“ยิ่งอายุมาก ยิ่งถ่ายยาก” แพทย์เผยสาเหตุ-วิธีแก้ปัญหาท้องผูกในผู้สูงวัย | คมชัดลึก

 

เมื่ออายุเพิ่มขึ้น ร่างกายก็มีการเปลี่ยนแปลงหลายด้าน หนึ่งในนั้นคือ “ระบบขับถ่าย” ที่ทำงานช้าลง ทำให้ผู้สูงอายุจำนวนไม่น้อยเผชิญกับภาวะท้องผูก ต้องเบ่งนาน หรือเข้าห้องน้ำนานกว่าปกตินายแพทย์เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา คุณหมออารมณ์ดีเจ้าของเพจ "หมอเจด" ออกมาอธิบายว่า ปัญหานี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• การเคลื่อนไหวของลำไส้ลดลง ทำให้อุจจาระแห้งและแข็ง
• กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานอ่อนแรง ทำให้การเบ่งไม่เต็มที่
• การดื่มน้ำน้อยและกินใยอาหารไม่เพียงพอ
• ผลข้างเคียงจากยา เช่น ยาลดความดัน ยาแก้ปวดบางชนิด

 

1. กินน้อยลง ลำไส้ขี้เกียจไปด้วย

พออายุมากขึ้น หลายคนกินอาหารน้อยลง อาจเพราะเคี้ยวลำบาก ฟันไม่แข็งแรง หรือบางทีก็แค่รู้สึกไม่หิวเท่าเดิม ปัญหาคือ… เวลากินน้อย ไฟเบอร์ก็น้อยตามไปด้วย ซึ่งไฟเบอร์คือสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ลำไส้ทำงานดีขึ้น ถ้าไฟเบอร์น้อยไป อุจจาระจะแข็ง แห้ง ขยับตัวช้าลง แล้วแบบนี้จะไม่ท้องผูกได้ยังไง?

 

แก้ยังไงดี?

•กินอาหารที่มีไฟเบอร์สูง เช่น ผัก ผลไม้ ข้าวกล้อง ถั่ว

•ถ้าฟันไม่ดี เคี้ยวลำบาก ลองกินไฟเบอร์จากซุป สลัด หรือปั่นเป็นสมูทตี้

•เสริมโพรไบโอติกส์ เช่น โยเกิร์ต นมเปรี้ยว หรือกิมจิ ให้ลำไส้มีจุลินทรีย์ดี ๆ คอยช่วยย่อยอาหาร หรือจะเป็นจากอาหารเสริมก็ได้นะครับ

 

2. ดื่มน้ำน้อยไป อุจจาระเลยแข็ง

น้ำสำคัญกับร่างกายมาก โดยเฉพาะกับระบบขับถ่าย แต่ปัญหาคือ พออายุมากขึ้น ความรู้สึกหิวน้ำก็น้อยลง หรือบางคนกังวลเรื่องปัสสาวะบ่อย เลยดื่มน้ำน้อยลงอีก พอดื่มน้ำไม่พอลำไส้ก็จะดูดน้ำกลับจากอุจจาระไปหมด สุดท้ายอุจจาระเลยแข็งและแห้ง ขับถ่ายก็ยากขึ้นอีก

 

แก้ยังไงดี?

•พยายาม จิบน้ำบ่อย ๆ แม้จะไม่รู้สึกกระหาย

•ถ้าดื่มน้ำเปล่าไม่ไหว ลองเปลี่ยนเป็น น้ำอุ่น น้ำขิง หรือน้ำมะนาวอุ่น ๆ

•กินผลไม้ที่มีน้ำเยอะ ๆ เช่น แตงโม ส้ม หรือซุปผัก

 

 

3. ลำไส้เคลื่อนตัวช้าลง ทำให้ของเสียค้างนาน

ลำไส้ของเรามีการบีบตัว (peristalsis) เพื่อนำของเสียออกจากร่างกาย แต่พอแก่ขึ้น ลำไส้ก็ขี้เกียจมันบีบตัวช้าลง ของเสียเลยค้างอยู่นานขึ้น แล้วก็กลายเป็นอุจจาระแข็งๆ ที่ขับถ่ายยากยิ่งปล่อยไว้นาน อาจเสี่ยงเป็นริดสีดวงทวาร หรือมะเร็งลำไส้ได้เลยนะ

 

แก้ยังไงดี?

•ขยับตัวให้มากขึ้น เดินเล่น ยืดเส้น หรือทำโยคะเบา ๆ

•กินอาหารที่ช่วยกระตุ้นลำไส้ เช่น มะละกอ กล้วย เมล็ดแฟลกซ์

•เสริมโพรไบโอติกส์ เพราะจุลินทรีย์ดี ๆ จะช่วยให้ลำไส้ทำงานได้ดีขึ้น

 

4. กล้ามเนื้ออ่อนแอลง ทำให้เบ่งลำบาก

ขับถ่ายไม่ได้อาศัยแค่ลำไส้อย่างเดียว แต่ต้องใช้ กล้ามเนื้อหน้าท้องและอุ้งเชิงกรานช่วยเบ่งด้วย

ปัญหาคือพออายุมากขึ้น กล้ามเนื้อพวกนี้ก็อ่อนแรง ทำให้ต้องออกแรงมากขึ้นกว่าจะขับถ่ายออกมาได้ ถ้าเบ่งมากไป อาจเสี่ยงริดสีดวงทวาร หรือกระเพาะปัสสาวะเล็ดในผู้หญิงได้อีก

 

แก้ยังไงดี?

•ฝึก บริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน ด้วยท่า Kegel

•นั่งขับถ่ายในท่าที่เหมาะสม ใช้ที่รองเท้าให้เข่ายกสูงขึ้น จะช่วยให้เบ่งง่ายขึ้น

•กินอาหารที่ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อ

เช่น ปลา ไข่ เต้าหู้

 

5. ฮอร์โมนเปลี่ยนไป ส่งผลต่อลำไส้โดยตรง

พออายุมากขึ้น ระดับฮอร์โมนในร่างกายก็เปลี่ยนไป โดยเฉพาะในผู้หญิงที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือน และในผู้ชายที่มีฮอร์โมนลดลง

นอกจากนี้ยาหลายชนิดที่ผู้สูงอายุใช้ เช่น ยาลดความดัน ยาแก้ซึมเศร้า หรือยารักษาพาร์กินสัน ก็อาจทำให้ท้องผูกได้

แก้ยังไงดี?

•ปรึกษาหมอ ถ้าสงสัยว่ายาที่กินทำให้ท้องผูก

•เสริมอาหารที่ช่วยกระตุ้นระบบเผาผลาญ เช่น แมกนีเซียมจากกล้วย ถั่ว ผักใบเขียว

•เพิ่มโพรไบโอติกส์ เพื่อช่วยให้ลำไส้สมดุล

เพราะฉะนั้น สรุปแบบนี้นะครับว่า อายุที่มากขึ้นทำให้ขับถ่ายยากขึ้น แต่เราสามารถช่วยให้ลำไส้ทำงานดีขึ้นได้ง่าย ๆ แค่ทำตามที่บอกด้านบนนะ

ถ้าท้องผูกหนักจนรบกวนชีวิตประจำวัน อย่าปล่อยไว้นาน! ลองปรับพฤติกรรมก่อน หรือถ้าไม่ไหวจริง ๆ ปรึกษาหมอเพื่อหาทางแก้ไขขับถ่ายดี สุขภาพดี ชีวิตก็ดี