'ดูดีดี'แอพเฝ้าระวังโรคระบาดผ่านไอเดีย'ปฏิพัทธ์ สุสำเภา' | คมชัดลึก

           "ภรรยาผมเรียนมาด้วยกัน จบมาแล้วก็มาทำงานที่เดียวกัน ตอนนั้นเขาพูดมาคำหนึ่งว่า ตายแล้วไม่อยากกลายเป็นปุ๋ย อยากทำอะไรที่มีคุณค่ามากกว่าที่จะทำเงินได้เยอะๆ อย่างเดียว เขามีส่วนในการผลักดันวิธีคิดของผม"

           เพียงคำพูดเพียงไม่กี่คำของคู่ชีวิต ทำให้ “ปฏิพัทธ์ สุสำเภา” หรือคุณเก่ง เด็กหนุ่มจากเมืองสิงห์บุรี ดีกรีวิศวะคอมพิวเตอร์จากมหาวิทยาลัยนเรศวร ต้องเปลี่ยนวิถีชีวิตของตัวเองไปอย่างสิ้นเชิง ยอมทิ้งตำแหน่งหัวหน้าวิศวกรคุมระบบดีลเลอร์ บริษัทผลิตรถยนต์ยักษ์ใหญ่ มีรายได้หลักแสนต่อเดือน มาสู่วิถีชีวิตอันเรียบง่าย เริ่มจากการเข้าไปเป็นอาสาสมัครองค์กรจิตอาสาข้ามชาติที่สร้างเรื่องดิจิทัลทางสังคม และมีโอกาสได้ร่วมกิจกรรมเพื่อสังคมในต่างประเทศอย่างเช่น อินเดีย และฟิลิปปินส์ พบเห็นเรื่องราวของปัญหาสังคมต่างๆ มากมาย ได้เรียนรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในสังคม โดยเฉพาะสังคมผู้ด้อยโอกาส ทำให้ฉุดคิดได้ว่า ที่ผ่านมาประเทศไทยไม่มีเคยนำเครื่องมือดิจิทัลมาเพื่อแก้ปัญหาสังคมอย่างเป็นจริงเป็นจัง

           จากแนวคิดดังกล่าวก็เข้าสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม เมื่อเขาตัดสินใจเปิดบริษัท ชื่อ โอเพ่น ดรีม  เมื่อ 9 ปีที่แล้ว โดยมีเป้าหมายแก้ปัญหาสังคมโดยผ่านแอพพลิเคชั่นทางโซเชียลมีเดีย โดยมุ่งเน้นใน 3 ประเด็นหลัก ประกอบด้วย  สุขภาพ  การศึกษา และชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คน โดยมองว่า การแก้ปัญหาภาคสังคมนั้น ยังไม่ค่อยมีเครื่องมือดิจิทัลมาประยุกต์ใช้กันอย่างแพร่หลาย เมื่อเทียบกับภาคอุตสาหกรรมอื่นๆ

           “เราพยายามตั้งโอเพ่นดรีมขึ้นมาให้เป็นผู้เชี่ยวชาญในการสร้างเครื่ิองมือดิจิทัลในการแก้ปัญหาสังคม แล้วก็ตั้งให้มันเป็นโซเชียลเอ็นเตอรไพรส์ และเลี้ยงตัวเองให้ได้ด้วย” ปฏิพัทธ์ตอกย้ำความเป็นตัวตนของโอเพ่น ดรีม ก่อนจะเริ่มต้นด้วยแอพพลิเคชั่นแรกดอกเตอร์มีไว้ดูแลสุขภาพด้วยตัวเอง ในฝั่งการศึกษานั้น เริ่มด้วยการสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิต การศึกษานอกห้องเรียน เช่น การมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย การจัดการตัวเองเมื่อเกิดภัยพิบัติ โดยจะทำรูปแบบการเรียนรู้ด้วยเกมต่างๆ ให้เด็กเล่น ในส่วนชีวิตความเป็นอยู่ก็ได้ร่วมกับเทใจดอทคอมระดมทุนทางออนไลน์ ใครต้องการระดมทุนก็สามารถใช้บริการผ่านแอพพลิเคชั่นนี้ได้

           “ช่วงแรกๆ ทำงานเรื่องไข้หวัดหมู ปี 2009 ทำระบบเฝ้าระวังโรคระบาดผ่านเอสเอ็มเอสร่วมกับกูเกิล ข้ามชายแดนระหว่างไทยกับสปป.ลาวทางมุกดาหารและสะหวันนะเขต ก็ประสบความสำเร็จพอสมควร พอปีถัดมาก็ทำเรื่องการเรียนรู้การมีเพศสัมพันธ์อย่างไรให้ปลอดภัยโดยผ่านเกม  ตอนนั้นมีคนเล่นเป็นแสนเลย จากนั้นร่วมกับยูเนสโกผลิตเกมเพื่อการเรียนรู้ภัยพิบัติทำหลังน้ำท่วมใหญ่ในปี 54 แล้วก็มาร่วมกับเทใจดอทคอมทำแอพระดมทุนออนไลน์ ซึ่งก็มีหน่วยงานที่สนใจเข้ามาใช้บริการเป็นจำนวนมากเช่นกัน ล่าสุดร่วมกัับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ผลิตแอพพลิเคชั่น ”ดูดีดี (DODD)“ ภายใต้โครงการผ่อดีดี (PODD) มีเป้าหมายเพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังโรคระบาดจากสัตว์สู่คน”

