ตามรอยเส้นทางต้นไม้ทรงปลูก

      ต้นศรีมหาโพธิ์ เขาหินซ้อน

     พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ณ หน่วยงานพัฒนาต้นน้ำทุ่งจ๊อ ในปี พ.ศ.2519 ตอนหนึ่ง ความว่า “...ควรจะปลูกต้นไม้ในใจคนเสียก่อน แล้วคนเหล่านั้นก็จะพากันปลูกต้นไม้ลงบนแผ่นดินและรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง...” นับเป็นแนวพระราชดำริบริหารจัดการและฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ให้กลับคืนมา ที่สร้างคุณอเนกอนันต์ให้แก่ประเทศชาติ โดยทุกครั้งที่เสด็จพระราชดำเนินไปยังพื้นที่ใดก็ตาม พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จะทรงปลูกต้นไม้ไว้ทุกครั้ง ซึ่งรู้จักกันในนาม “ต้นไม้ทรงปลูก” ถือเป็นสัญลักษณ์ทางใจให้ประชาชนได้รำลึกใน พระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน

     ดร.อนุชา ทีรคานนท์ ผู้อำนวยการสถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า ตลอดระยะเวลาที่ทรงครองราชย์ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงตระหนักถึงความสำคัญของการจัดการทรัพยากรป่าไม้ อันมีความเกี่ยวโยงไปกับการอนุรักษ์ทรัพยากรแหล่งน้ำให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์ดังเดิมไว้ให้มากที่สุด จากแนวพระราชดำริของพระองค์ ได้ก่อเกิดโครงการพัฒนาและบำรุงป่าไม้ทั่วประเทศตามมาเป็นจำนวนมาก เพื่อเป็นตัวช่วยป้องกันอุทกภัยต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นปัญหาภัยแล้ง น้ำท่วมฉับพลัน และการพังทลายของดินอย่างรุนแรง ขณะเดียวกันยังเป็นการถนอมน้ำไว้ใช้บริโภค อุปโภค และหล่อเลี้ยงความชุ่มชื้นในธรรมชาติ

     “ไม่ใช่แค่ความมุ่งมั่นที่จะรักษาผืนป่า และทำนุบำรุงป่าต้นน้ำ ทว่าเมื่อทั้ง 2 พระองค์เสด็จฯ ไปเยี่ยมราษฎรในพื้นที่ห่างไกลคราใด จะทรงปลูกพรรณไม้ที่เหมาะสมต่อการเติบโตในพื้นที่นั้นๆ เสมอมา ดังนั้น มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยสถาบันไทยคดีศึกษา จึงใช้เวลาร่วมหนึ่งปี ในการตามรอยเส้นทางต้นไม้ที่ทรงปลูกทั่วประเทศไทย ทั้งหมดกว่า 350 ต้น ตามที่ได้บันทึกไว้ในหนังสือพระราชกรณียกิจ และตามรายงานข้อมูลต้นไม้ทรงปลูก ของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช เพื่อถ่ายภาพต้นไม้ที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงปลูกตลอดระยะเวลา 7 ทศวรรษแห่งการครองราชย์ จากสถานที่จริงในปัจจุบัน รวบรวมและผลิตเป็นหนังสือภาพสี่สี “ใต้ร่มพฤกษาพระบารมี” จำนวนกว่า 400 หน้า พร้อมคำบรรยายชื่อ เรื่องราวการเสด็จพระราชดำเนินไปทรงงาน ณ สถานที่นั้นๆ เพื่อให้ชาวไทยได้ตามรอยไปสัมผัสกับต้นไม้ของพ่อ” ดร.อนุชา กล่าว 

     ด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน ที่มีต่อพสกนิกรทุกหมู่เหล่าทั่วทุกพื้นที่บนผืนแผ่นดินไทย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดย สถาบันไทยคดีศึกษา จึงได้รวบรวมภาพถ่ายต้นไม้ทรงปลูกของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในช่วงตลอดระยะเวลา 70 ปี แห่งการครองราชย์ มาจัดทำเป็นหนังสือภาพสี่สี “ใต้ร่มพฤกษาพระบารมี” จำนวน 2,000 เล่ม สำหรับแจกหน่วยงาน และสถาบันการศึกษา ทั่วประเทศ เพื่อเป็นเสมือนพระบรมราชานุสาวรีย์แห่งการทรงงาน ตลอดจนเป็นแบบอย่างให้คนไทยได้ตระหนักและรับรู้ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้ ซึ่งเป็นต้นธารแห่งความอุดมสมบูรณ์ทั้งปวง

ต้นสัก ณ สวนรุกขชาติถ้ำจอมพล

     ภาพและเรื่องราวของต้นไม้ทรงปลูกที่ได้รวบรวมมาไว้ในหนังสือเล่มนี้ ถือว่าครบถ้วนสมบูรณ์ และมีหลายๆ ต้นที่เชื่อว่าหลายคนไม่ค่อยมีโอกาสได้เห็น และปัจจุบันหลายต้นเติบใหญ่ ให้ชาวไทยได้รักและหวงแหนไว้เป็นวัตถุทางใจ ที่เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่าง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบรมราชินีนาถ และประชาชนของพระองค์ หนังสือภาพสี่สี “ใต้ร่มพฤกษาพระบารมี” มีกำหนดเผยแพร่กลางเดือนมกราคม 2560 หน่วยงานและสถาบันการศึกษาทั่วประเทศที่สนใจสามารถติดต่อได้ที่ สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โทร.0-2613-3205 ต่อ 32