กับดักประเทศสนลู่ลม | คมชัดลึก

             มีใครเคยฉุกคิดบ้างไหมว่า ทำไมประเทศไทยเราต้องดำเนินนโยบายต่างประเทศในลักษณะถ่วงดุลอำนาจ เกรงใจมหาอำนาจ ไม่กล้าขัดแย้งอย่างเป็นรูปธรรมกับสหรัฐ หรือจีนเลย พร่ำย้ำมโนทัศน์ที่ว่า เราเป็นประเทศเล็ก เอนเอียงข้างใครไม่ได้ มิฉะนั้นเราจะถูกเขาเล่นงาน แล้วเราก็จะไม่สามารถสู้เขาได้ ต้องส่งผลเสียแก่สังคมและชนในชาติอย่างมหาศาล ดังนั้นจงทำตัวให้เรียบร้อยอย่างนี้ต่อไป พร้อมกับยกตัวอย่างสิ่งที่ถือว่าเป็น "ความสำเร็จ” ในอดีต ก็คือการพลิกพลิ้วย้ายข้างไปมาจนรอดพ้นจากการพ่ายแพ้สงครามโลกครั้งที่ 2 ทั้งที่ก่อนหน้านั้นร่วมมือกับญี่ปุ่นถึงขั้นประกาศสงครามกับฝรั่งด้วยซ้ำ

             ผมว่าแนวทางการทูตแบบลู่ลมนี่ก็เป็นมายาคติอันหนึ่ง แม้ผลลัพธ์ในอดีตจะได้ผลลัพธ์ที่ดี เช่น อยุธยาเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่เมื่อไม่ปฏิเสธการจิ้มก้องจักรพรรดิจีน หรือการยอมสละดินแดนที่มิใช่สมบัติคนไทยแต่ต้นเพื่อให้ดินแดนส่วนใหญ่ยังอยู่ในกำมือของคนไทยไม่ใช่อังกฤษหรือฝรั่งเศส แต่ในยุคปัจจุบันนี้เราจะยึดถือวิเทโศบายแบบนี้ไปตลอดล่ะหรือ แล้วถ้าแหวกออกจากกรอบนโยบายเดิมเราจะโดนชาติที่เหนือกว่าทำร้ายแบบเล่นงานทางเศรษฐกิจจนอยู่ไม่ได้จริงหรือ แล้วเราจะไม่สามารถแก้ไขสถานการณ์อะไรได้ นอกจากต้องยอมกลับไปหงออย่างนั้น

             ถ้ามองขีดความสามารถของชาติที่ไม่พ้นระดับประเทศกำลังพัฒนาเสียที มีความแตกต่างเหลื่อมล้ำในสังคมสูงมาก ปัญหามหาศาลแก้ไม่ได้สักทีทั้งปัญหาเชิงโครงสร้างที่แก้ยากอยู่แล้ว และปัญหาที่น่าจะแก้ได้ง่ายดาย แต่ก็ไม่แก้ ไม่บังคับใช้กฎหมาย ขาดแคลนขีดความสามารถที่จำเป็นอีกมาก โดยเฉพาะด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม จนไม่สามารถเอาไว้ใช้หนุนหลังต่อรองกับมหาอำนาจได้ อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องที่น่าแปลกที่ไทยมาจมกับกับดักแบบนี้ได้อย่างไร เมื่อศักยภาพของเราสูงกว่านั้นมาก เป็นศูนย์กลางอนุทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สืบมรดกจากอดีตอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ และเมื่อร้อยกว่าปีมานี้เอง ในเอเชียมีแค่ไทย จีน ญี่ปุ่นเท่านั้น ที่เป็นชาติอารยะ ด้านพื้นที่นั้น ไทยใหญ่กว่าญี่ปุ่นด้วยซ้ำ

             ทางออกจากกับดักนั้น ไม่ใช่การบุ่มบ่ามเลือกไม่ข้างอเมริกาก็จีน หรือทำตัวขวางขัดประเทศอื่นๆ ไปซะแทบทุกเรื่อง หรือคล้อยตามให้อาเซียนเป็นกำบังตน แบบนั้นไม่ได้อยู่บนเส้นทางของความยิ่งใหญ่ แต่ขณะที่เรากำลังดำเนินประเทศอยู่ในกรอบปกติที่จำต้องลู่ลมอยู่นี้ เราต้องคิดหาทางให้เรามีเกียรติศักดิ์เพียงพอต่อการเป็นผู้นำของอาเซียน ของภูมิภาค และยิ่งไปกว่านั้น ถ้าเป็นไปได้การเริ่มต้นอาจยากลำบาก แต่ทำไมเกาหลีใต้ประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง และอินโดนีเซียก็กำลังผลักดันตนเองอยู่

             สิ่งแรกที่ต้องทำคือ เชื่อมั่นว่าเราทำได้ ลูกหลานพรรคพวกของเราก็ต้องร่วมมือกันทำให้ได้ ปรับตนเองให้เข้ากับมาตรฐานสากล ไม่ใช่แค่เกาะเทรนด์ พัฒนาการศึกษาให้พึ่งตนเองได้ทางหลักคิดและวิทยาศาสตร์ ลดการพึ่งพิงหรือจำนนต่อผลประโยชน์ระยะสั้นจากต่างชาติ กล้าอาสาดำเนินการในประเด็นระดับโลก ริเริ่มและเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ในกรอบต่างๆ สิ่งที่ถูกต้องกล้าทำ สิ่งที่ผิดต้องกล้าปฏิเสธ เป็นตัวกลางระดับนานาชาติ และที่สำคัญต้องประชาสัมพันธ์ให้เป็น ทั้งนี้ยังมีประเด็นอื่นๆ อีกมาก ซึ่งถ้าเริ่มวันนี้ ไม่น่าเกิน 50 ปี เราน่าจะได้เห็นไทยเป็นมหาอำนาจหนึ่งเหมือนที่สยามเคยเป็นครับ