วัดสันเปาโล : หอดูดาวแบบฝรั่งเศส | คมชัดลึก

 ชื่อ ”สันเปาโล” ที่เรียกกันในปัจจุบันน่าจะมาจากชื่อ Saint Paulo หรือนักบุญเปาโล ส่วนชื่อดั้งเดิมของวัดแห่งนี้เป็นอย่างไรนั้น ไม่อาจทราบได้ แต่ที่สำคัญคือเชื่อได้ว่า กลุ่มอาคารนี้คือ “หอดูดาว” ที่สมเด็จพระนารายณ์สร้างให้แก่คณะบาทหลวงนิกายเยซูอิตจากฝรั่งเศส

 อาจารย์อชิรัชญ์ ไชยพจน์พานิชย์ ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร เคยศึกษาเรื่องวัดสันเปาโลนี้ไว้กล่าวว่า

 วัดสันเปาโลน่าจะสร้างใน พ.ศ.2228 หรือหลังจากนั้นไม่นาน เพราะบาทหลวงตาชาร์ด กล่าวในบันทึกการเดินทางมายังสยามในปีนั้นว่า หลังจากสมเด็จพระนารายณ์ทอดพระเนตรจันทรุปราคา พระองค์สัญญาจะสร้างหอดูดาวในละโว้ (ลพบุรี) และสยาม (อยุธยา) งานก่อสร้างบางส่วนโดยเฉพาะหอดูดาวน่าจะแล้วเสร็จในพ.ศ. 2231 ดังปรากฏในบันทึกการเดินทางครั้งที่ 2 ของบาทหลวงตาชาร์ดเช่นกัน

 และอาจเป็นไปได้ที่ผังโบสถ์ในคริสต์ศาสนาเป็นต้นแบบให้อาคารหลังนี้ แต่มีการปรับเปลี่ยนเพราะช่างผู้ดูแลไม่ใช่ชาวตะวันตก โดยช่างไทยมีบทบาทในการสร้างอาคารหลังนี้ ด้วยการนำคติการสร้างโบสถ์ของไทยมาใช้ในการสร้างศาสนสถานของตะวันตก

 ตัวอาคารมีลักษณะการสร้างกลุ่มอาคารล้อมรอบพื้นที่ตรงกลาง พร้อมทั้งอาคารทรง 8 เหลี่ยม ซึ่งมีบันทึกของบาทหลวงตาชาร์ดกล่าวถึงวัดแห่งนี้ว่า สมเด็จพระนารายณ์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างตามแบบหอดูดาวที่ฝรั่งเศส และได้พบว่าหอดูดาวที่ปารีสซึ่งสร้างในสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 มีการวางผังอาคารที่คล้ายคลึงกัน จึงเป็นไปได้ที่อาคารทั้งสองแห่งนี้มีความสัมพันธ์กัน

 วัดสันเปาโล จึงนับเป็นหอดูดาวเก่าแก่ที่สุดในราชอาณาจักรสยาม ที่แสดงถึงการติดต่อกับสังคมโลกตะวันตกเพื่อนำเอาวิทยาการก้าวหน้าเข้ามาใช้ให้เป็นประโยชน์ในยุคนั้น       เรือนอินทร์ หน้าพระลาน