สุขาแห่งอนาคตเพื่อมวลชนใกล้เป็นจริง | คมชัดลึก

                           ไม่มีนวัตกรรมใดในโลกที่ช่วยชีวิตและยกระดับสาธารณสุขของมนุษย์ ได้มากเท่ากับการปฏิวัติระบบสุขอนามัยที่มีจุดเริ่มจากการประดิษฐ์ห้องสุขา ทว่านับจากอเล็กซานเดอร์ คัมมิงส์ นักคณิตศาสตร์และช่างทำนาฬิกาชาวอังกฤษ พัฒนาสุขาแบบชักโครกขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อกว่า 200 ปีที่แล้ว รูปแบบห้องปลดทุกข์แทบไม่เคยเปลี่ยนเลยคือต้องพึ่งท่อส่งน้ำ ใช้น้ำมากและต้องทำระบบจัดการสิ่งปฏิกูลหรือน้ำทิ้ง ส่งผลให้ประเทศยากจนไม่มีกำลังซื้อหาและเข้าถึงห้องสุขาแบบสมัยใหม่ได้

                           สหประชาชาติประเมินว่า ระบบสุขาอนามัยย่ำแย่ เป็นสาเหตุครึ่งหนึ่งของความเจ็บป่วยในประเทศกำลังพัฒนา และมีเด็กราว 1.5 ล้านคนที่ตายจากโรคท้องร่วงในแต่ละปี เพราะกินอาหารและดื่มน้ำปนเปื้อน เชื่อว่าการเสียชีวิตมากมายเหล่านี้สามารถป้องกันได้หากมีระบบสุขาอนามัยที่เหมาะสม พร้อมกับน้ำดื่มสะอาด

                           มูลนิธิบิล แอนด์ เมลินดา เกตส์ ภายใต้บิล เกตส์ ผู้ก่อตั้งอาณาจักรไมโครซอฟท์ที่กลายมาเป็นอภิมหาเศรษฐีใจบุญ คิดการใหญ่ "ปฏิวัติห้องสุขา" ซึ่งถือเป็นหัวใจความสำเร็จปรับปรุงระบบสุขอนามัยให้แก่ประชากรโลกราว 2,500 ล้านคน ที่ยังไม่สามารถเข้าถึงระบบสุขอนามัยสมัยใหม่ โดยเฉพาะประเทศโลกที่สาม ทำโครงการ "รีอินเวนติ้ง เดอะ ทอยเลต ชาเลนจ์" ซึ่งเวิลด์วาไรตี้เคยนำเสนอเรื่องนี้เมื่อเริ่มเปิดตัวโครงการเมื่อราว 1 ปีก่อน

                           ทางมูลนิธิให้ทุนก้อนโตแก่นักคิดในสถาบันการศึกษาชั้นนำ 8 แห่งทั่วโลก คิดค้นออกแบบห้องสุขาด้วยโจทย์ยากๆ ว่า จะต้องสามารถแปรสภาพของเสียมาเป็นพลังงาน เป็นน้ำสะอาดหรือปุ๋ยนำมาใช้ประโยชน์ได้ เป็นห้องน้ำเดี่ยว ไม่มีการต่อท่อส่งน้ำ ไม่มีท่อน้ำทิ้ง หรือเชื่อมต่อไฟฟ้าภายนอก

                           สำคัญที่สุดคือ คนจนต้องมีกำลังพอซื้อหาได้ การติดตั้งสะดวก และมีค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาแค่วันละ 5 เซนต์ (1.50 บาท)

                           ผ่านมาหนึ่งปีบัดนี้ นักคิดเหล่านั้นตีโจทย์แตกออกมาเป็นระบบสุขาต่างๆ กันไป แต่รางวัลที่หนึ่งตกเป็นของสถาบันเทคโนโลยีแคลิฟอร์เนียในสหรัฐ พร้อมเงินรางวัล 1 แสนดอลลาร์ จากการออกแบบห้องน้ำใช้พลังงานแสงอาทิตย์ แยกน้ำออกจากของเสียมนุษย์ เป็นก๊าซไฮโดรเจนและเซลล์เชื้อเพลิง

                           อันดับสองเป็นมหาวิทยาลัยลัฟโบโรห์ ในอังกฤษ พร้อมเงินรางวัล 6 หมื่นดอลลาร์ จากการคิดห้องสุขาที่ให้ผลพลอยได้เป็นถ่านชีวภาพ แร่ธาตุและน้ำสะอาด ขณะที่มหาวิทยาลัยโตรอนโตในแคนาดา ได้อันดับสาม กับเงินรางวัล 4 หมื่นดอลลาร์ สำหรับห้องน้ำที่จะฆ่าเชื้อโรคในของเสียมนุษย์ก่อนแยกเป็นแร่ธาตุและน้ำ

                           บิล เกตส์ ประกาศรายชื่อผู้ชนะเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา พร้อมกับเปิดงาน "รีอินเวนต์ เดอะ ทอยเลต แฟร์" ในซีแอตเทิล รัฐวอชิงตัน เพื่อโชว์ผลงานการออกแบบจากโครงการ ให้บรรดารัฐมนตรีจากประเทศแอฟริกา นักลงทุน นักออกแบบ นักประดิษฐ์ตลอดจนผู้สนใจเกี่ยวกับการสร้างสรรค์ระบบจัดการน้ำเสียราคาไม่แพง แต่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยเข้าไปร่วมชม

                           มูลนิธิจะเริ่มทดลองใช้สุขาต้นแบบในภาคสนามในระยะสองสามปีข้างหน้า และที่สุดแล้ว ไอเดียจากห้องแล็บเหล่านี้ จะถูกนำไปต่อยอดสู่การลงทุน เป็นธุรกิจที่น่าสนใจ และกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาเทคโนโลยีที่มีประโยชน์ต่อมนุษยชาติต่อไป

                           บิล เกตส์ กล่าวว่า นวัตกรรมเหล่านี้ไม่เพียงแต่จะช่วยปฏิวัติสุขอนามัยในประเทศกำลังพัฒนา แต่ยังช่วยประเทศร่ำรวยประหยัดน้ำสะอาดที่น่าจะนำไปใช้ประโยชน์อย่างอื่นได้ แทนที่จะกดทิ้งไปอย่างฟุ่มเฟือยและไร้ค่า

                           ทราบหรือไม่ว่า น้ำที่เรานำมาใช้กับห้องสุขา มากกว่าน้ำที่จำเป็นต้องใช้เพื่อการบริโภคถึง 10 เท่า