           ปฏิพัทธ์ยอมรับว่า โครงการผ่อดีดี ได้เริ่มดำเนินการมา 5-6 ปีแล้ว โดยร่วมกับองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นใน จ.เชียงใหม่ ผ่านแอพพลิเคชั่นผ่อดีดี ที่ทางโอเพ่น ดรีม และคณะสัตวแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ร่วมผลิตขึ้น ก่อนนำมาฝึกใช้กับอาสาสมัครที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้คัดเลือกมา เพื่อใช้รายงานข้อมูลความเคลื่อนไหวและการเฝ้าระวังการระบาดของโรคจากสัตว์สู่คนโดยผ่านแอพดังกล่าวมายังหน่วยงานที่รับผิดชอบได้รับทราบ เพื่อดำเนินการแก้ปัญหาต่อไป จากการดำเนินการที่ผ่านมาประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง แต่เนื่องจากมีข้อจำกัดในเรื่องวิธีการใช้ที่มีฟังก์ชันค่อนข้างซับซ้อน  จึงมีการพัฒนาแอพพลิเคชั่นตัวใหม่ขึ้นมาให้มีวิธีการใช้ง่าย ไม่ซับซ้อน เหมาะสำหรับประชาชนทั่วไปที่ใช้สมาร์ทโฟน แค่ดาวน์โหลดแอปพพลิเคชั่นดูดีดีผ่านเพลย์สโตร์ก็สามารถใช้ได้ทันที

           "ผ่อดีดีจะมุ่งเน้นกับอาสาที่ได้รับการเทรนแล้ว วิธีใช้ค่อนข้างจะเป็นขั้นสูง แต่ดูดีดีนี่ใช้ได้กับทุกคน ใครก็ได้ที่มีจิตอาสา อยากมีส่วนร่วมแค่โหลดแอพดูดีดี (DODD) อ่านรายละเอียดขั้นตอนการใช้งานก็สามารถจัดการได้เลย  ดูดีดีเป็นแอพที่ต่อยอดมาจากผ่อดีดี พัฒนาให้ใช้ง่ายมากขึ้น ถึงวิธีการใช้จะต่างกัน กลุ่มผู้ใช้จะต่างกัน แต่สุดท้ายแล้วข้อมูลทั้งผ่อดีดีและดูดีดีจะถูกไปรวมในที่เดียวกัน ถูกตอบสนองจากหน่วยงานเดียวกัน มันคือดาต้าเดียวกัน เพียงแต่คนละกลุ่มเป้าหมาย" เจ้าของแอพดูดีดีเผย

           สำหรับการใช้แอพพลิเคชั่นดูดีดีนั้น จะมุ่งเป้าการแก้ปัญหาใน 3 เรื่องหลัก ได้แก่ สุขภาพคน สุขภาพสัตว์ และสุขภาพสิ่งแวดล้อม โดยเริ่มนำร่องในที่พื้นที่เชียงใหม่เป็นจังหวัดแรกตามโครงการผ่อดีดี ที่ได้ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการไว้ก่อนหน้านี้ เพื่อเฝ้าระวังการระบาดของโรคจากสัตว์สู่คน แอพดูดีดีก็จะคีย์บนโครงสร้างนี้ เพื่อต้องการการตอบสนองในแบบเดียวกัน ส่วนที่ว่าทำไมต้องดูดีดี นอกจากการใช้คำให้เป็นที่สนใจแล้ว ยังมีความหมายที่ซ้อนกันอยู่หลายอย่าง  เนื่องจากบางครั้งปัญหาที่เจออาจจะไม่ใช่ปัญหาที่แท้จริง จึงจำเป็นต้องดูดีดีก่อนแล้วจะเห็นสิ่งที่ต้องการซ่อนอยู่ข้างใน

