โรงเรียนกับการล้างสมองทางการเมือง(3) | คมชัดลึก

 ปากีสถานเป็นอีกประเทศหนึ่งที่ใช้ตำราประวัติศาสตร์เป็นเครื่องมือทางการเมืองและศาสนา ผ่านการผลิตซ้ำครั้งแล้วครั้งเล่าตั้งแต่ยังเด็กว่าอินเดียและฮินดูเป็นศัตรูตลอดกาลของปากีสถาน ทุกคนจึงมีหน้าที่ต้องคอยปกป้องผืนมาตุภูมิหากถูกรุกราน

 ดังเช่นตำราวิชาสังคมของนักเรียนชั้นประถมห้า จะมีประโยคว่า "อินเดียถือเป็นศัตรูมานานของปากีสถานและเราจะต้องเตรียมตัวให้พร้อมที่จะปกป้องประเทศอันเป็นที่รักยิ่งให้พ้นจากการรุกรานจากอินเดีย" ส่วนในวิชาอูรดู นักเรียนชั้นเดียวกันก็จะต้องเรียนรู้ว่า "ฮินดูเป็นศัตรูตลอดกาลของอิสลาม"

 ผู้บริหารของสถาบันพัฒนานโยบายที่ยั่งยืน (เอสดีพีไอ) ของปากีสถานเผยว่า ได้พยายามมานานถึง 11 ปีแล้วที่จะให้ลบข้อความดังกล่าวทิ้งจากตำราเรียน ที่แสนล้าหลังและมีแต่จะสร้างความเกลียดชังระหว่างประเทศเพื่อนบ้าน แต่ก็ไม่มีวี่แววว่าจะประสบความสำเร็จแม้แต่น้อย จนกรรมการของเอสดีพีไอหลายคนแทบจะถอดใจทิ้ง

 "ผมไม่คิดว่าจะเห็นการเปลี่ยนแปลงภายในชั่วชีวิตผม ซึ่งเป็นเรื่องเศร้าใจมาก" หนึ่งในนักกิจกรรมวัย 66 ปี ที่ผลักดันโครงการนี้ให้ความเห็นก่อนจะเสริมว่าเชื่อว่าสาเหตุหนึ่งที่ทำให้การผลักดันให้ปรับปรุงหลักสูตรไม่ให้สร้างแต่ลัทธิชาตินิยมไม่ประสบความสำเร็จเป็นเพราะกลุ่มมุสลิมเคร่งจารีตยังคงมีอิทธิล้นเหลือในประเทศนี้

 "ลัทธิสุดโต่งกับระบบการศึกษามีส่วนสัมพันธ์อย่างแนบแน่น ขณะที่การปฏิรูปการเมืองกลับไม่มีความคืบหน้าใดๆ"

 ระบบการศึกษาของปากีสถานได้รับการผลักดันให้มีเข็มมุ่งไปในแนวทางชาตินิยมมาตั้งแต่สมัยรัฐบาลเผด็จการประธานาธิบดีเซีย อุล ฮัค ซึ่งบริหารประเทศด้วยกำปั้นเหล็กมาตั้งแต่ปี 2520 กระทั่งเสียชีวิตในปี 2531

 นับแต่นั้นมา ลัทธิทหารนิยม ลัทธิชาตินิยมและกลุ่มอิสลามสุดโต่งต่างก็เข้าครอบงำชั้นเรียนต่างๆ สอนให้ยิ่งเคร่งศาสนาและมองประเทศเพื่อนบ้านเป็นศัตรูมากขึ้น ไม่ต้องพูดไปถึงการปฏิรูปนโยบายการศึกษาซึ่งไม่เคยบังเกิดขึ้นแม้แต่แต่หนเดียว

 "ราว 80 เปอร์เซ็นต์ของตำราเรียนเมื่อปีที่แล้วเป็นตำราเรียนที่ผลิตซ้ำหลายครั้งจากที่ทำขึ้นครั้งแรกเมื่อปี 2524 ในช่วงเผด็จการเซีย อุล ฮัค ลองนึกภาพดูสิว่าเด็กสักคนหนึ่งซึ่งไม่เคยได้เรียนรู้อะไรเลยนอกเหนือจากตำราเรียน เขาคงประหลาดใจเป็นล้นพ้นเมื่อรู้ว่าโลกนี้ยังมีอะไรอยู่อีกมากนอกเหนือจากปากีสถาน กลุ่มประเทศมุสลิมและศัตรูตลอดกาลอย่างอินเดีย"

บุญรัตน์ อภิชาติไตรสรณ์