ชลบุรี พื้นที่ประวัติศาสตร์ย่านฝั่งทะเล
ชื่อ ชลบุรี มีความหมายถึง เมืองน้ำ หรือเมืองที่ตั้งอยู่ใกล้น้ำ พื้นที่บริเวณเมืองชลบุรีมีหลักฐานจากการขุดค้นทางโบราณคดีที่แสดงว่าเคยมีชุมชนเก่าแก่ตั้งแต่ก่อนปะวัติศาสตร์ ต่อเนื่องถึงยุคประวัติศาสตร์ มาตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่ก่อนแล้ว ได้แก่ บริเวณโคกพนมดี อ
ที่ตั้งของตัวเมืองชลบุรีปัจจุบัน เดิมคือ ต.บางปลาสร้อย เป็นชุมชนที่มีมาแต่โบราณ มีชื่อบางปลาสร้อยปรากฏอยู่ในแผนที่สมุดภาพไตรภูมิ ฉบับกรุงศรีอยุธยา ร่วมกับเมืองบาทราย บางพระเรือ บางละมุง เป็นเมืองชายทะเลที่สำคัญ
ยุคสร้างบ้านแปงเมืองที่มีการติดต่อค้าขายทางไกล บริเวณนี้ก็มีชุมชนที่เกี่ยวข้องกับการค้าทางทะเลเชื่อมโยงกับชุมชนภายในและภายนอก เช่น เมืองศรีพะโล ต.หนองไม้แดง อ.เมือง ซึ่งรุ่งเรืองในสมัยอยุธยาตอนต้น ราวพุทธศตวรรษที่ 20 ในฐานะเป็นเมืองท่าจอดพักเรือสินค้าแถบอ่าวบางปะกงก่อนเข้าไปยังแม่น้ำเจ้าพระยา ท่าจีน แม่กลอง รวมทั้งเป็นที่จอดพักเรือสินค้าก่อนจะออกปากน้ำต่อไปยังจีน เวียดนาม และกัมพูชา
ต่อเมื่อสภาพภูมิประเทศเปลี่ยนแปลงจากตะกอนที่ทับถมทำให้ชายฝั่งเมืองศรีพะโลที่เคยเป็นที่จอดพักเรือตื้นเขิน ตัวเมืองจึงย้ายลงมาอยู่ที่บางปลาสร้อย (เมืองชลบุรีปัจจุบัน) และศรีพะโลก็ร่วงโรยลงแต่นั้น!
ชื่อ ชลบุรี เริ่มปรากฏ พ.ศ.1919 ในเอกสารทำเนียบศักดินาหัวเมือง สมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราช (ขุนหลวงพะงั่ว) ว่า เมืองชลบุรีมีฐานะเป็นเมืองจัตวา ออกเมืองชลบุรีศรีมหาสมุทรเป็นผู้รักษาเมือง
จากเอกสารคำให้การชาวกรุงเก่า กล่าวว่า ชลบุรีเป็นเมืองส่วยแดง หมายถึง ชลบุรีมีหน้าที่เก็บส่วยแทนแรงไพร่ (หลวง) ส่วย เป็นไม้เนื้อแดงส่งไปพระนครศรีอยุธยา เพราะทางตะวันออกเฉียงเหนือของ ต.บางทราย มีป่าไม้เนื้อแดงหนาแน่น ยังมีชื่อ ต.หนองไม้แดงเป็นพยาน
ก่อนเราจะได้รู้จักชลบุรีในฐานะเมืองท่องเที่ยวชายทะเล ที่นี่จึงเป็นอีกหนึ่งประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของบ้านเมืองในฝั่งอ่าวไทยที่มีความสำคัญต่อการสร้างบ้านเมืองมาจนถึงปัจจุบัน
"เรือนอินทร์ หน้าพระลาน "