           “เราอยากให้คนมาบ่นปัญหาในชุมชน แต่ก่อนที่จะบ่นดูก่อนนิดหนึ่งว่าใช่ปัญหาหรือเปล่า  เนื่องจากปัญหาของเรามันไปเกี่ยวข้องกับคนที่ตอบสนอง สมมุติว่าเราบ่นไปเรื่อย การมีส่วนร่วมในดูดีดี คุณกำลังขุดปัญหาที่ไม่เคยเห็นมาหรือถูกละเลยจากหน่วยงานที่รับผิดชอบหรือยังไม่มีทรัพยากรพอที่จะแก้ปัญหา เจ้าหน้าที่ภาครัฐอาจมีไม่พอ คนที่ใช้ผ่อดีดีหรือดูดีดีจะช่วยเป็นหูเป็นตาให้ภาครัฐเพิ่ม เพราะฉะนั้นผมคิดว่ามันสำคัญมากที่จะต้องดูดีดีก่อน อย่างคำว่าผ่อดีดี เป็นภาษาเหนือ มีความหมายคล้ายกับดูดีดีเหมือนกัน คนใช้ผ่อดีดีก็จะรู้เหมือนกันว่าจะต้องดูดีดีก่อนว่าปัญหานั้นมันคืออะไร” ปฏิพัทธ์กล่าว พร้อมย้ำว่า แม้ขณะนี้แอพดูดีดีจะได้รับการพัฒนาให้ใช้งานง่าย ฟังก์ชันไม่ซับซ้อนเหมาะกับคนทั่วไปที่ใช้สมาร์ทโฟน แต่ก็ยังไม่ใช่แอพพลิเคชั่นที่มีเวอร์ชั่นสมบูรณ์ที่สุด ตราบเท่าที่ผู้ใช้เจอปัญหาคงจะต้องปรับปรุงและพัฒนาควบคู่กันไป                                      ..................................................................................                     

           นำร่องเชียงใหม่ที่แรกของโลก

           รศ.นสพ.ดร.เลิศรัก ศรีกิจการ หัวหน้าโครงการนำร่องการเฝ้าระวังและควบคุมโรคระบาดสัตว์ที่ติดต่อถึงคน หรือ PODD CM One Health กล่าวถึงโครงการนำร่องการใช้แอพพลิเคชั่นเพื่อเฝ้าระวังโรคระบาดจากสัตว์สู่คนว่า เป็นโครงการที่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากมูลนิธิสโกล สหรัฐอเมริกา โดยความร่วมมือจากคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, กรมปศุสัตว์, สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดเชียงใหม่, สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใน จ.เชียงใหม่และบริษัท โอเพ่น ดรีม จำกัด ได้จัดดำเนินการขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นโครงการนำร่องในพื้นที่ จ.เชียงใหม่ ในการเฝ้าระวังและควบคุมโรคระบาดจากสัตว์ที่ติดต่อถึงคนด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลแอพพลิเคชั่น “ดูดีดี (DODD)” เป็นครั้งแรกของโลก

           สำหรับการดำเนินโครงการนั้น มีการลงพื้นที่ให้ความรู้แก่อาสาสมัครและชาวบ้านในการใช้แอพพลิเคชั่นไปแล้วกว่า 75 องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นใน 25 อำเภอ และมีการรายงานเหตุเฝ้าระวังทั้งเรื่องโรคระบาดในคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม กว่า 1,000 ครั้ง สามารถเฝ้าระวังและระงับเหตุการณ์เกิดโรคระบาดในสัตว์ได้ถึง 23 ครั้ง ในตลอดระยะเวลาดำเนินการที่ผ่านมา ซึ่งถือว่าประสบความสำเร็จในระดับที่น่าพอใจ และในระยะที่ 2 ของการดำเนินงานจึงมีการวางแผนงานและพัฒนาแอพพลิเคชั่นเพื่อใช้สำหรับประชาชน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้บุคคลทั่วไปมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังโรคระบาด ใส่ใจเรื่องสุขภาพและอนามัย รวมถึงการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม นำมาซึ่งสุขภาพที่ดีของประชาชนในพื้นที่

           ทั้งนี้ แอพพลิเคชั่นดูดีดี เปิดให้ประชาชนทั่วไปดาวน์โหลดได้แล้วทางเพลย์สโตร์ ในระบบปฏิบัติการแอนดรอยด์ และแอพสโตร์ ในระบบปฏิบัติการไอโอเอส จึงขอเชิญชวนประชาชนร่วมรายงานเพื่อเฝ้าระวังเหตุผิดปกติที่จะส่งผลกับสุขภาพของคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อมรอบๆ ตัว อันจะนำไปสู่การป้องกันและแก้ไข ส่งเสริมให้ระบบสุขภาพปัจจุบันมีความเข้มแข็งมากขึ้น โดยหลังจากแอพพลิเคชั่นดูดีดีเปิดใช้งานให้ชาวเชียงใหม่ได้ใช้แล้ว โครงการผ่อดีดีได้วางแผนขยายการใช้งานระบบเฝ้าระวังผ่อดีดีและแอพพลิเคชันดูดีดีไปในระดับประเทศ เพื่อเป็นการส่งเสริมความมั่นคงทางสังคมและการสาธารณสุขของไทย ให้มีความปลอดภัยจากโรคติดต่อได้อย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังคาดหวังว่า โครงการผ่อดีดี จะเป็นต้นแบบของโลก ที่จะถูกนำไปใช้เฝ้าระวังเพื่อป้องกันโรคระบาดสัตว์ติดต่อถึงคน หรือคนติดต่อสู่คน ไม่ให้แพร่ขยายกลายพันธุ์ เป็นโรคอุบัติใหม่ระบาดข้ามทวีป คร่าชีวิตเพื่อนมนุษย์จำนวนมากในดินแดนต่างๆ ทั่วโลกต่อไป​