เพ็ญพุธ หรือ เป็งปุ๊ด โบราณว่า เป็นวันที่ 'พระอุปคุต' จะขึ้นมาจากสะดือทะเลเพื่อมาบิณฑบาตรโปรดผู้คนให้ได้สร้างบุญกุศล ซึ่งชาวล้านนามีประเพณีการตักบาตรเป็งปุ๊ด ในเวลาเที่ยงคืนของคืนวันอังคารที่ 4 เม.ย. 66 ส่วนภาคกลางจะทำในคืนวันพุธที่ 5 เม.ย. 66 เป็นวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ
วันเพ็ญพุธ หรือ วันเป็งปุ๊ด เป็นประเพณี ตักบาตรเที่ยงคืน เป็นประเพณีของชาวล้านนา ทางภาคเหนือ ในทุกปีที่มีวันขึ้น 15 ค่ำ ที่ตรงกับวันพุธโดยไม่เจาะจงว่าต้องอยู่ในเดือนใด พระภิกษุสามเณรทุกรูปจะออกบิณฑบาตในตอนเที่ยงคืน
เชื่อกันว่าพระอุปคุตพระอรหันต์ผู้มีฤทธิ์มากจะออกจากการจำพรรษาเหาะขึ้นมาจากมหาสมุทร (หรือสะดือทะเล) โดยจะแปลงกายเป็นสามเณรน้อย ออกมาโปรดสัตว์ ถ้าผู้ใดได้ใส่บาตรกับพระอุปคุตแล้ว บุคคลผู้นั้นจะเหลือกินเหลือใช้ ร่ำรวยเป็นเศรษฐี สุขภาพแข็งแรงรักยืนยาว บังเกิดแต่สิ่งดีที่เป็นสิริมงคลแก่ตนเอง
พระอุปคุตเป็นพระภิกษุองค์สำคัญองค์หนึ่งในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช ชื่อ "อุปคุต" แปลว่า ผู้คุ้มครองรักษา พระอุปคุตมีบทบาทสำคัญในการทำสังคายนาครั้งที่ 3 สมัยพระเจ้าอโศกมหาราชคือท่านได้ช่วยปราบพญาวสวัตตีมาร ที่มาทำลายงานฉลองเจดีย์ 84,000 องค์ และพิธีสังคายนาพระไตรปิฏก จนพญามารพ่ายแพ้ เมื่อครั้งมีการทำสังคายนาพระไตรปิฏก เหล่าพระอริยะได้อัญเชิญพระอุปคุต ไม่ให้มารทำลายพิธี ครั้งเสร็จพิธี ล่วงเลยเพล(เวลาพระฉันท์) พระอุปคุตกลับไปที่กุฎิใต้น้ำ แหงนมองขึ้นบนท้องฟ้าเพื่อดูพระอาทิตย์ (ดูเวลา) ด้วยอำนาจบารมี พระอาทิตย์ชักรถทรง ถอยหลังเวลากลับ เพื่อให้พระอุปคุตได้ฉันท์ข้าว จึงเป็นที่มาของพระอุปคุตเอียงคอจกบาตร
นับเวลา วันเพ็ญพุธ หรือ วันเป็งปุ๊ด
- ชาวไทยล้านนา ทางภาคเหนือ จะทำกันในเวลาเที่ยงคืนของคืนวันอังคารที่ 4 เม.ย. 2566
- ส่วนภาคกลางจะทำในคืนวันพุธที่ 5 เม.ย. 2566 เป็นวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ
วิธีบูชา ใส่บาตรถวายข้าวพระอุปคุต
- นำข้าวสุก, ข้าวเหนียว ใส่ถ้วย น้ำ1 แก้ว ตั้งหน้าพระอุปถุต บนหิ้งพระ หรืออัญเชิญมาไว้นอกชายคาก็ได้
- จุดธูป 3 ดอก เทียน 1 คู่
- กล่าวคาถาบูชาพระอุปคุต ตั้งจิตระลึกถึงพระอุปคุตมารับบิณทบาตร
- อธิษฐานจิต นึกถึงคุณความดีที่เราได้ทำเป็นที่ตั้งขอบารมีองค์พระอุปคุตเถระเจ้า ได้โปรดดลบันดาลประทานพร ให้ข้าพเจ้า (เอ่ยชื่อ นามสกุล) เหลือกินเหลือใช้ ให้มีสุขภาพแข็งแรงอายุยืน ให้มีคนรัก ผิวพรรณผ่องใส และมีรักยั่งยืน
- ลาข้าวสุกและน้ำ ไว้ที่พื้นดิน หรือต้นไม้ เพื่อให้กับสัมภเวสี และนำน้ำรด
- ดับธูปเทียนให้เรียบร้อยก่อนเข้านอน
คาถาขอลาภพระอุปคุต
มหาอุปคุตโต จะ มหาลาโภ พุทโธลาภัง สัพเพชะนา พะหูชะนา
ราชาปุริโส อิถีโยมานัง นะโม โจรา เมตตาจิตตัง เอหิจิตติจิตตัง ปียังมะมะ
สะเทวะกัง สะพรหมมะกัง มนุสสานัง สัพพะลาภัง ภะวันตุ เม ฯ
เอหิจิตติจิตตัง พันธะนัง อุปะคุโต จะ มหาเถโร พุทธะสาวะกะ อานุภาเวนะ
มาระวิชะยะ นิระภะยะ เตะปุญณะตา จะเทวะตานัมปิ มะนุสสานันปี
เอหิจิตตัง ปียังมะมะ อิมังกายะ พันธะนัง อะทิถามิ ปะอัยยิสสุตัง อุปัจสะอิ
คาถาบูชาพระอุปคุต
อุปะคุตโต จะ มะหาเถโร สัมพุทเธ นะ วิยากะโต มารัญจะ มาระพะลัญจะ
โสอิทา นิมะหาเถโร นะมัสสิตตะวา ปะติฎฐิโต อะหัง วันทามิ อิทาเนวะ
อุปะคุตตัง จะมะหาเถรั่ง ยัง ยัง อุปะทะวัง ชาตัง วิธัง เสติ อะเสสะโต
มะหาลาภัง ภะวันตุเม ฯ
คาถาพระอุปคุตผูกมาร
มหาอุปะคุตโต มหาอุปะคุตตัง กายะพันทะนัง อมยิสะ
พุทธังทะเถโร ธัมมัง ทะเถโร สังมังทะเถโร ปะอัยยะสุตัง อุปัจสะอิ
อิมังกายะพันทะนัง อะธิษฐามิฯ
ข่าวที่เกี่ยวข้อง