"วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง" ไขสาเหตุที่น้ำขึ้นสูงกว่าปกติในช่วงลอยกระทง? | คมชัดลึก

 

ในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี เทศกาลที่พวกเราชาวไทยมักต้องนึกถึงเลยก็คือ “เทศกาลวันลอยกระทง” นั่นเอง แล้วประโยคติดหูที่อยู่ในเพลงลอยกระทงที่เราได้ยินกันอยู่ทุกปีก็คือ “วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง” ทุกคนเคยสงสัยกันไหมว่า การที่มีน้ำมากจนเต็มตลิ่งในวันนี้ เกิดขึ้นจากอะไร  ประเพณีลอยกระทง  ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปีไทย  ซึ่งเป็นค่ำคืนที่พระจันทร์เต็มดวงในฤดูน้ำหลาก ระดับน้ำในแม่น้ำลำคลองสูงขึ้น ทะเลมีระดับน้ำเพิ่มสูงขึ้นและลดลงต่ำอย่างมากในช่วงวัน  ซึ่งเกิดจากการที่ดวงจันทร์  โลกและดวงอาทิตย์  อยู่ในแนวเส้นตรง  และมีแรงดึงดูดจากดวงจันทร์และดวงอาทิตย์เสริมกัน ทำให้น้ำทะเลของโลกด้านที่อยู่ใกล้กับดวงจันทร์เกิดน้ำขึ้นและด้านที่อยู่ตรงกันข้ามเกิดน้ำขึ้นเช่นกันแต่มีระดับน้อยกว่า  โดยปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นในช่วงขึ้น 15 ค่ำและแรม 15 ค่ำ  ซึ่งเรียกกันว่า “น้ำเกิด”

 

 

 

 

1. ฤดูน้ำหลาก (ปัจจัยตามฤดูกาล)

• ช่วงปลายฝนต้นหนาว: ประเพณีลอยกระทงตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ซึ่งโดยทั่วไปจะอยู่ในช่วงเดือนพฤศจิกายน
• น้ำสะสม: ช่วงเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่ประเทศไทยเพิ่งจะพ้นฤดูฝนมาหมาดๆ ทำให้ปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมาตลอดฤดูไหลสะสมลงสู่แม่น้ำลำคลองต่างๆ ทำให้ระดับน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติสูงขึ้นเป็นพิเศษอยู่แล้ว

 

 

2. ปรากฏการณ์ "น้ำเกิด" (ปัจจัยทางดาราศาสตร์)

• พระจันทร์เต็มดวง: วันลอยกระทงคือ วันขึ้น 15 ค่ำ เป็นคืนที่พระจันทร์เต็มดวง
• แรงดึงดูดเสริมกัน: ในช่วงวันขึ้น 15 ค่ำ และวันแรม 15 ค่ำ (เดือนละ 2 ครั้ง) เป็นช่วงที่ดวงอาทิตย์ โลก และดวงจันทร์ โคจรมาเรียงตัวอยู่ในแนวเดียวกัน ทำให้แรงดึงดูดของดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ที่กระทำต่อโลก เสริมกันสูงสุด
• น้ำขึ้นสูงสุด: แรงดึงดูดที่เสริมกันนี้ทำให้เกิดปรากฏการณ์ "น้ำเกิด" (Spring Tides) ส่งผลให้ระดับน้ำในทะเลและบริเวณปากแม่น้ำสูงขึ้นมากกว่าปกติ และยังดันน้ำเข้าไปในแม่น้ำลำคลอง ทำให้ระดับน้ำสูงขึ้นไปอีก

 

 

ส่วนช่วงขึ้น 8 ค่ำ และแรม 8 ค่ำ  ดวงจันทร์จะทำมุมตั้งฉากกับดวงอาทิตย์ เป็นช่วงเวลาที่มีระดับน้ำขึ้นลงน้อยสุด ซึ่งเรียกกันว่า “น้ำตาย”  ตามปกติช่วงเวลาระหว่างน้ำขึ้น/น้ำลง จะใช้เวลาประมาณ 6 ชั่วโมง 12 นาที ทำให้ระยะเวลาตั้งแต่น้ำขึ้นครั้งแรกจนถึงครั้งถัดไป ห่างกันประมาณ 12 ชั่วโมง 25 นาที  แต่ที่ “เทศกาลลอยกระทง” จัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายนนั้น เป็นเพราะช่วงนี้เป็นช่วงที่มีน้ำหลาก ทำให้เหมาะกับกับการลอยกระทงนั่นเอง