายในช่วงนี้ ยอดอ่อนที่แตกเจริญเติบโตออกมามากเราอาจแต่งออกมาบริโภคหรือจำหน่ายเหลือไว้แต่กิ่งที่ต้องการไว้เพื่อเก็บใบเพื่อใช้แปรรูปได้สารพัดที่ทั้งทำแห้งบดให้ได้ขนาดเล็กร่อนใส่แคปซูล 

            ส่วนที่ขนาดใหญ่ไม่ได้ถูกบรรจุก็ยังใช้ทำชามะรุมได้อีกทาง หรือกระทั่งใช้ต้มคั้นน้ำนำไปเป็นส่วนผสมของอาหารและขนมอีกมากมาย ในส่วนของฝักก็ยังนำมาใช้เติมคุณค่าในแนววิถีชีวิตไทยที่มักใช้ทำอาหารอย่างแกงส้มที่ใส่เครื่องแกงและกุ้งให้คุณค่าทางโภชนาการ โดยวิธีการปลูกเพื่อเก็บเกี่ยวใบและฝักอาจแตกต่างตามรูปแบบที่เหมาะสมไปบ้างแต่ทั้งสองวัตถุประสงค์ควรเป็นที่มีแสงมาก โดยเพื่อการเก็บใบเราควรปลูกระยะชิดแต่งต้นให้เตี้ยมีแขนงเพื่อเก็บใบได้มาก หากปลูกเพื่อเน้นเก็บฝักควรให้มีระยะห่างมากหน่อย แต่ก็ต้องตัดแต่งให้มีกิ่งแขนงสมบูรณ์ แตกเป็นพุ่ม มีพื้นที่การออกดอกเพื่อติดฝักมากกว่าการปล่อยให้เกิดกิ่งยอดเองตามธรรมชาติ 

              ฝักที่ได้หากปล่อยไว้ให้แก่ก็จะเก็บเมล็ดมาสกัดเป็นน้ำมันที่มีคุณค่าที่มีความต้องการในระดับอุตสาหกรรมเลยทีเดียว น้ำมันมะรุม(Ben Oil)อันมีส่วนของกรดเบเฮนนิค(Behenic Acid)อยู่ในปริมาณมาก รวมถึงกรดไขมันที่ได้จากธรรมชาติที่มีการนำมาใช้ในด้านเวชสำอางนับแต่โบราณโดยมีการค้นพบถึงในสมัยอียิปต์ ยุคกรีกหรือยุคโรมันโบราณ ย่อมเป็นการยืนยันในภูมิปัญญาของคนยุคนั้นจนตกทอดมาถึงปัจจุบัน โดยมีการพัฒนารูปแบบการใช้และบรรจุภัณฑ์ที่เปลี่ยนแปลงไป แต่ก็ยังคงใช้ทางด้านการบำรุงผิวพรรณมากกว่าการใช้เพื่อเป็นพลังงานเพราะเรื่องปริมาณการผลิตและราคานั่นเอง 

นับว่ามะรุมเป็นพืชที่มีประโยชน์หลากหลายในชีวิตประจำวันเลยก็ว่าได้ที่ต่างก็รู้คุณค่าแต่การปลูกเพื่อการค้าอย่างรูปแบบเกษตรอุตสาหกรรมนั้นจะยังไม่ค่อยพบมากนัก มีเพียงปลูกแบบประปรายหัวไร่ชายบ้านและนั่นก็นับว่าได้ประโยชน์อย่างเหลือคณานับแล้ว เพียงวันนี้การผลิตและการแปรรูปต้องมีทิศทางและความชัดเจนให้มากขึ้น แม้มะรุมไม่ใช่ไม้ที่อยู่ในกระแสของธุรกิจ แต่มีคุณค่าและประโยชน์ที่พืชชนิดอื่นไม่อาจเทียบเคียงได้โดยใกล้ จะช่วยให้เกษตรกรที่มีความตั้งใจในการผลิตพืชชนิดนี้ได้เสริมสร้างสิ่งที่เป็นอาชีพแบบของจริงที่มิได้ทำไปตามกระแสชั่วคราวของข่าวสารของการปั่นตามรูปแบบที่ใช้ความเชื่อของคนเป็นเหตุผลสร้างกระแสนั้นขึ้นมา..!